Dunya Uyghur qurultiyi muhajirettiki Uyghurlargha keng-kölemlik namayish chaqiriqi élan qilghan

Dunya Uyghur qurultiyi muhajirettiki Uyghurlargha 2024-yili 1-ayning 23-küni etigende jenwediki b d t bash shtabi aldida keng kölemlik birleshme namayish ötküzüshke chaqiriq qilghan.

D u q ning bu heqtiki bayanatida mundaq déyilgen: “Chet ellerde yashawatqan qérindashlirimizning wetende jiddiy irqiy qirghinchiliqqa duchar boluwatqan eziz xelqimizning؛ türmilerde, jaza lagérlirida, mejburiy emgek meydanlirida jan bergen eziz shéhitlirimizning؛ ichki ezaliri söküp élinip, xelq'ara organ bazarlirida ‛halal eza‚ dep ashkara sétiliwatqan xelqimizning bügünki échinishliq ré'alliqini dunyagha anglitidighan, shundaqla merdni meydanda sinaydighan peyti keldi. Uyghur milliti hayat-mamatliq üstide jan talishiwatqan bu halqiliq minutlarda, weten üchün xitaygha qarshi tölen'gen herbir zerre bedelning qimmiti bibahadur”.

Bu qétimqi namayish, b d t kishilik hoquq kéngishi yer shariwiy kishilik hoquq xatirisini qerellik tekshürüsh xizmet guruppisining 45-nöwetlik yighini chaqirilidighan bir peytte ötküzülidighanliqi melum. Xitay hakimiyiti bu munasiwet bilen özining Uyghur diyaridiki jinayi qilmishlirini aqlash we xelq'ara jem'iyetning közini boyash üchün, chet elge qaratqan tetür teshwiqatini we b d t diki pa'aliyetlirini alahide kücheytken.

RFA/Hebibulla Izchi

Dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi gheyur qurban ependi bu munasiwet bilen ziyaritimizni qobul qilip, bu qétimqi namayishning meqsiti heqqide toxtilip ötti. U, xitayning Uyghur xelqi üstidin yürgüzüwatqan irqiy qirghinchiliqini aqlash üchün bu nöwetlik b d t yighinigha xitayning yuqiri derijilik emeldarliri, qorchaq emeldarlar we saxta guwahchilarni öz ichige alghan zor bir wekiller ömikini qatnashturushqa hazirliniwatqanliqini؛ xitayning bu hiyle-neyrenglirini b d t we xelq'ara axbaratlargha bildürüsh zörürlükini tekitlep ötti.

Bu qétimqi namayish bilen birge dunya Uyghur qurultiyi yene b d t yighini bashlinidighan 22-yanwar küni we xitayning kishilik hoquq xatirisidin hésab sorilidighan 23-yanwar künliri b d t binasining aldidiki meydanda “Shinjang saqchi höjjetliri” diki tutqunlarning resimlirini asas qilghan üch künlük resim körgezmisi achidiken. B d t da Uyghur irqiy qirghinchiliqi mesilisi heqqide axbarat élan qilish we guwahliq yighini ötküzüp, xelq'ara axbaratlargha bayanat élan qilidiken.

Bu munasiwet bilen gollandiyediki jaza lagéri shahiti qelbinur sidiq xanimmu sinliq bayanat élan qilghan bolup, uning bayanatida “Sherqiy türkistan dawasining yalghuz birer teshkilat yaki shexsning dawasi emesliki, eksiche uning pütün sherqiy türkistanliqlarning hör, erkin, musteqil yashash hoquqi we eziz wetinimizning musteqilliqini qolgha keltürüsh dawasi ikenliki” alahide tekitlen'gen.

RFA/Hebibulla Izchi

Jaza lagéri shahitliridin firansiyediki gülbahar xatiwaji xanimmu inkas qayturup, xitay hökümitining tarixtin buyan hiyle-mikir, suyiqest we aldamchiliqlirini toxtatmighanliqini, bolupmu mushundaq waqittimu düshmen'ge qarshi birliksepte turalmighanlarning tarix aldida, kelgüside weten-xelq aldida jawabkar bolidighanliqini eskertip ötken.

B d t kishilik hoquq kéngishining yershariwiy xaraktérlik qerellik tekshürüsh xizmet guruppisining 1-ayning 22-künidin 2-ayning 2-künigiche jenwediki bash shtabida chaqirilidighan 45-nöwetlik yighini jeryanida, xitayning ötken besh yilliq kishilik hoquq xatirisi közdin kechürülidiken.