“Nyu-york waqti” géziti muxbiri firqet jewdetning anisini ghuljidiki öyide ziyaret qildi

Muxbirimiz irade
2019.12.10
firqet-jewdet-anisi.jpg Amérikadiki yash pa'aliyetchi firqet jewdet ependi aqsaray aldida (2019-yili 28-mart, washin'gton) we ilgiri ikki qétim lagérgha qamalghandin kéyin éghir aghriq tüpeyli öyide nezerbendke élin'ghan anisi minewer tursun xanim. (2018-Yilning bashliri)
REUTERS

9-Dékabir küni “Nyu-york waqti” gézitide amérikadiki yash pa'aliyetchi firqet jewdetning ghuljidiki öyide nezerbendte turuwatqan apisi minewer tursun bilen yüz turane söhbet asasida teyyarlan'ghan awaz programmisi tarqitildi.

“Nyu-york waqti” gézitining muxbiri pa'ol mozur amérika puqrasi firqet jewdetning ghuljidiki apisi bilen bolghan alaqisining tuyuqsiz üzülüshi, uning apisining chet'elde tughqini bar, dégen seweb bilen lagérgha tutulghanliqi we firqetning dunyani Uyghur élide ikki milyon etrapida kishining béshigha kéliwatqan bu külpettin xewerdar qilish yolida dawa bashlighanliqi heqqide ilgiri programma ishlep tarqatqanidi. Pa'ol mozur yuqiridiki awazliq programmida firqet öyide nazaretke élin'ghan apisi bilen gerche her küni körüshsimu, emma apisining téléfonda heqiqetni sözlesh imkani yoq bolghachqa, firqetning özidin apisi bilen yüz körüshüp kélishni telep qilghanliqini we firqetning bu arzusi intayin küchlük bolghachqa, axiri özining ghuljigha bérishtin ibaret bu xeterge tewekkül qilghanliqini bayan qilghan. Firqet bolsa apisigha bir amallar arqiliq uni birining ziyaret qilip kélidighanliqini uqturghan.

Pa'ol mozur bu qétimliq sepirini xitay da'iriliri bayqap qélishtin awwal firqetning apisi bilen uchrishish üchün xitayda muxbirliq qilish jeryanida saqchilarning teqibidin qandaq qilghanda qutulghili bolidighanliqi heqqide ige bolghan barliq tejribilirini ishqa salghan. U sözide buning üchün amal bar eng baldur uchidighan ayropilanlarni tallighanliqini, ayrodromda keynide adem bar yoqluqini dawamliq kontrol qilip turghanliqini éytidu. U ghulja ayrodromigha etigen sa'et 7 de qon'ghandin kéyin ghelibilik halda firqetning chong apisining öyige yétip kelgen.

Muxbir pa'ol mozur buning bilen derhal firqetke téléfon qilghan we firqet bu uchrishishqa terjimanliq qilghan. Firqetning apisi minewer xanimning awazidinla uning lagérda qanchilik derijide zulum körgenliki, uning salametlikining yaxshi emesliki bilinip turatti. U muxbirgha özining tunji qétim 2017-yili öktebirde lagérgha ekétilgenliki, 2018-yili yene qaytidin ep kirilgenliki bolupmu uning oghli firqet jewdet amérika tashqi ishlar ministiri mayk pompéyo bilen körüshkendin kéyin da'irilerning uningdin öch élip yenimu qattiq shara'itlarda bashqurulidighan lagérgha yötkep, uni qéyin-qistaqqa alghanliqidek ehwallarni bayan qilip bergen. U yene lagér ichidiki qéyin-qistaq, ayallarning basqunchiliq, jinsiy zorawanliqqa uchrash ehwallirini éytip bergen.

Muxbir pa'ol mozor firqetning apisi minewer xanimning salametlikining éghir derijide buzulghanliqini, uning yuqiri qan bésimi bolsimu, dora bérilmigenliktin put-qolliri ishship, tili ishship gep qilishiningmu intayin qéyin halgha chüshüp qalghanliqini, chünki xitay hökümitining meqsitining bu kishilerni jazalash, qiynash ikenlikini bayan qilidu.

Pa'ol mozur bayanida, firqetning apisining béli qattiq aghrighanliqtin olturalmaydighan bolup qalghanliqi we bashqa salametlik ehwallirini sözlep bergende buni firqetningmu tunji qétim anglighanliqini, firqetningmu heqiqiy ehwaldin shu chaghda xewiri bolghanliqini éytidu.

Pa'ol mozur sözide “Firqetmu ötken 3 yil jeryanida apisigha zadi néme ishlar bolghanliqini shu chaghda uqti. Shu chaghda men bir tereptin qattiq hayajanlansammu, emma yene bir tereptin firqetning apisining aqiwitining néme bolushi méni qattiq chöchütüshke bashlighan idi”.

Riyasetchi buninggha qoshumche qilip “Démek uning bayanliridiki qorqunchluq détallar otturigha chiqqanséri siz bu söhbetke shahit boluwatqan her bir kishi üchün ensireshke bashlapsiz-de” deydu. Pa'ol mozur buninggha “Del shundaq” dep jawab béridu.

Pa'ol mozur axirida firqetning apisi munewwer xanimning oghligha medet bérip: “Bir oghulbalining anisi üchün qilishqa tégishlik ishini qildingiz, men sizni mushundaq yétishtürgen” dégenlikini bayan qilidu.

Melum bolushiche, ularning söhbiti dawam qiliwatqanda öyde bir adem peyda bolup qalghan we arqidin ikki neper kadir öyge kirgen. Da'irilerning bu ziyarettin xewerdar bolghanliqi ashkarilinishi bilen pa'ol mozur öydikilerning telipige bina'en saqchi kélishtin burun derhal öydin chiqip ketken.

Ehwaldin xewerdar bolghan xitay qattiq xapa bolup, firqetke tehdit salghan. Eger bu söhbetni ashkarilighan teqdirde apisini öltürüdighanliqini jar salghan. Pa'olning bayan qilishiche, ular bu tehdittin kéyin söhbetni waqitliq ashkarilimay turghan. Biraq, firqet apisi bilen sözliship, özige mushundaq tehdit qiliwatqanliqini éytqan. Biraq, firqetning apisi munewwer xanim “Men körüdighanni körüp boldum balam. Méning emdi qorqushum qalmidi” dégendin kéyin firqet axiri bu ziyaret xatirisini ashkarilash qarari alghan.

Firqet “Nyu-york waqti” gézitining awazliq programmisida xitay hökümitining bundaq tehditlirining özini qorqutalmaydighanliqini, özining hazir apisining ölümidin ibaret bu tehditni idiyesidin ötküzüp bolghanliqini, lagérlarda boluwatqan shunche zulum aldida süküt qilishning toghra bolmaydighanliqini eskertti. U yene özining bu jasaretni, bu medetni apisidin alghanliqi tekitlep töwendikilerni bayan qilidu: “Pa'ol apamni ziyaret qilghandin kéyinla xitayning yershari waqti géziti maqale élan qilip, ‛firqetning a'ilisidikiler uni a'ilimizning yüz qarisi, dédi‚ dep bir maqale élan qiliptu. Men apamgha buni dep bersem apam bek achchiqlandi. Shuning bilen etisi u öyge kirgen kadirlargha achchiqlinip “Siler némishqa méning oghlumni bundaq dep tillaysiler. U dégen ana üchün bir oghul qilishqa tégishlik ishni qildi, dep tillaptu. Men apamning bu jasaritidin heyran qaldim. Démek men bu jasaritimni apamdin örnek alghankenmen.”

Firqet jewdetning apisining ghuljida turup “Nyu-york waqti” gézitige bergen guwahliqi élan qilin'ghandin kéyin zor inkas qozghidi. Uyghurlar weziyitige köngül bölüwatqan barliq kishiler minewer anining bu jasaritige apirin oqudi. Nyu-york waqti gézitining mezkur awazliq programmisi peqet tiwittirdila ming qétimdin oshuq hembehirlendi. Biz kéyinki anglitishlirimizda bu heqte dawamliq anglitish bérimiz.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.