Heptilik xewerler (21-maydin 27-mayghiche)

Erkin asiya radi'osi Uyghur bölümi heptilik xewerliri

Rabiye qadir xanim yaponiye paytexti tokyodiki axbarat élan qilish merkizide bayanat élan qildi

25-May chüshtin kéyin yaponiyede ziyarette boluwatqan dunya Uyghur qurultiyining re'isi rabiye qadir xanim tokyodiki axbarat élan qilish merkizide Uyghur mesilisi boyiche bayanat élan qildi.

Mezkur axbarat élan qilish yighinigha dunyaning herqaysi jayliridin kelgen muxbirlar we zhurnalistlar qatnashti.

Rabiye qadir xanim bayanatida nuqtiliq halda Uyghur musapirlar mesilisini anglatti hemde yaponiyede échiliwatqan “Tereqqiy tapqan yette dölet yighini” da bu mesilisining otturigha qoyulushini ümid qilidighanliqini bildürdi. Shuning bilen birge yene shi jinping hakimiyitining Uyghur élida yürgüzüwatqan yuqiri bésimliq siyasetlirini tenqid qildi.

Xelq'araliq teshkilatlar ilham toxtigha martén ennals mukapatining bérilishini qollaydighanliqini bildürdi

Martén ennals fondi we bashqa bir qisim xelq'araliq teshkilatlar ilham toxtining bu yilliq “Martén ennals mukapati” gha axirqi üch namzatning biri süpitide körsitilgenlikige inkas qayturdi.

“Martén ennals fondi” ning diréktori maykél xambatta bilen “Xelq'ara kechürüm teshkilati” xitay bölümining mudiri sofiye réchardson xanim bu heqte pikir bayan qildi. Ular birdek: “Gerche ilham toxti xitay türmisige ömürlük qamalghan bolsimu, lékin dunya héchqachan uni untumaydu. Dunya ilham toxti bilen bille!” dédi.

“Martén ennals fondi” ning bashqurushidiki “Martén ennals mukapati” 1993 - yili shiwétsariyede tesis qilin'ghan bolup, kishiler uni xelq'aradiki insan heqliri pa'aliyetlirining “Nobél mukapati” dep teripleydiken.

Bu yil Uyghur élining jenubidiki rayonlargha pütün xitaydin 12 minggha yéqin oqutquchi orunlashturulidiken

Yéqinda xitay hökümet taratquliri xewer bérip, pütün xitay miqyasidin 11 ming 853 neper oqutquchi teklip qilip, ularni Uyghur aptonom rayonidiki asasiy ma'arip sistémisigha orunlashturidighanliqini bildürgen.

Igilinishiche, ularning köp qismi Uyghur élining jenubidiki wilayet we nahiyelerge seplinidiken. Ma'arip nazaritining bildürüshiche, ularning 70 % jenubtiki yéza-bazar we kentlerdiki mekteplerge ewetilidiken.

Közetküchiler, bu, da'irilerning Uyghur oqutquchilarni asasiy ma'arip sépidin siqip chiqirip, xitayche yekke tilliq ma'aripning omumlishishni tézlitish tedbiridur, dep qarimaqta.

Yawropadiki Uyghur karxanichilar öz hékayiliri arqiliq Uyghurlarning gherb dunyasidiki igilik tiklesh rohini namayan qildi

Uyghur muhajirlirining yawropa ellirige köchmen bolup kélishi we ularning öz aldigha jama'et bolup shekillinish tarixi yérim esirdin köprek bir jeryanni bashtin ötküzdi. Bu jeryanda ular japaliq izdinishler arqiliq özliri yerleshken ikkinchi wetinide igilik tikleshning qimmetlik tejribilirini meydan'gha keltürdi.

Bügünki künde gérmaniyening myunxén we frankfurt, firansiyening parizh, gollandiyening amstérdam we rottérdam we shiwétsiyening sitokholm sheherliride Uyghur réstoranliri bilen türlük dukanlar peyda bolmaqta.

Uyghur karxanichilirining yawropa elliride körsetken tirishchanliqliri we bu heqtiki bayanliri Uyghurlarning gherb dunyasidiki igilik tiklesh rohini namayan qilmaqta.

Kucha alaqaghadiki mehelle bashliqliri mal doxtur memet ibrahimning türmide ölgenlikini delillidi

Shiwétsiyediki “Sherqi türkistan teshwiqat merkizi” kucha nahiyesining alaqagha yézisida olturushluq mal doxtur memet ibrahimning türmide ölgenliki heqqide tunji qétim xewer tarqatqan idi.

Halbuki, alaqagha yéziliq saqchixanining xadimliri bu heqte melumat bérishtin özini qachurdi. Emma radiyomiz ziyaritini qobul qilghan alaqagha yézisining qanas we qitat kentliridiki ikki neper mehelle bashliqi memet ibrahimning türmide ölgenlikini delillidi.

Ular yene türmide ölgen mal doxtur memet ibrahimning ayali we baliliri barliqini, ata-anisining téxi hayat ikenlikini bildürdi.

Qirghizistan türmiside yétiwatqan behrem exmet özining xata sotlan'ghanliqini bildürdi

Qirghizistan soti 2000‏-yili esqer toxti, behram exmet qatarliq 2 Uyghurni öz ichige alghan 4 neper gumandargha ölüm jazasi, eli mesum isimlik yene bir Uyghurgha 20 yilliq qamaq jazasi höküm qilghan idi.

Qirghizistan soti eyni waqitta bu déloni 1998‏‏-yili osh shehiride yüz bergen “Aptobus partlash weqesi” ge baghlighan. Halbuki, eyni chaghda qirghizistandiki Uyghur jama'iti yuqiriqi 3 neper Uyghurning aptobus partlash weqesi bilen munasiwiti yoqluqini bildürgen idi.

2007-Yili ölüm jazasi muddetsiz qamaq jazasigha özgertilgen mehbus behram emet türme hayati 18-yiligha qedem qoyghan bügünki kündimu özining naheq sotlan'ghanliqini bildürgen. Qirghizistandiki ittipaq jem'iyitining sabiq bashliqi dilmurat ekber bilen adwokat mewlude jalaliwamu mezkur délo heqqide pikir bayan qildi.