CECC Guwahliq yighini: “Xitaydiki kishilik hoquq depsendichilikining 20 yilliqi”

Kéngesh palata ezasi jéf mérkléy (Jeff Merkley) yighinda sözlimekte. 2022-Yili 13-dékabir, washin'gton.

Gherb dunyasining biwasite arilishishi netijiside xitay resmiy halda dunya soda teshkilatigha eza bolup kirgen 2001-yili 11-dékabirdin tartip amérika dölet mejlisi qarmiqidiki xitay ishliri ijra'iye komitéti öz mejburiyitini ada qilip, xitayning kishilik hoquq we qanun boyiche idare qilish sahesidiki mesililer heqqide yilliq doklat teyyarlap kelgenidi. Emma bu 20 yilda xitay gerche dunya soda teshkilatining biwasite yardimide iqtisadiy jehettin bir sekrepla dunyadiki ikkinchi zor qudret sahibigha ayliniwalghan bolsimu, emma bu xil iqtisadiy quwwetning ijabiy sahege emes, eksiche kishilik hoquqni depsende qilishqa ishlitilishi yéqinqi mezgillerde herqaysi el hökümetlirini endishige sélip kéliwatqan bir muhim téma bolup kéliwatqanliqi melum. Ene shu 20 yilliq közitish we bahalashtin xulase chiqirish meqsitide xitay ishliri ijra'iye komitéti 13-dékabir küni amérika dölet mejliside mexsus guwahliq yighini chaqirdi.

CECC

Xitay ishliri ijra'iye komitétining qoshma re'isliridin kéngesh palata ezasi jéf mérkléy (Jeff Merkley) aldi bilen échilish nutqi sözlidi. U sözide ötken 20 yil mabeynide xitay kompartiyesi bir qolluq rehberlik qiliwatqan xitay hökümitining tor erkinliki, puqrawi jem'iyet we puqralarning eqelliy heq-hoquqliri sahesidiki cheklime we kontrolluqni barghanséri yuqiri pellige élip chiqiwatqanliqini, bu halning hazirgha qeder neshr qilin'ghan 21 parche yilliq doklatta toluq eks etkenlikini, del mushu xil izchil yamanlishish yüzlinishi tüpeylidin amérika dölet mejliside “Uyghur mejburiy emgikining aldini élish qanuni” qatarliq bir qatar qanunlarning maqullan'ghanliqini tekitlidi. U sözining axirida xitay hökümitining ashu yosunda musulmanlar ammisigha qiliwatqan zulumliri qatarliq témilar boyiche guwahliq yighinliri we bashqa höjjetleshken matériyallarning otturigha chiqqanliqini, bu qétimliq amérika dölet mejlisining xizmet ötesh mudditi ayaghlishish aldida özlirining Uyghurlar, xongkongluqlar we tibetler duch kelgen depsendichilik qilmishigha qarita hazirgha qeder wujudqa chiqarghan netijiliridin sherep hés qilidighanliqini tilgha aldi.

CECC

Arqidinla xitay ishliri ijra'iye komitétining re'isliridin jéymis mekgowérin (James P. McGovern) Söz aldi. U sözide ötken 20 yildiki selbiy tereqqiyatni eskertish bilen birge bu xil yüzlinishning shi jinping hakimiyet béshigha chiqqandin kéyin téximu kücheygenlikini, bolupmu uning eng yéngi pen-téxnika muweppeqiyetlirini qollinip özige oxshimighan qarashtikilerni basturushi, ijtima'iy kontrolluqni kücheytishi, shuningdek bu xil zulum we basturushni xitay tewesidin dunyagha kéngeytishke urunuwatqanliqini tekitlep “Uyghurlar, tibetler, mongghullar we xongkongluqlar oxshashla özlirige xas izzettin we heqlerdin behrimen bolushqa heqliq” dep körsetti. U mezkur komitét ezalirining tirishchanliqi bilen Uyghurlar, xongkongluqlar we tibetler heqqide bir qatar qanun layihelirining maqullan'ghanliqini eskertip, mezkur komitétning bu jehettiki xizmetlirini mu'eyyen utuq qazandi, dep qaraydighanliqini bildürdi.

CECC

Awam palata ezasi tam swazi we awam palataning re'isi nensiy pélosi xanimmu shu qatarda söz élip xitay ishliri ijra'iye komitéti qurulghanliqining 20 yilliq xatirisi heqqide toxtaldi. Ular sözliride bu xildiki 20 yilliq özgirishler qatarida 1972-yilidiki amérika-xitay munasiwitining eslige kélishi, 1989-yilidiki “Tyen'enmén qirghinchiliqi” qatarliq hadisilerni misal qilip amérika siyasiy sahesining “Xitay bay bolsa bizge oxshash démokratiye we kishilik hoquqni güllendüridu” dégen qarishining xata bolghanliqi axirqi hésabta ispatlan'ghanliqini, chünki hazir xitay ijra qiliwatqan Uyghur qirghinchiliqi, lagér sistémisi we bashqa sahelerdiki depsendichilikni dunyaning téxi yéterlik derijide chüshinip yetmigenlikini, buningda Uyghurlarning eng tipik misal boluwatqanliqini, ilham toxti, panchén lama qatarliqlarning hazirmu qamaqta ikenliki, shu sewebtin xitay bilen bolidighan soda munasiwitini herqachan kishilik hoquq mesilisi bilen birlikte nezerde tutush lazimliqini alahide tekitlidi. .

Xitay öktichiliridin adwokat téng byaw bu qétimqi yighinda guwahliq bergüchiler qataridin orun aldi. . U özining guwahliq bayanlirida xitay hökümitining shi jinping dewride yughuri pen-téxnika wasitilirini qollinish arqiliq qanun sistémisigha “Jeng élan qiliwatqanliqi”, bu xil “Jeng” ning zerbiside xitaydiki démokratiye we qanun arqiliq idare qilishqa bolghan intilishning üzül-késil weyran qilin'ghanliqi, xongkong hökümitige bérilgen “Bir dölette ikki xil tüzüm bolush” wedisining emelge ashmighanliqi, üch milyonche Uyghur we bashqa türkiy tilliq xelqlerning lagérlargha “Qayta terbiyelesh” ke qamalghanliqi, Uyghurlarning sistémiliq qirghinchiliqqa uchrashqa bashlighanliqini tepsiliy bayan qildi. Shuningdek “Xitaydiki mewjut hakimiyet tüzülmisini özgertishning hajiti yoq” déyishning pütünley xata qarash ikenlikini, eger bu sistéma dawam qilsa zulumningmu oxshashla dawam qilidighanliqini alahide eskertti.

Shuningdin kéyin guwahliq bergüchilerdin téksas uniwérsitétining proféssori rana si'u inbodén (Rana Siu Inboden) söz aldi. . U guwahliq sözide nuqtiliq qilip xitayning xelq'ara kishilik hoquq sistémisini weyran qilish jehette némilerni qilghanliqi heqqide toxtaldi. Uning qarishiche, xitay bayliq, qudret we xelq'ara tesir jehette nopuz sahibigha aylan'ghandin kéyin bu wasitilerni xelq'ara kishilik hoquq sistémisini téximu mukemmelleshtürüshke emes, eksiche uni buzushqa serp qilghan. Buningda birinchidin shi jinping rehberlikidiki xitay hökümiti birleshken döletler teshkilati (b d t) ning xizmet tertipi we ölchimini suyuqlanduriwetken؛ ikkinchidin, xitay izchil türde b d t ni kontrol qilishni we uni özining zulum mashinisigha wasite qilishni dawam qilip kelgen. Bu hal Uyghur diyari heqqide b d t bash shitawida oxshimighan muhakime we munaziriler otturigha chiqqanda bekmu ashkara namayan bolghan: xitayning tesiridiki nechche onlighan döletler ashkara halda xitayni himaye qilip xitay üchün bélet tashlighan. Bu jehettin alghanda amérika hökümitining bu mesilide bir xelq'araliq hemkarliq hasil qilishi hazirqi weziyetning teqezzasi bolup qalghan.

Bu qétimqi guwahliq bérish yighinida guwahliq bergüchilerning yene biri kishilik hoquqni közitish teshkilati xitay ishliri bölümining diréktori soféy réchardson (Sophie Richardson) boldi. U guwahliq sözide xitay hökümitining xelq'ara kishilik hoquq sistémisigha buzghunchiliq qilish qilmishlirini bayan qilish bilen birge özlirining kishilik hoquq sahesi boyiche höjjetleshtürüp chiqqan doklatlirida eks etken mezmunlarni qisqiche eslep ötti. Shundaqla xitay hökümitining Uyghur we bashqa türkiy tilliq xelqlerge qarita ijra qiliwatqan zor kölemlik tutqun, sistémiliq nazaret we qirghinchiliq qilmishlirini, b d t ning bu mesilidiki inkasida xitay hökümitining xahishi muhim salmaqni igiligenlikini, buning mahiyette xelq'ara kishilik hoquq ölchemlirini özgertishtin bashqa nerse emeslikini körsetti. .

Guwahliq bergüchiler öz nöwitide démokratiye dunyasining xitay hökümiti sadir qiliwatqan bu xildiki buzghunchiliq qilmishlirigha qarita éniq prinsip we irade bilen taqabil turushi, bu jehette xelq'ara birliksep ornitish, xitay hökümitining Uyghurlargha qarshi jinayetlirini tekshürüsh, démokratiye dunyasi puqrawi jem'iyetler bilen hemkarliship ish körüsh qatarliq tewsiyelirini sundi.

Melum bolushiche, xitay ishliri ijra'iye komitétining guwahliq bayanliri we doklatliri amérika hökümitining xitay heqqidiki tashqi siyasetlerni tüzüp chiqishida eng asasliq matériyal menbesi hésablinidighan bolup, yéngidin teshkillinish aldida turghan dölet mejlisidimu bu halning dawam qilishi ümid qilinmaqta.