Әнқәрәдә өткүзүлгән мухбирларни күтүвелиш йиғинида хитай хәвпигә қарита тәдбир елиш чақирилди

Хитайниң уйғур елини бесивалғанлиқиниң 73-йиллиқида өткүзүлгән ахбарат елан қилиш йиғинида д у қ ниң муавин рәиси әркин әкрәм әпәнди сөзлимәктә. 2022-Йили 30-сентәбир, әнқәрә, түркийә.

Уйғурлар дуняниң һәрқайси җайлирида хитайниң уйғур елини бесивалғанлиқиниң 73-йиллиқи мунасивити билән хитайға қарши наразилиқ намайиши өткүзүлүватқан бир пәйттә әнқәрәдиму ахбарат йиғини өткүзүлди. 9-Айниң 30-күни түркийәниң пайтәхти әнқәрәдә өткүзүлгән “шәрқий түркистанниң ишғал қилинишиниң 73-йилида инсанийәтни күтүватқан хитай хәвпи” темисидики мухбирларни күтүвелиш йиғинида һәр қайси дөләтләр хитай хәвпигә қарита тәдбир елишқа чақирилди.

Уйғур дияриниң коммунист хитай һакимийити тәрипидин бесивелинғанлиқиниң 73-йиллиқини хатириләш, “уйғур қирғинчилиқи” ға ләнәт оқуш мәқсити билән уйғур академийәси вәхписи билән шәрқий түркистан тәтқиқат вәхпииси тәрипидин уюштурулған йиғинға “ийи” йәни “яхши” партийәсиниң түрк дунясиға мәсул муавин рәиси, парламент әзаси фаһрәттин йоқуш әпәнди, “йеңидин рәфаһ” партийәси муавин рәиси доған бекин әпәнди, әнқәрәдики уйғур зиялийлар, бәзи аммиви тәшкилат мәсуллири вә телевизийә-гезитләрниң мухбирлири иштирак қилди.

RFA/Erkin Tarim

Йиғин, алди билән түркийәниң дөләт марши билән шәрқий түркистанниң истиқлал маршини оқуш билән башланди. Кейин йиғинниң күн тәртипигә бинаән йиғинни уюштурған уйғур академийәси вәхписиниң баш катипи абдулхәмит қарахан әпәнди ахбарат баянатини оқуп өтти. У, мундақ деди: “қиммәтлик мухбирлар, парламент әзалири, сиясий партийәләрниң рәһбәрлири, аммиви тәшкилат мәсуллири вә қиммәтлик йиғин әһли. Бүгүн хитайда 1-өктәбир, хитай хәлқ җумһурийәти қурулған, шәрқий түркистан коммунист хитай тәрипидин бесивелинған вақтидур. Биз бу қараңғу күнни хатириләш, хитайниң қирғинчилиқ сияситигә ләнәт оқуш шундақла йиғинида һәр қайси дөләтләрни хитай хәвпигә қарита тәдбир елишқа чақириш мәқситидә бу йәргә җәм болдуқ”.

RFA/Erkin Tarim

Абдулхәмит қарахан әпәнди баянатини мундақ давамлаштурди: “2017-йили ашкариланған җаза лагерлири вә миллий қирғинчилиқ сиясити хитай хәлқ җумһурийитиниң узун йиллардин буян елип бериватқан ассимилятсийә вә йоқ қилиш сияситиниң тезлитилгән шәклидур. Уйғурлар түрк дунясиниң ортақ мираслирини бүгүнгичә қоғдап кәлгәниди. Лекин бүгүнки күндә хитай түрк вә ислам дөләтлириниң пәрвасизлиқидин түпәйли уйғурларни пүтүнләй йоқ қилишқа тиришмақта. Хитай уйғурларни пүтүнләй йоқ қилиш биләнла қалмай, шәрқий түркистандики барлиқ түркий милләтләрниң ортақ тарихий асар-әтиқилириниму йоқ қилишқа тиришмақта. Түрк миллити хитайниң дуняға болупму түрк дунясиға елип келиватқан тәһдитини чүшинип йетип, бу тәһдитни тохтитиш үчүн һәрикәткә өтүши керәк”.

RFA/Erkin Tarim

Арқидин “яхши” партийәси парламент әзаси фаһрәттин йоқуш әпәнди сөз қилип мундақ деди: “һәммимизгә мәлум болғинидәк бүгүн шәрқий түркистан җумһурийитиниң хитай тәрипидин йоқ қилинип, ишғал қилинишиниң 73-йилидур. 1949-Йили хитай ишғалидин кейин, хитайниң шәрқий түркистандики ассимилятсийә сиясити күнсайин күчәйди. Хитай 73 йилдин буян уйғур вә қазақ түрклири башта шәрқий түркистандики түркий хәлқләргә адәм қелипидин чиққан сиясәт елип барди. 2017-Йилидин кейин очуқ ашкара һалда қирғинчилиқ елип беришқа башлиди. Хитай, дунядики демократик дөләтләрниң бесимиға писәнт қилмай, қирғинчилиқ сияситини давамлаштурмақта”.

Фаһрәттин йоқуш әпәнди сөзиниң давамида мундақ деди: “биз 85 милйон мусулман түрк хәлқи хитайниң қериндашлиримизға елип бериватқан зулумини түркийә вә дуня җамаәтчиликигә аңлитиш үчүн түркийә һөкүмити билән ислам дөләтлирини һәрикәткә өтүшкә чақиримиз. Бу һәқтә биз, ‛яхши‚ партийә болуш сүпитимиз билән түркийә парламентида, хәлқара сорунларда уйғур қирғинчилиқини, хитайниң дуняға болупму түрк дунясиға елип келидиған хәвпини оттуриға қоюшқа давам қилимиз”.

Арқидин йиғинниң күн тәртипигә бинаән “йеңидин рәфаһ” партийәси муавин рәиси доған бекин әпәнди сөз қилди. У, мундақ деди: “партийәмиз шәрқий түркистанда болуватқанларға қарап туралмайду. Партийәмизниң қурғучиси мәрһум профессор нәҗмәттин әрбақанму түркийә парламентида давамлиқ шәрқий түркистан мәсилисини оттуриға қоятти. Бурун биз истанбулда хитайға қарши наһайити чоң намайишлар өткүздуқ. Һазир хитайниң шәрқий түркистандики зулуми ирқий қирғинчилиққа айланди. Шуңа буни тохтитиш үчүн пүтүн ислам дөләтлирини һәрикәткә өткүзүш керәк. Партийәмиз ислам дөләтлири билән болған мунасивитимиздин пайдилинип ‛уйғур қирғинчилиқи‚ни аңлитиватимиз. Уйғур түрклири бизниң һәм қан қериндишимиз һәмдә диний қериндишимиз. Улар әркинликкә еришкичә һәр даим уларниң йенида болидиғанлиқимизни йәнә бир қетим тәкитлимәкчимән”.

Йиғинға уйғур зиялийлириму иштирак қилди. Йиғин ахирлашқандин әнқәрәдики йилдирим бәязит университети сағламлиқ билимлири факултети оқутқучиси доктор намәтҗан мәмәт әпәнди зияритимизни қобул қилди. У, йиғинда шәрқий түркистанниң еғир вәзийити тоғрисида йеңи мәлуматларниң берилгәнликини вә өнүмлүк болғанлиқини баян қилди.

Бу йиғинға д у қ ниң муавин рәиси әркин әкрәм әпәнди, “келәчәк” партийәсиниң тәшкилий ишларға мәсул хадими алий бурақ топалоғлу әпәндиләрму қатнишип сөз қилди.

Бу, уйғур академийәси билән шәрқий түркистан тәтқиқат вәхписи тәрипидин әнқәрәдә өткүзүлгән иккинчи қетимлиқ хатириләш йиғинидур.