Heptilik xewerler (24-awghusttin 30-awghustqiche)

Amérika dölet mejlisi ezaliri dunya bankisidin Uyghur élige bérilgen qerzni sürüshte qildi

Amérika dölet mejlisi ezaliridin marko rubiyo bilen kristofér simis dunya bankisining prézidénti dawid malpasqa mektup yollap, mezkur bankining Uyghur élidiki “Téxnikiliq terbiyelesh qurulushi” gha 50 milyon dollar qerz bérish mesilisini sürüshtürdi.

Ular mektupida, xitay hökümiti Uyghur élide “Kespiy jehettin terbiyelesh” nami astida yighiwélish lagérlirini yolgha qoyuwatqan bir peytte, bu mesilining qattiq diqqet qozghaydighanliqini tekitlidi.

Yuqiridiki ikki dölet mejlis ezaliri dunya bankisining prézidéntidin Uyghur éli da'irilirige bérilgen bu qerz pulining yighiwélish lagérliri bilen munasiwiti bar-yoqluqi, bu qerzning qeyerde, qandaq orunda ishlitilgenliki heqqide tekshürüsh élip barghan-barmighanliqini sürüshte qilghan we özlirige bu heqte resmiy yazma jawab qayturushni telep qilghan.

Dunya bankisining mezkur qerz mesilisi otturigha chiqqandin kéyin, türlük inkaslar peyda boldi we dunya bankisi özlirini aqlidi.

Oqutquchi arslanning lagérda ölgenliki “Tik-tok” bétide ashkarilandi we da'iriler teripidin delillendi

Mushu ayning 14-küni xitayche “Do'uyin” (tik-tok) tor bétidiki bir widiyoluq uchur we inkaslardin ghulja sheher döngmehellelik yash oqutquchi arslanning ikki kün awwal wapat bolghanliqi we lagérda jan üzgenlik éhtimalliqi ashkarilan'ghan.

Muxbirimizning ghulja shehiridiki alaqidar orunlargha qarita élip barghan téléfon ziyaretliri dawamida, arslanning ghulja sheher 5‏-bashlan'ghuch mektep oqutquchisi ikenliki we ölümidin burun lagérda ikenliki aydinglashti.

“Do'uyin” toridiki süret we körünüshtin arslanning 30 yashlar chamisida ikenliki we bir perzentning atisi ikenliki melum.

Qazaqistanliq bokschi hézim izbaqi amérikadiki musabiqide chémpiyon boldi

Qazaqistanliq Uyghur boks mahiri hézim izbaqi 24‏-awghust küni amérikining oklaxoma shtatida ötküzülgen éghir derijilikler boks musabiqiside reqibi armont samérsni yéngip chémpiyon bolghan.

Bu, 24 yashliq hézim izbaqining ötken yili dunya kespiy boks sehnisige qedem qoyghandin béri 2‏-qétim reqibini yéngishi bolup hésablinidiken.

Hézim izbaqi 1995‏-yili qazaqistanning almuta shehiride tughulghan bolup, u 10-11 yashliridin bashlap boks meshiqini bashlighan. U nöwette qazaqistandiki istiqbali parlaq tenheriketchilerning biri, dep qaralmaqtiken.

Uyghur boks mahiri hézim baqi, amérikada öz xelqini tonutqanliqidin xursen bolghanliqini bildürgen. Melum bolushiche, qazaqistandiki Uyghurlar san jehettin az bolsimu, emma ular arisidin tenheriketning her qaysi türliride bir qisim dunya, asiya we ottura asiya chémpiyonliri yétiship chiqqan.

Xitayning b d t gha eza döletlerni dunya Uyghur qurultiyi bilen körüshmeslikke chaqirishi tenqidke uchridi

Xitay hökümitining birleshken döletler teshkilatida turushluq da'imiy elchiliki b d t gha eza döletler hem shundaqla xelq'araliq organlarning jenwede turushluq elchiliklirige mektup yollap, ulardin dunya Uyghur qurultiyi bilen alaqe qilmasliqni telep qilghan.

Mektupta dunya Uyghur qurultiyining re'isi dolqun eysaning “Zorawanliq weqelirige chétilghan jinayetchi we térrorchi” liqi ilgiri sürülgen.

Dunya Uyghur qurultiyi bayanat élan qilip, dolqun eysa ependige qilin'ghan yuqiridiki eyibleshlerni qattiq ret qildi.

Xelq'ara kishilik hoquqni közitish teshkilatining kanada shöbisi bashliqi feride dif xanim buninggha inkas qayturup, xitay hökümitining térrorluqni bahane qilip Uyghurlarni basturuwatqanliqini tekitlidi shundaqla kishilik hoquq kéngishige eza döletler we ularning jenwediki wekillirini xitayning cheklime we tehditlirige boyun egmeslikke chaqirdi.

Nurmemet hajim: “Xitay oghullirimning pulini közligen bolsa alsun, emma jénigha qest qilmisun!”

Türkiyede yashawatqan, yéshi seksen'ge yéqinlashqan nurmemet hajining radiyomizgha bildürüshiche, uning ürümchide tijaret qilidighan ikki oghli xitay hökümiti teripidin tutqun qilin'ghandin béri héchqandaq iz-dérikini alalmighan.

Bu zatning ürümchide 20 nechche yildin buyan yekke tijaret bilen shughullinip kéliwatqan chong oghli 52 yashliq abduqéyum nurmemet haji 2017yili-7 ayda, ikkinchi oghli 48 yashliq abdulmijit haji 2017-yili 4-ayda tutqun qilin'ghan. Ularning 67 milyon yüen banka hésabatining tonglitilghanliqi melum.

Nurmemet hajim türkiye hökümitige oghullirini qutuldurush toghriliq köp qétim iltimas sun'ghan emma hazirghiche bu heqte yardemge érishelmigen. Xitay hökümiti Uyghur élide lagér tüzümini yolgha qoyghandin buyan asasliq tutqun nishanlirining birining Uyghur puldarlar bolghanliqi melum.

Ürümchi sheherlik j x idarisining sabiq mu'awin bashliqi qadir memetning tutqunda ikenliki ashkarilandi

Yéqinda ürümchi weziyitidin xewerdar kishilerdin biri xitay hökümitige nisbeten sadaqetmenlikte, Uyghur siyasiy mehbuslargha qarita qattiq qolluqta dang chiqarghan ürümchi sheherlik j x idarisining sabiq mu'awin bashliqi qadir memetning tutulghanliqini melum qildi.

Muxbirimizning ürümchidiki saqchi xadimlirigha élip barghan téléfon ziyaretliri dawamida qadir memetning tutqunda ikenliki aydinglashti.

Téléfon arqiliq soralghan so'algha jawab bergen saqchi xadimliri qadir memetning tutqunda ikenlikini delillesh bilen birge, uning délosining “Dölet mexpiyetliki” ge yatidighanliqini bildürdi.

Hazirche qadir memetning tutulghanliqigha bir aydin ashqanliqi melum, emma uning tutqun qilinishigha néme seweb körsitilgenliki namelum.

Qadir memetning tutqun qilinishi Uyghur aptonom rayonining sabiq re'isi nur bekrining tutqun qilinishigha oxshash yene bir tipik weqe dep qaralmaqta.