RFA/Ekrem
Дуня уйғур қурултийиниң хадимлири рамазан ейида гуруппилар бойичә ислам тәшкилатлирини зиярәт қилип, уйғур дияридики җаза лагерлири мәсилисини аңлатмақта.
Д у қ рәһбәрлириниң қаришичә, бүгүнки күндә америка, германийә қатарлиқ ғәрб демократик әллиридә уйғур дияридики җаза лагерлири мәсилиси җиддий тема сүпитидә күнтәртиптә туруватқан болсиму, әмма буниңға нисбәтән ислам вә түрк дунясидин йәнила йетәрлик дәриҗидә сада йоқ икән. Түркийә, кувәйт вә малайсияниң җаза лагерлириға қарши ипадилирини һесабқа алмиғанда, мутләқ көп қисим түрк вә ислам әллири йәнила сүкүт қилишни давамлаштурмақтикән. Һәтта исламниң мәркизи саналған сәуди әрәбистан, шундақла пакистан қатарлиқ дөләтләр 3 милйон уйғур мусулманлирини җаза лагерлирида қийнаватқан хитайни ашкара қоллап ипадә билдүргән.
Бу хил сәлбий вәзийәтни көздә тутқан д у қ өткән йили 11-айда мюнхенда чақирилған «шәрқий түркистан миллий кеңиши» да җаза лагерлири мәсилисини түрк вә ислам әллиригә кәң тонутуш тоғрисида қобул қилған қарариға бинаән, бу йил рамазан кириши биләнла бирқанчә гуруппиларға бөлүнүп, мусулман тәшкилатлирини зиярәт қилишқа, иптар вә тәравиһ намазлири җәрянлирида җаза лагерлири мәсилисини мусулманларға кәң аңлитишқа башлиған.
18-Май күни д у қ рәиси долқун әйса әпәнди башчилиқидики бир гуруппа вәкилләр мәркизи германийәниң лудвигшафен шәһиридә болған «явропа низами аләм федиратсийони» тәшкилатиниң баш штабини зиярәт қилип, иптар сорунида вә тәравиһ намизи мәзгилидә шәрқий түркистанниң омумий вәзийитини, җүмлидин җаза лагерлири мәсилисини аңлатқан.
Долқун әйса әпәндиниң лексийәси йүзлигән мусулман йиғилған бу сорунда күчлүк диққәт қозғиған. Шәрқий түркистанда 5 миңдин артуқ мәсчитниң чеқиветилгәнлики, рамазанда мусулманларниң роза тутушқа, ибадәт қилишқа, тәравиһ оқушқа қадир болалмайватқанлиқи, җүмә күнлири мусулманларниң чошқа гөши йейишкә мәҗбурлиниватқанлиқи, тил, дин, өрп-адәтлириниң дәпсәндә қилиниватқанлиқи, 3 милйондин артуқ мусулманларниң җаза лагерлирида динсизлаштурулуватқанлиқи вә хитайлаштурулуватқанлиқи қатарлиқ кәң мәзмунлар сорун әһлиниң ғәзәплик һес-туйғулирини қозғиған.
Явропада 40 қа йеқин тармақ тәшкилати болған «алпәрәнләр» җамаитиниң беши әрол язучиоғли иптар сорунида қилған сөзидә уйғур дәвасиниң өзлириниң даимлиқ дәваси икәнликини баян қилған. У мундақ дегән: «һәр йәрдә ейтқинимиздәк, түркниң түрктин башқа дости йоқтур. Шәрқий түркистан мәсилиси һәр заман бизниң әң алдинқи мәсилимиз иди. Бүгүнму шундақ һәм әтиму бизниң биринчи мәсилимиздур. Шәрқий түркистандики қериндашлиримиз қери-яш, әр-аял демәй тутқун қилинип зинданларда харланмақта. Ахбарат васитилиридә дуняниң һәр йәрлиридә йүз бәргән һәр хил вәқәләр тилға елинип келиватқан болсиму, дуняниң әң бүйүк зулумини чекиватқан шәрқий түркистан хәлқиниң садасиға йетәрлик дәриҗидә орун берилмиди. Шәрқий түркистанлиқ қериндашлиримиз һәқиқәтәнму интайин қаттиқ азаб ичидә яшимақта. Д у қ бу азабни дуняға аңлитиш, шәрқий түркистан мәсилисини хәлқараниң җиддий бир мәсилисигә айландуруш йолида тиним тапмай һәрикәт қиливатиду. Биз уларниң һәр бир һәрикитини көзитип келиватимиз. Биз ‹алпәрәнләр' болуш сүпитимиз билән һәр заман шәрқий түркистан дәвасиниң йенида икәнликимизни, д у қ ниң тәврәнмәс һимайичиси болғанлиқимизни йәнә бир қетим тәкрарлаймиз вә бу дәвани маддий, мәниви тәрәпләрдин қоллашни давамлаштуримиз.»
Бу паалийәткә иштирак қилған мюнхендики җамаәт әрбаби аблимит турсун әпәнди мәзкур тәшкилатниң рәһбири болған мәрһум муһсин язучиоғлуниң вариси әрол язучиоғлуниң уйғур вәкиллирини қизғин күтүвалғанлиқидин көп мәмнун болғанлиқини тилға алди.
Д у қ тәшкиллигән йәнә бир гуруппида қурултай диний ишлар комитетиниң мудири, «шәрқий түркистан өлималар бирлики» ниң муавин рәиси турғунҗан алавудун вә қурултай фондиниң мудири абдуҗелил әмәт әпәндиләр паалийәт елип бериватқан болуп, улар рамазан башланған 6-майдин буян германийә, австирийә қатарлиқ явропа әллиридики бир қисим дөләт вә шәһәрләрдә яшаватқан мусулманларға җаза лагерлири мәсилиси аңлитишни давамлаштуруп кәлмәктә.
Бүгүн 22-май бу һәқтә зияритимизни қобул қилған турғунҗан алавудун әпәнди бу икки һәптә җәрянида онлиған мәсчитләрдә һәм тәшкилат мәркәзлиридә зиярәтләрдә болғанлиқини тилға алди. Абдуҗелил әмәт әпәндиниң ипадә қилишичә, бу зиярәтләр әснасида үсти очуқ түрмигә айланған шәрқий түркистандики хитай зулуминиң барлиқ түрлирини ислам җамаитигә тәпсилий баян қилиш пурсәтлири болған вә уйғур миллитиниң үмид-истәклири оттуриға қоюлған.
Д у қ рәһбәрлириниң билдүрүшичә, гуруппиларға бөлүнүп түрк вә ислам җамаитигә җаза лагерлири мәсилисини аңлитиш паалийити рамазан ахирлашқучә давамлишидикән.
