Doxtur gülshen abbasning tughulghan künide uni qoyuwétish chaqiriqliri kücheydi

12-Iyun küni, amérikadiki Uyghur herikiti teshkilati bashliqi roshen abbas xanimning hedisi, ürümchide pénsiyege chiqqan doxtur gülshen abbas xanimning 61 yashliq tughulghan küni. Bu künde xitay hökümitining Uyghurlargha qaritiwatqan mejburiy ghayib qiliwétish, lagér we türme jazalirini öz ichige alghan irqiy qirghinchiliq siyasiti yene bir qétim qattiq eyiblendi we xitay hökümitidin gülshen abbas xanimni qoyuwétish telep qilindi.

Amérika tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi mettiw millér 12-iyun küni tiwittér arqiliq élan qilghan uchurida gülshen abbas xanimning erkinlikke chiqirilishi lazimliqini eskertip mundaq dégen:

“Bügün gülshen abbasning türmide ötküzgen 5-tughulghan küni. Uning türmige tashlinishi xitay xelq jumhuriyitining shinjangdiki musulman Uyghurlar we bashqilargha qaratqan we hélihem dawam qiliwatqan irqiy qirghinchiliqi we insaniyetke qarshi jinayitining bir qismidur. U derhal qoyup bérilip a'ilisidikiler bilen jem bolushi kérek”.

12-Iyun yene, amérika tashqi ishlar ministirliqining diniy ishlar alahide elchisi rashid hüseyin ependimu tiwittirda uchur élan qilip gülshen abbas xanimning tughulghan künini xatirilidi. U tiwittér uchurida “Gülshen abbasning perzentliri, qérindashliri we newrilirining uning bilen jem bolushni arzu qilidighanliqi” ni tekitligen we “Xitay hökümiti gülshenni insanperwerlik nuqtisidin turup türmidin qoyup bérishi kérek” dégen.

Amérikaning birleshken döletler teshkilatida turushluq elchisi linda tomas girinfiyldmu bügün, yeni 12-iyun tiwittérda bayanat élan qilip “Xitay hökümiti gülshen abbas we bashqa wijdan mehbuslirini derhal qoyup bérishi kérek” dep eskertken.

Uyghur herikiti teshkilati bashliqi roshen abbas xanim radiyomizgha qilghan sözide hedisi gülshen abbasning türmide tutup turulushining oxshash qismetlerni yashawatqan bashqa milyonlighan Uyghurning hékayisige wekillik qilidighanliqini eskertti.

12-Iyun küni, doxtur gülshen abbas xanimning tughulghan küni munasiwiti bilen yene amérika dölet mejlisi qarmiqidiki xitay ishliri komitéti, amérika-xitay istratégiyelik riqabet pewqul'adde komitéti qatarliqlar we hemde yene dölet mejlis ezaliridin yang kim xanim, raja kirishnamorti(Raja Krishnamoorthi) qatarliqlarmu bayanat élan qilghan. Yang kim xanim bayanatida “Gülshen abbas Uyghur bolghanliqi üchün tutqun qilin'ghan, men xitay kompartiyesini heqsiz yerge tutulghan gülshen abbasni derhal azad qilishqa chaqirimen” dégen.

Bulardin bashqa yene, yawropa parlaméntining mériyam léksiman we en'gin er'oghlu qatarliq ezaliri we yene erkinlik sariyi (Freedom House), xitayda kishilikni qoghdighuchilar(Human Rights Defenders in China), tom lentus kishilik hoquq fondi qatarliq kishilik hoquq organlirimu chaqiriq élan qildi. Yuqiridiki organlarmu gülshen abbas xanim we shuningdek bigunah mehbuslarning shertsiz qoyup bérilishi kéreklikini tekitleshken.

Roshen abbas xanim insanlarning kishilik hoquqigha köngül bölidighan shexsler we organlarning chaqiriqlirining ularning Uyghur mesilisige körsitiwatqan alaqisini ipadilep béridighanliqini éytti.

Gülshen abbas xanimning qizi ziba murat 12-iyun küni radiyomizgha bergen yazma inkasida amérika hökümitidin apisi gülshen abbasning qoyup bérilishi üchün yenimu köp emeliy qedemlerni tashlashni telep qilghan. U inkasida mundaq dégen: “Bügün apamning naheq yerge türmide ötküzüwatqan 5-tughulghan küni. Men prézidént baydénning xitayning dölet halqighan basturush taktikisigha qarshi tedbir qollinip, amérika puqralirining bixeterliki we menpe'etini qoghdashni kücheytishini we türmige qamalghan apamni öyige qayturup kélish üchün heriket qilishini soraymen”.

Gülshen abbas xanim xitay da'iriliri teripidin 2018-yili 10-séntebir küni yeni singlisi roshen abbas xanim amérikadiki xudson institutida Uyghurlargha yürgüzülüwatqan zulum heqqide söz qilip, 6 kündin kéyin ghayib qiliwétilgen. Aridin 2 yildin artuq waqittin kéyin uning xitay hökümiti teripidin sotlinip 20 yilliq qamaq jazasigha höküm qilin'ghanliqi aydinglashqan.

Ötken ay, b d t kishilik hoquq kéngishining xalighanche tutqun'gha qarshi turush xizmet guruppisi xitay teripidin tutqun qilin'ghan tipik 3 délo heqqide tekshürüsh doklati élan qilip, xitayning ataqliq zhurnalist qurban mamut, “Baghdash” torining qurghuchisi ekber es'et we doxtur gülshen abbaslarning délosida xelq'ara qanun, ehdiname, hetta xitayning ichki qanunlirighimu xilapliq qilghanliqini élan qilghanidi.