D u q wekilliri wolkiswagénning qurultiyida Uyghur mejburiy emgiki mesilisini otturigha qoydi

D u q wekilliri bérlinda ötküzülgen wolkiswagénning omumiy qurultiyida Uyghur mejburiy emgiki mesilisini otturigha qoyup tesir qozghidi.

10-May küni yillardin buyan “Uyghur mejburiy emgikige chétishliq” dep eyibliniwatqan hemde ürümchide tarmaq zawuti bolghan gérmaniyediki wolkiswagén guruhining yilliq omumiy qurultiyi gérmaniye paytexti bérlinda ötküzülgen. Yighin'gha d u q wekillirimu qatniship, Uyghur mejburiy emgiki mesilisini otturigha qoyghan. Emma bu qurultaydin bir kün burun, yeni 9-may küni gérmaniye axbarat wasitiliride wolkiswagénning Uyghur mejburiy emgiki bilen bolghan alaqisige da'ir köpligen maqaliler élan qilinip, wolkiswagén'gha qarita küchlük tenqidler qanat yayghan idi.

9-May “Eynek” zhurnilida élan qilin'ghan “Paychéklar wolkiswagénning Uyghur diyaridiki sodisini tekshürüshni telep qildi”, “Table-médiya” qanilida élan qilin'ghan “Uyghurlar mesilisi seweblik wolkiswagén qurultiyining hawasi buzuldi”, “Maliye” qanilida élan qilin'ghan “Wolkiswagénning Uyghur rayonidiki tijaritini tekshürüsh telep qilinmaqta” qatarliq maqalilerde, wolkiswagénning bu qétimqi omumiy qurultiyigha d u q wekilliriningmu qatniship, xitay zulumi astida yashawatqan Uyghurlarning heq-hoquqlirining depsende qilinish mesilisini we wolkiswagénning Uyghur mejburiy emgikige chétilish mesilisini otturigha qoyidighanliqini aldin élan qilghan idi.

“Axbarat közniki” qanilida 9-may élan qilin'ghan “Teshkilatlar Uyghur irqiy qirghinchiliqidin nepke érishishke qarshi tedbir qollinishni telep qildi” namliq birleshme axbaratta mundaq jümlilerge orun bergen: “D u q, xeter astidiki milletlerni qoghdash teshkilati, paychéklar gholluq guruhi wolkiswagén shirkitining mes'ulliridin tedbir qollinip, Uyghur irqiy qirghinchiliqidin menpe'etke érishishke xatime bérishni telep qildi. Wolkiswagén Uyghur rayonidiki zawutini dawamliq saqlap qalmaqta. U yerdiki apet xaraktérlik kishilik hoquq depsendichilikige a'it yéterlik melumat bar. Milyonlighan Uyghurlar we bashqa az sanliq türkiy milletler jaza lagérlirigha qamilip, ménge yuyush, ten jazasi we jinsiy tajawuzchiliqqa uchrimaqta. Barghanséri köp zawutlar mana mushu jaza lagérliri etrapigha qurulup, tutqunlar töwen ish heqqi bilen mejburiy emgekke sélinmaqta. Shéffild hallam uniwérsitétining doklatigha asaslan'ghanda, wolkiswagénning xitay hakimiyitining emgek küchlirini yötkesh programmisigha qatnashqanliqi melum.”

Wolkiswagénning qurultiyigha qatniship, Uyghurlar mesilisini otturigha qoyghan d u q bérlin ishxanisining mudiri gheyur qurban ependi yighindin kéyin ziyaritimizni qobul qildi. Özining bu yighinda érishken 10 minutluq söz qilish pursitidin paydilinip, Uyghur irqiy qirghinchiliqi we u peyda qilghan yaman aqiwetler toghrisida melumat bérip ötkenlikini tilgha aldi. U sözide yene wolkiswagén shirkitining Uyghur qul emgikige chétilish mesilisini otturigha qoyup, yighin ehlining küchlük diqqitini tartqan.

Xeter astidiki milletlerni qoghdash teshkilatining asiya ishlirigha mes'ul xadimi hanno shédlér yighinda wolkiswagén shirkitige qarita ikki türlük telepni otturigha qoyghan. U mundaq deydu: “Biz sherqiy türkistandiki Uyghur irqiy qirghinchiliqidin menpe'etke érishiwatqan wolkiswagén shirkitige qarita birinchidin, ürümchidiki zawutini derhal taqashni telep qilduq. Ikkinchidin, wolkiswagén shirkitidin teminlesh zenjiride herqandaq shekildiki Uyghur mejburiy emgikidin uzaq turushni, uni üzül-késil yoqitishni telep qilduq. Wolkiswagén shirkiti sherqiy türkistanda irqiy qirghinchiliq dawam qiliwatqan mushundaq bir weziyette türlük qarshiliqlargha perwa qilmay, özlirining exlaqiy nizamlirigha xilap halda ürümchidiki zawutini taqashni ret qilip kelmekte. Gerche xitaydiki wolkiswagén shirketliri Uyghurlarni biwasite qul ishchi ornida ishletmisimu, emma u ishlitiwatqan mashina üskünilirige Uyghur mejburiy emgikining qan-teri singgen. Shéffild hallam uniwérsitétining doklatigha asaslan'ghanda, xitay hakimiyiti Uyghur mejburiy emgikini özining dölet siyasitige aylandurghan. Xitay hakimiyiti ichkiri ölkiliridiki nurghunlighan zeherlik éghir sana'et zawutlirini sherqiy türkistan'gha yötkep kélip, Uyghur tutqunlirini héchqandaq bixeterlik, salametlik tedbiri bolmighan ehwal astida qul ishchi qilip ishletmekte. Bu zawutlarda ishlepchiqirilghan mashina zapchasliridin wolkiswagén'gha oxshash shirketler paydilanmaqta. Buninggha choqum xatime bérish kérek.”

Wolkiswagénning bu qétimqi qurultiyi anche ténich ötmigen. Yighin jeryanida, birqisim muhit qoghdighuchilar bixeterlik xadimlirining tosushlirigha qarimay yighin zaligha bösüp kirip, köp qétim parakendichilik tughdurghan. N D R Téléwiziye qanilining xewirige qarighanda, porshé aptomobil shirkitining mupettishi hans ditér pöch söz qiliwatqanda, ulardin biri hansqa qaritip tort atqan. Yene bashqa pa'aliyetchiler “Uyghurlargha erkinlik!”, “Uyghur mejburiy emgikini toxtat!” dep shu'arlar towlashqan. Bixeterlik xadimliri ularni yighin zalidin mejburiy yiraqlashturghan.

Wolkiswagénning qurultiyi dawamlishiwatqan shu sa'etlerde, myunxéndin kelgen we bérlinda yashawatqan bir bölük Uyghurlar hemde kishilik hoquq teshkilatlirining ezaliri yighin zali etrapida namayish ötküzüp “Wolkiswagén sherqiy türkistandin chiqip ketsun!”, “Uyghur mejburiy emgiki toxtitilsun!” dégendek shu'arlarni towlap, özlirining Uyghur mejburiy emgikige we wolkiswagén shirkitige bolghan naraziliqlirini namayan qilghan.