Түркийә президенти рәҗәп таййип әрдоған ислам дөләтлири һәмкарлиқ тәшкилатини уйғурларға көңүл бөлүшкә чақирди

Ихтиярий мухбиримиз әркин тарим
2021-11-24

Түркийә президенти рәҗәп таййип әрдоған ислам дөләтлири һәмкарлиқ тәшкилатини уйғурларға көңүл бөлүшкә чақирди

Түркийә президенти рәҗәп таййип әрдоған ислам дөләтлири вәкиллири билән әнқәрәдики президент бинасида йиғинда. 2021-Йили 24-ноябир, түркийә.

AFP

Ислам дөләтлири һәмкарлиқ тәшкилати иқтисадий вә тиҗарәт һәмкарлиқи даимий комитетиниң 37-нөвәтлик министирлар йиғини 11-айниң 24-күни истанбулда башланди. Мусулман дөләтлириниң алий дәриҗилик рәһбәрлири қатнашқан ечилиш мурасимида сөз қилған түркийә президенти рәҗәп таййип әрдоған ислам һәмкарлиқ тәшкилатини уйғурларға игә чиқишқа чақирған.

У мундақ дегән: "хитайниң шинҗаң уйғур аптоном районидики уйғур түрклири вә башқа мусулман азсанлиқ милләтләрниң вәзийитини наһайити диққәт билән көзитиватимиз. Ислам һәмкарлиқ тәшкилатимизниң қурулуш мәқситигә бинаән бу мәсилигә көңүл бөлүшимиз керәкликини қайта тәкитлимәкчимән. Шундақла бу қетимлиқ йиғинимизниң мувәппәқийәтлик өтүшини тиләймән".

Президент рәҗәп таййип әрдоған 20 йилдин буян түркийәни идарә қилип келиватқан адаләт вә тәрәққият партийәсиниң рәислик вәзиписиниму өтәп кәлмәктә. Президент әрдоған һазирғичә көп қетим хәлқара йиғинларда вә түркийәдә уйғурларни тилға алған болсиму, бирақ бу, ислам дөләтлири һәмкарлиқ тәшкилатиниң министирлар йиғинида тунҗи қетим тилға елиши болуп һесаблиниду. У, 2017-йили җаза лагерлири мәсилиси оттуриға чиққандин буян сүкүттә турувелиш билән тәнқидкә учрап кәлгәниди. У, бу йил 9-айдин буян арқа-арқидин 3 қетим уйғур мәсилисини тилға алди. Ислам һәмкарлиқ тәшкилати министирлар йиғининиң ечилиш мурасимида уйғур мәсилисини тилға елишиниң әһмийити немә?

Қурулған күнидин тартип уйғур мәсилисини изчил һалда оттуриға қоюп келиватқан "ийи", йәни "яхши" партийәсиниң ташқи сиясәткә мәсул муавин рәиси әхмәт камил әрозан әпәнди соалимизға телефон учури арқилиқ җаваб берип мундақ язған: "мениңчә президент рәҗәп таййип әрдоғанниң ислам дөләтлиригә қилған бу чақириқиниң пайдиси болмайду. Чүнки ислам дөләтлириниң һәммиси өзлириниң мәнпәәтигә қарап хитай билән мунасивитини тәрәққий қилдуруватиду".

Сабиқ баш министир әхмәт давутоғлу қурған "келәчәк" партийәсиниң муавин рәиси үмид ярдәмчи әпәнди соалимизға телефон учури арқилиқ җаваб берип мундақ язған: "түркийә президенти рәҗәп таййип әрдоғанниң бүгүн истанбулда башланған ислам дөләтлири һәмкарлиқ тәшкилатиға әза дөләтлириниң министирлири йиғининиң ечилиш мурасимида уйғур мәсилисини тилға алғанлиқи әһмийәтлик. Әрдоған түрк җамаәтчиликиниң бесими билән бундақ дейишкә мәҗбур болди. Ислам дөләтлиригә көп тәсири болмайду, лекин биз җамаәт пикири пәйда қилишқа давамлаштурсақ, һөкүмәтму давамлиқ тилға алса пайдиси болиду дәп ойлаймән". .

Әнқәрәдики уйғур тәтқиқат институтиниң мудири, истратегийә мутәхәссиси доктор әркин әкрәм әпәнди түркийә президенти рәҗәп таййип әрдоғанниң ислам һәмкарлиқ тәшкилатиға әза дөләтләргә қилған чақириқиниң көп тәсири болмайдиғанлиқини, лекин демократийә билән идарә қилиниватқан дөләтләр билән түрк хәлқиниң алқишлишиға еришидиғанлиқини оттуриға қойди.

Түркийәниң қаһраманмараштики сүтчү имам университети диний илимләр кәспи оқутқучиси, хәлқара имамлар тәшкилатиниң әзаси доктор алимҗан боғда әпәнди президент әрдоғанниң бу чақириқиниң дәва үчүн пайдилиқ болидиғанлиқини тәкитлиди

Һазирғичә президент әрдоған 2009-йили үрүмчи вәқәсидә хитайни қаттиқ әйиблигәндин кейин, тунҗи қетим 9-айда бирләшкән дөләтләр тәшкилати омумий йиғинида сөз қилғанда уйғур мәсилини тилға елип узун өтмәйла, 1-өктәбир күни түркийә парламентида уйғур мәсилисини йәнә тилға алғаниди.