Yazghuchi extem ömerning 20 yilliq késilgenliki, késilishige ijtima'iy pa'aliyetliriningmu seweb bolghanliqi delillendi

Yazghuchi extem ömerning tutqunda ikenlikini eng deslepte tizimgha alghan norwégiyediki “Uyghuryar” fondi yazghuchi heqqide igiligen yene bir qatar uchurlirini radiyomizgha yetküzdi. Dyilishiche, extem ömer 20 yilliq késilgen we késilishige uning kitapliridin bashqa ijtima'iy pa'aliyetlirimu sewep bolghan. Muxbirimizning téléfon ziyaretliri bu dawamida bu uchurlarningmu toghriliqi delillendi.

Tönügünki éniqalashlirimiz dawamida yazghuchi extem ömerning tutulushigha “Qarchugha balisi” qatarliq kitabliri we misirda oquwatqan jyenige pul salghanliqining sewep bolghanliqi ashkarilan'ghan idi. Bügün “Uyghuryar” fondi teminligen yéngi yip uchliridin melum bolushiche, extem ömer soraq qilinish jeraynida yuqiriqilardin bashqa yene 1994‏-yili qilghan türkiye sepiri, ürümchide qurulghan Uyghur putbol komandisigha xitay ölkiliridiki Uyghur tijaretchilerdin i'ane toplishi we Uyghur élining herqaysi jaylirdiki edebiyat heweskarliri bilen ötküzgen söhbet we uchrishishliri heqqidimu hésap bergen.

Yazghuchi extem ömer heqqide ilgirilep élip barghan éniqlashlirimiz dawamida, uning sabiq ish orni bolghan tengritagh kino istodiyesi extem ömer heqqide melumat bérishni izchil halda ret qildi. Mekittiki saqchixana xadimliri extem ömerning jyeni iskender enwerning 13 yilliq késilgenlikini delillesh bilen birlikte, iskenderning taghisi yazghuchi extem ömerning 20 yilliq késilgenlikini ashkarilidi.

Extem ömerning kitablirini qaldurmay oqup kelgen muhajirettiki bir kitabxan yazghuchi extem ömerning bu derijide éghir késilishige asasliqi uning qelem küchining sewep bolghanliqini tekitlidi. Déyli'ishiche, extem ömer ijadiy hayatida siyasiy chaqiriqlargha emes, sen'etning qanuniyetlirige qulaq salghan. Eserliride zakas telimatlarni emes, milliy roh we iradini eks ettürgen. Yene diyilishiche, Uyghur élida1980 ‏-yillarda zor bir türküm yazghuchilar xitayning “3‏-Omumiy yighini” din kéyinki atalmish tereqqiyatlar heqqide qelem yorghilatqan bolsa, extem ömer “Medeniyet inqilabi” din Uyghurlarning yürekliride qélip qalghan dagh we hesretler üstide qelem tewretken. 1990 ‏-Yillarda yene bir türküm yazghchilar xitayning “Islahat we échiwitish” siyasitini tereqqiyat dep medhiye oqughan bolsa, extem ömer buni “Zulumning shekil ögertishi” süpitide teswirligen. Bezilertarixning chaqi'ini algha sürgen atalmish qehrimanlar üstide qesidiler yazghan bolsa, extem ömertarixning chaqi astida ézilgen charisizlarni qelemge alghan. Yene diyilishiche, extem ömer Uyghur edebiyatini hékayichiliqtin axbaratqa, yazghuchilirini xiyaldin ré'alliqqa yétekligen.

Hörmetlik radiyo anglighuchilar, yuqirida yazghuchi extem ömerning 20 yilliq késilgenliki we uning késilishige sewep bolghan ijadiy hayatining xasliqliri heqqide anglitish berduq.