Uyghurlar se'udi erebistanning istanbuldiki konsulxanisi aldida namayish élip bardi

Bir guruppa Uyghurlar hemdulla welining balliri bilen birge se'udi erebistanning istanbuldiki konsulxanisi aldida namayish élip bardi. 2022-Yili 11-yanwar, istanbul.

10-Yanwar düshenbe küni Uyghurlardin er-ayal bolup bir guruppa kishiler hemdulla welining balliri bilen birge se'udi erebistanning istanbuldiki konsulxanisi aldida namayish élip bardi we hemdulla weli bilen nurmuhemmet rozini qoyup bérishni telep qildi.

Namayishchilar qollirida hemdulla weli bilen nurmuhemmet rozining resimlirini kötürgen halda “Hemdulla welige erkinlik, nurmuhemmet rozigha erkinlik, hemdulla weli qoyup bérilsun” dégendek sho'arlar towlidi.

Namayish jeryanida Uyghur pa'aliyetchilerdin doktur burhan olughyol in'gliz tilida, isma'il gharim ereb tilida, hemdulla weliyning qizi nurbiye xanim, medine nazimi qatarliqlar türk tilida ayrim-ayrim söz qilip, se'udi erebistan hökümitini hemdulla weli we nurmuhemmet rozini xitaygha qayturup bermeslikke we ularni erkin qoyup bérishke chaqiriq qildi.

Hemdulla welining qizi nurbiye xanim se'udi erebistanning istanbuldiki konsulxanisi we se'udi hökümitige xitab qilip, dadisini xitaygha tapshurup bermeslikni telep qildi we mundaq dédi: “Siler qandaq musulman qérindash hésablinisiler?! qandaq bolup musulman qérindishinglarni xitaygha tapshurup bérishni xalaysiler?! . Méning dadamni xitaygha qayturmanglar!”.

Nurbiye xanim sözlewétip qattiq ghezeplendi we eger dadisini xitaygha tapshurup bergen teqdirde se'udi konsulxana aldida ölüp béridighanliqini ipadilidi.

Hemdulla welining kichik qizi sümeyye xanim dadisi qoyup bérilmigüche se'udi erebistanning istanbuldiki konsulxanisi aldigha her küni chiqip naraziliqini ipadileydighanliqini bildürdi.

Sumeyye xanimning bildürüshiche, hemdulla welining qizliri se'udi erebistan konsulxanisi xadimliri bilen körüshüp sözlishishni telep qilghan bolsimu konsolxanining amanliq saqlash xadimliri ularning konsulxana ichige kirishke ruxset bermigen. Biraq hemdulla welini qoyup bérishni telep qilip yézilghan iltimasni saqchilar tapshurup alghan we konsulxana xadimlirigha yetküzidighanliqini bildürgen.

Kishilik hoquqni közitish teshkilati bügün bayanat élan qilip mundaq dédi: ,” se'udi erebistan hökümiti ikki musulman Uyghurni xitaygha qayturushqa teyyarliq qiliwatidu, ular u yerde (xitayda) jiddiy bir shekilde xalighanche tutup qamash, qistaq xewpige duch kélidu. Se'udi erebistan hökümiti hemdulla weli bilen nurmuhemmet rozini 2020-yili 11-aydin buyan héch qandaq bir jinayet artmastin yaki sotqa chiqarmastin xalighanche tutup turuwatidu”.

Bayanatta yene, hemdulla weli bilen nurmuhemmet rozining hazir jidde shehirining shimalidiki al-Dhahban Mabahith namdiki dölet bixeterlik idarisining türmiside tutup turuluwatqanliqi bildürülgen.

Kishilik hoquqni közitish teshkilatining ottura sherq mu'awin diréktori maykél péyj mundaq dédi: “Eger se'udi erebistan bu ikki Uyghur erni xitaygha qaytursa, u, xitayning türk musulmanlirini nishan qilghan, kishilerni xalighanche tutup qamash, qiynash yaki téximu nachar ehwalgha chüshürüp qoyush dégendek insaniyetke qarshi sadir qiliwatqan jinayetlirige ochuq-ashkara ortaq bolghan bolidu. Se'udi erebistanning yersharidiki kishilik hoquq obrazigha téximu dagh chüshüridu”.

Sherqiy türkistan ölimalar birliki re'is wekili mexmutjan damollam ereb tilida widé'oluq bayanat élan qilip, se'udi erebistan hökümitini hemdulla weli we nurmuhemmetni qoyup bérishke chaqiriq qildi.

Mexmutjan damollam mundaq dédi: “Islam eqidisi qérindashliqning heq-hoquqigha ri'aye qilish kéreklikini tekitleydu. Shuning üchün biz se'udi erebistan padishahi we hökümitini islam eqidisining prinsipigha asasen, islami qérindashliqni jari qildurushqa we hemdulla weli bilen nurmuhemmet rozi qatarliq bu qérindashlirimizni qoyup bérishke chaqiriq qilimiz. Se'udi erebistan islamiy prinsipqa asasen hakimiyet yürgüzüwatqan bir dölet bolghanliqi üchün islam dini, bigunah bir musulmanning hayatini xewpke duchar qilish we ölümge tapshurup bérishni haram qilidu. Bu bigunah ikki qérindishimizning héch qandaq jinayiti yoqluqini bilip turupmu xitaygha tapshurup bérish ularni ölümge tapshurghanliq bolidu. Eger ular xitaygha tapshurulsa ularning aqiwiti ölüm yaki muddetsiz qamaq jazasigha höküm qilinish bolidu. Shunga munasiwetlik emeldarlarning xususen se'udi erebistan padishahi muhemmed bin salmanning bu ikki qérindishimizni xitaygha tapshurup bermestin, türkiye we yaki ular üchün bixeter bolghan üchinchi bir döletke yolgha sélip qoyushini telep qilimiz. Eger ularni xitaygha tapshurup bergen teqdirde se'udi erebistan dunyadiki pütün insaniy heq-hoquq we edep-exlaqqa zit nomusluq bir ishni sadir qilghan bolidighanliqi üchün pütün dunya xelq ammisining aldida özining shan-sheripini we obrazini shermende qilghan bolidu. Se'udi erebistan dölitining bundaq osal bir ehwalgha chüshüp qélishining aldini élishini ümid qilimiz”.

Bu heqte xelq'ara sherqiy türkistan teshkilatliri birlikimu bayanat élan qilip, u ikki Uyghurni qoyup bérishke chaqiriq qildi.

Bayanatta mundaq déyilgen: “Bu xususta xelq'ara sherqiy türkistan teshkilatlar birliki bölüsh süpitimiz, se'udi erebistan döliti we padishah salman bin abdul'ezizni islamiy qérindashliq, insan heqliri we shundaqla sherqiy türkistan xelqining se'udi erebistan dölitining qurulushida oynighan muhim rolini diqqetke élip turup, sherqiy türkistanliq hemdulla weli we nurmuhemmet rozining teleplirini hem ehwallirini bildürüsh üchün a'ile-tawabi'atliri bilen alaqe qilishqa we adwokat tutushqa shara'it yaritip bérishke chaqirimiz. Biz ularni türkiyediki a'ililiri bilen aman-ésen jem bolushi üchün qisqa waqit ichide türkiyege yaki bashqa bir bixeter döletke qaytishigha ruxset qilishqa chaqiriq qilimiz”.