Язғучи әхтәм өмәрниң 20 йиллиқ кесилгәнлики, кесилишигә иҗтимаий паалийәтлириниңму сәвәб болғанлиқи дәлилләнди

Язғучи әхтәм өмәрниң тутқунда икәнликини әң дәсләптә тизимға алған норвегийәдики “уйғуряр” фонди язғучи һәққидә игилигән йәнә бир қатар учурлирини радийомизға йәткүзди. Дйилишичә, әхтәм өмәр 20 йиллиқ кесилгән вә кесилишигә униң китаплиридин башқа иҗтимаий паалийәтлириму сәвәп болған. Мухбиримизниң телефон зиярәтлири бу давамида бу учурларниңму тоғрилиқи дәлилләнди.

Төнүгүнки ениқалашлиримиз давамида язғучи әхтәм өмәрниң тутулушиға “қарчуға балиси” қатарлиқ китаблири вә мисирда оқуватқан җйәнигә пул салғанлиқиниң сәвәп болғанлиқи ашкариланған иди. Бүгүн “уйғуряр” фонди тәминлигән йеңи йип учлиридин мәлум болушичә, әхтәм өмәр сорақ қилиниш җәрайнида юқириқилардин башқа йәнә 1994‏-йили қилған түркийә сәпири, үрүмчидә қурулған уйғур путбол командисиға хитай өлкилиридики уйғур тиҗарәтчиләрдин ианә топлиши вә уйғур елиниң һәрқайси җайлирдики әдәбият һәвәскарлири билән өткүзгән сөһбәт вә учришишлири һәққидиму һесап бәргән.

Язғучи әхтәм өмәр һәққидә илгириләп елип барған ениқлашлиримиз давамида, униң сабиқ иш орни болған тәңритағ кино истодийәси әхтәм өмәр һәққидә мәлумат беришни изчил һалда рәт қилди. Мәкиттики сақчихана хадимлири әхтәм өмәрниң җйәни искәндәр әнвәрниң 13 йиллиқ кесилгәнликини дәлилләш билән бирликтә, искәндәрниң тағиси язғучи әхтәм өмәрниң 20 йиллиқ кесилгәнликини ашкарилиди.

Әхтәм өмәрниң китаблирини қалдурмай оқуп кәлгән муһаҗирәттики бир китабхан язғучи әхтәм өмәрниң бу дәриҗидә еғир кесилишигә асаслиқи униң қәләм күчиниң сәвәп болғанлиқини тәкитлиди. Дейлиишичә, әхтәм өмәр иҗадий һаятида сиясий чақириқларға әмәс, сәнәтниң қанунийәтлиригә қулақ салған. Әсәрлиридә закас тәлиматларни әмәс, миллий роһ вә ирадини әкс әттүргән. Йәнә дийилишичә, уйғур елида1980 ‏-йилларда зор бир түркүм язғучилар хитайниң “3‏-омумий йиғини” дин кейинки аталмиш тәрәққиятлар һәққидә қәләм йорғилатқан болса, әхтәм өмәр “мәдәнийәт инқилаби” дин уйғурларниң йүрәклиридә қелип қалған дағ вә һәсрәтләр үстидә қәләм тәврәткән. 1990 ‏-Йилларда йәнә бир түркүм язғчилар хитайниң “ислаһат вә ечивитиш” сияситини тәрәққият дәп мәдһийә оқуған болса, әхтәм өмәр буни “зулумниң шәкил өгәртиши” сүпитидә тәсвирлигән. Бәзиләртарихниң чақиини алға сүргән аталмиш қәһриманлар үстидә қәсидиләр язған болса, әхтәм өмәртарихниң чақи астида езилгән чарисизларни қәләмгә алған. Йәнә дийилишичә, әхтәм өмәр уйғур әдәбиятини һекайичилиқтин ахбаратқа, язғучилирини хиялдин реаллиққа йетәклигән.

Һөрмәтлик радийо аңлиғучилар, юқирида язғучи әхтәм өмәрниң 20 йиллиқ кесилгәнлики вә униң кесилишигә сәвәп болған иҗадий һаятиниң хаслиқлири һәққидә аңлитиш бәрдуқ.