Б д т да хитайниң вәзийити көздин көчүрүлгән мәзгилдә, уйғурлар җәнвәдә зор көләмлик намайиш елип бармақчи

Ихтиярий мухбиримиз әкрәм
2023.01.27
Йүзләрчә уйғурлар җәнвәдики б д т бинаси алдида намайиш елип барди Б д т кишилик һоқуқ кеңишиниң алий комиссари мишел бачелетниң уйғурлар тоғрилиқ өткән йили һазирланған доклатни алдин елан қиливетишни вә уйғурларниң ирадиси, тәләп-истәклирини ипадиләп, б д т бинаси алдида өткүзгән хәлқаралиқ намайишта д у қ рәиси долқун әйса сөзлимәктә. 2022-Йили 13-май, җәнвә.
RFA/Ekrem

Д у қ бирләшкән дөләтләр тәшкилатида өткүзүлидиған хитайниң вәзийити көздин көчүрүш йиғини мәзгилидә, җәнвәдә кәң көләмлик намайиш елип бериш чақириқини оттуриға қойди.

Д у қ дин игилигән мәлуматлиримизға қариғанда, б д т ниң иқтисадий, иҗтимаий вә мәдәнийәт һоқуқи комитети 2-айниң 14-күнидин 16-күнигичә җәнвәдә хитай һакимийитиниң хәлқара әһдинамиларға һөрмәт қилиш мәсилисини көздин көчүрүш йиғини өткүзидикән. Йиғинда нуқтилиқ һалда хитайниң уйғурлар, тибәтләр вә башқа милләтләрниң иҗтимаий, иқтисадий вә мәдәнийәт һәқлирини дәпсәндә қилиш мәсилиси музакирә қилинидикән. Хитай һакимийитини сораққа тартидиған бу йиғинға хитай тәрәптин уйғур, тибәт вә хитайлардин тәркип тапқан бир вәкилләр өмики келип қатнишидикән.

Д у қ рәиси долқун әйса әпәнди бүгүн 26-январ иҗтимаий таратқуларда бу хусуста чақириқ елан қилип, б д т да хитайниң вәзийитини көздин көчүрүш йиғини өткүзиливатқан 15- феврал күни муһаҗирәттики уйғурларниң җәнвәгә йиғилип, зор көләмдә намайиш өткүзүшни тәшәббус қилған. У сөзидә, хитай һөкүмитиниң һәр қетимқиға охшаш б д т ниң бу қетимқи йиғинидиму уйғур, тибәт вә башқа милләтләрни алдиға чиқирип қоюп, өзлириниң шәрқий түркистандики инсан қелипидин чиққан бастурушлар һәм қирғинчилиқ җинайәтлиригә чапан япмақчи болуватқанлиқидин хәвәр тапқанлиқини тилға алған.

Мәзкур чақириқ мунасивити билән бүгүн 26-январ зияритимизни қобул қилған д у қ рәиси долқун әйса әпәнди, б д т ниң җәнвәдики мәркизидә өткүзүлидиған бу қетимқи йиғинниң әһмийити вә бу йиғин мәзгилидә җәнвәдә елип берилидиған намайишниң зөрүрийәтлири тоғрисида өзиниң қарашлирини ипадә қилип өтти. Униң қаришичә, бу қетимқи йиғин б д т дин кәлгүсидә уйғурлар учраватқан зулум вә хитайниң җинайи қилмишлириға мунасивәтлик йәнә бир доклат яки қарарниң вуҗудқа чиқишида муһим рол ойнайдикән.

Мәлум болғинидәк, б д т да һазирға қәдәр ирқий қирғинчилиққа учраватқан уйғурларниң мәсилиси икки қетим оттуриға қоюлуп, һәр икки қетимда хәлқарада зор тәсир қозғиған иди. Буниң бири, 2018-йили 8-айниң 30-күни б д т ирқий айримичилиққа қарши туруш комитетиниң “аз дегәндә 1 милйондин артуқ уйғурниң хитайниң җаза лагерлириға қамалған”лиқини елан қилиши болди. Иккинчиси, 2022-йили 8-айниң 31-күни б д т кишилик һоқуқ кеңишиниң алий комиссари мишел бачелетниң вәзиписидин айрилидиған ахириқи дәқиқиләрдә уйғурлар учраватқан зулумларниң “инсанийәткә қарши җинайәт шәкилләндүриши мумкин”лики илгири сүрүлгән доклатни елан қилиши болди.

Д у қ иҗраийә комитетиниң муавин рәиси турғунҗан алавудун әпәнди бу хусуста зияритимизни қобул қилғанда, хитай һакимийитиниң һазир шәрқий түркистанда уйғурларниң иҗтимаий, иқтисадий вә мәдәнийәт һәқлирини дәпсәндә қилиш биләнла чәклинип қалмай, уйғурлар үстидин ирқий қирғинчилиқ йүргүзиватқанлиқини, б д т ниң бу йиғинида мушу мәсилиниң нуқтилиқ оттуриға қоюлидиғанлиқини, шуниң үчүнму 15-феврал җәнвәдә өткүзилидиған намайишниң муһим әһмийәткә игә икәнликини әскәртти.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.