Heptilik xewerler (14-maydin 20-mayghiche)

Muxbirimiz qutlan
2016.05.20
erkin-asiya-radiosi.jpg Erkin asiya radi'osi Uyghur bölümi heptilik xewerliri
Photo: RFA

Türkiyening atatürk ayrodromida tosuwélin'ghan 98 Uyghur qoyup bérilgen

17-May türkiyening atatürk ayrodromida tosuwélin'ghan 98 neper Uyghur seyshenbe küni qoyup bérilgen.

Ilgiriki xewerlerde bu Uyghurlarning ürümchidin xitay pasporti bilen yolgha chiqqanliqi, etkeschilerning damigha chüshüp, saxta qirghizistan pasporti bilen türkiyege kirish alida tosup qélin'ghanliqi ilgiri sürülgen.

Melum bolushiche, tosup qélin'ghan 98 neper Uyghur nöwette ürümchige qayturulush aldida turmaqtiken. Ular qayturulghandin kéyin xitay hökümitining jazalishigha uchrash éhtimalliqi uruq-tughqanlirini endishige salmaqtiken.

Xitay bazar bashqurush xadimlirining yayma achqan bir Uyghur a'ilisige qilghan zorawanliqi ijtima'iy taratqularda küchlük inkas qozghidi

Yéqinda xitay bazar bashqurush xadimlirining pichanda yayma achqan bir Uyghur a'ilisige qilghan zorawanliqi ijtima'iy taratqular arqiliq ashkara bolghandin kéyin, küchlük inkas peyda qildi.

Téxi ötken aydila 3 yashliq bir Uyghur balining öz a'ilisining yaymisini qoghdash üchün xitay bazar bashqurush xadimlirigha körsetken qorqumsiz qarshiliqi pütün dunyadiki taratqularda ulap xewer qilin'ghan idi.

Bu qétim pichanda yüz bergen mezkur weqe Uyghurlarning öz wetinide uchrawatqan xorluqlirini yene bir qétim dunyagha ashkara qildi.

Muhajirettiki Uyghur siyasiy pa'aliyetchiler bu heqte inkas qayturup, Uyghurlarning öz tupriqida “Ikkinchi derijilik puqra” bolup qalghanliqini ilgiri sürdi.

Muhajirettiki Uyghur analizchilar wang daxawning Uyghur qashtash sodigerliri heqqidiki maqalisige reddiye berdi

Melum bolushiche, xitay analizchi wang daxaw “Sumurgh” torida “Térrorluqning kapital menbesi xoten qashtéshi” namliq maqale élan qilghan. Mezkur maqale yéqinda Uyghurchigha terjime qilinip tor betlirige qoyulghandin kéyin Uyghur oqurmenler arisida küchlük bes-munazire qozghighan.

U maqaliside Uyghur qashtéshi sodigerlirini “Bölgünchiler, diniy esebiyler we térrorchilarning kapital yighidighan obyéktigha aylinip boldi”, dep bohtan qilghan.

Halbuki xoten shehirining yurungqash saqchixanisidiki nöwetchi xadimlar radiyomiz ziyaritini qobul qilip xotende yüz bergen zor weqeler ichide qash téshigha chétilghan délolarning yoqluqini tekitlidi.

Muhajirettiki Uyghur közetküchilermu wang daxawning bayanlirigha qarshi reddiye bérip, uning “Asassiz bohtan” ikenlikini ilgiri sürdi.

Dunya Uyghur qurultiyi “2016-Yilliq Uyghur kishilik hoquq doklati” élan qildi

Dunya Uyghur qurultiyi yéqinda “2016-Yilliq Uyghur kishilik hoquq doklati” élan qildi.

Mezkur doklatta “2015‏-Yili sherqiy türkistandiki we chet'ellerdiki Uyghurlarning kishilik hoquqini qoghdash ishliri dawamliq arqigha chékindi” déyilgen.

Doklatta yene xitay hökümitining “Térrorluqqa qarshi küresh” ni bahane qilip. Uyghur xelqining eng eqelliy yashash hoquqlirigha dexli-teruz qiliwatqanliqi körsitilgen.

Dunya Uyghur qurultiyi ijra'iye komitétining mudiri dolqun eysa bu heqte radiyomiz ziyaritimizni qobul qilip ““Sherqiy türkistanda insanlarning kündilik normal yashash hoquqi tehdit astida qaldi,” dep körsetti.

Lop déhqanlirining kelkün we qumlishishning aldini élish bahaniside hashargha tutuluwatqanliqi melum

Aldinqi heptidin buyan Uyghur élining jenubiy we shimalidiki köp qisim jaylarda kelkün apiti we qum-boranliq hawarayining körülgenliki xewer qilin'ghan idi.

Igilinishiche, Uyghur élide körülgen qum-boranliq hawarayi etiyazliq térilghu we xelqning normal turmushigha küchlük tesir peyda qilghan.

Xotenning lop nahiyesige qarashliq melum yézidin radiyomiz ziyaritini qobul qilghan Uyghur déhqanliri qum-boranliq hawarayi tesiridin heptilerche topa yéghip déhqanchiliq zira'etlirige éghir zerer yetküzgenlikini bildürdi.

Ular yene yerlik da'irilerning “Kelkündin mudapi'elinish”, “Qumlishishning aldini élip kökertish qurulushi élip bérish” dégendek bahanilerde déhqanlarni hashargha tutuwatqanliqini ashkara qildi.

Közetküchiler xitay ölkiliridiki Uyghurlargha qaritilghan tekshürüshning “Ashkara milliy kemsitish” ikenlikini ilgiri sürmekte

Ötken hepte ijtima'iy taratqularda shénjéndiki dongmin saqchixanisi chiqarghan “Uyghurlarning uchurlirini toplash jedwili” ashkara bolghan idi.

Radiyomiz shénjén we bashqa xitay ölke-sheheliridiki méhmanxanilardin ehwal sürüshtürgende, ular birdek Uyghurlargha yataq bérilmeydighanliqi, méhmanxanida yétish üchün saqchigha tizimlitip xet élish lazimliqini bildürdi.

Aldinqi küni yene bir neper tibet yashning xitaydiki bir ayrodromda tutup qélinip ayrim tekshürülgenliki heqqidiki bir sin körünüshi ijtima'iy taratqulargha ashkara boldi.

Muhajirettiki Uyghur siyasiy pa'aliyetchiler bilen Uyghur teshkilatliri bu heqte inkas qayturup, da'irilerning bu qilmishini “Ashkara milliy kemsitish,” dep eyiblidi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.