Heptilik xewerler (21-séntebirdin 27-séntebirgiche)

Erkin asiya radi'osi Uyghur bölümi heptilik xewerliri

D u q re'isi rabiye qadir xanim b d t de nutuq sözlidi

Uyghur milliy herikiti rabiye qadir xanim birleshken döletler teshkilati 24-nöwetlik insaniy hoquq omumiy yighini dawamida uyushturulghan “Insaniy hoquqni ré'alliqqa aylandurush” mawzuluq yighinda Uyghurlarning omumiy ehwali toghrisida melumat berdi.

Rabiye qadir xanimgha 20 minut sözlesh heqqi bérildi. Xitay diplomatlar “Sherqiy türkistan deydighan yer yoq, shinjang ezeldin xitayning zémini” dégendek sözler bilen rabiye qadir xanimgha qarshiliq körsetti. Bu so'allargha rabiye qadir xanim jawab bergüche, bezi yawropa elliri wekilliri xitaygha reddiye berdi.

Rabiye qadir xanimning éytishiche, xitay hökümiti d u q hey'itini b d t din qoghlap chiqirish üchün köp tirishqan bolsimu, netije qazinalmighan. Eksiche, Uyghur wekiller pütün pa'aliyetlirini muweppeqiyetlik dawam qildi.

Saqchilarning sözliri emelge ashmighachqa patigül ghulam sükütni buzdi

Saqchilar wediside turmighachqa, 5-iyul ghayibliridin imammemet élining anisi patigül ghulam sükütni buzup, radi'omizgha nöwettiki ehwali heqqide uchur berdi.

Ürümchidiki dölet amanliq saqchi etritining mu'awin bashliqi patigül ghulamgha idiyiwi xizmet ishlep, hökümetning uning oghli heqqide pat yéqinda choqum uchur béridighanliqi, öz ehwalini axbaratqa melum qilmay turushini tapilighan.

Patigül ghulam mana bu sözlerge ishinip, 6 aygha yéqin jim turup baqqan bolsimu, yenila héchqandaq bir jawabqa érishelmigen. Netijide u, bu sükütini buzup, radi'omiz ziyaritini qobul qildi we özining yéqinqi ehwali heqqide melumat berdi.

Uning éytishiche, mexpiy saqchilar u nege barsa keynige chüshiwalghan. Hetta qeshqerge toygha barsimu uni öz yurti qeshqerdimu aramida qoymighan.

Amérika Uyghur jem'iyiti: xitay hökümiti Uyghur rayonida oxshash xataliqlarni sadir qiliwatidu

Amérika Uyghur jem'iyiti atalmish “4-Nöwetlik shinjang yighini” heqqide bayanat élan qilip, xitay hökümitining rayonda oxshash xataliq sadir qiliwatqanliqi, mezkur yighindimu Uyghur élidiki mewjut mesililerni hel qilidighan heqiqiy chariler otturigha qoyulmighanliqini eyiblidi.

Bayanatta körsitishiche, xitay hökümiti bu qétimqi yighinda otturigha qoyghan xizmet we ma'arip siyasetliri Uyghur medeniyitini ajizlashturushni meqset qilghan assimilyatsiye taktikisining bir qismi iken.

Bayanatta mundaq déyildi: bu qétimqi yighindimu, rayon bixeterlikini ishqa ashurush üchün yürgüzülüwatqan wehshiylikler tilgha élinmidi.

Xitayning atalmish “4-Nöwetlik shinjang xizmet yighini” 25-séntebirgiche béyjingda échilghan.

Yighinda yene, rayon muqimliqini mejburiy ishqa ashurush, idé'ologiye terbiyisini kücheytish qatarliqlar alahide tekitlen'gen.

Xitay hökümiti 2009-yildiki “5-Iyul qirghinchiliqi” din kéyin jiddiy yighin chaqirip, Uyghur éli siyasitige qarap chiqqan.

Emma, 2010-yili achqan shinjang xizmet yighinda Uyghur élige köchmen köchürüsh we Uyghur élining yer asti bayliqini jiddiy rewishte échish istratégiyesini téximu keng kölemlik ijra qilish qararini alghan idi.

Ilham toxtigha qaritilghan nazaret yene kücheytilgen

Béyjing saqchi da'iriliri musteqil tetqiqatchi ilham toxtigha qaritilghan nazaretni yene kücheytken.

“Uyghurbiz” torida körsitishiche, nöwette da'iriler ilham toxtining barliq ish-heriketlirini 24 sa'et nazaret qilidighan bolup, u kochigha chiqsimu bixeterlik xadimliri arqisigha chüshidiken.

Xewerge qarighanda, ilham toxti olturidighan qoru derwazisi aldigha xitay dölet amanliq etritige tewe aptomobillar dawamliq toxtitighliq iken.

Ilham toxti bu yil 5-iyul xitay memliketlik xelq qurultiyigha mektup yollap, ularni “5-Iyul qirghinchiliqi” din kéyin ghayib bolghan Uyghurlar mesilige köngül bölüshke chaqirghan.

Shundin kéyin, ilham toxtigha qaritilghan nazaret yene bir qétim kücheytilgen idi.

Ata miras Uyghur tébabetchiliki yoqilish krizisigha duch kelmekte

Xitay hökümitining ata miras Uyghur téwiplarni layaqet guwahnamisi imtihanini xitayche bérishke zorlishi bilen Uyghur tili arqiliq ewladmu ewlad dawam qilip kelgen Uyghur milliy tébabetchiliki yoqilish krizisigha duch keldi.

Imtihan mushu ayning 14-, 15-künliri, xoten pédagogika aliy téxnikomida bir tutash élin'ghan. Imtihan'gha xotendiki ata miras téwiplardin abdumijit abliz, obul hesen damolla qatarliq 8 téwip qatnashqan. Imtihan so'ali jem'iy 600 nomurluq bolup, buning ichide 120 nomurluq so'al xitayche chiqirilghan.

Uyghur tébabetchilikini ejdadliridin Uyghur tilida ögen'gen we tereqqiy qildurghan bu sekkiz téwip, Uyghur tébabetchiliki bilen alaqisi bolmighan xitayche imtihan so'allirigha jawab bérishke amalsiz qalghan we 120 nomurluq so'alni aq qaldurushqa mejbur bolghan.

Ghayib alim hélajining dadisi: “Biz shinjanggha patmiduq, 6 jan talada qalduq”

Ürümchi da'iriliri 5-iyuldin kéyin ghayib bolghanlardin 17 yashliq alim hélajining a'ilisige ijarige öy bermeslik heqqide mexpiy uqturush tarqatqan. Bu uqturushqa xilap halda mezkur a'ilige öy ijare bergen sélim haji dégen kishi ayal, baliliri bilen qétip 24 sa'et qamap qoyulghan.

Mezkur mexpiy uqturushtin bir nusxa qolgha chüshürgen hélaji a'ilisi ziyaritimizni qobul qilip, özlirining öz zéminigha-ana wetinige sighmighanliqini bildürdi we mundaq dédi: bala izdigenlikimiz üchün, öz zéminimizgha patmiduq, 6 jan talada qalduq.

17 Yashliq alim hélaji 2009-yili “5-Iyul qirghinchiliqi” din kéyin tutup kétilgendin béri iz-déreksiz ghayib bolghan idi.