Photo: RFA
Amérika dölet mejliside Uyghur diyaridiki mejburiy emgek témisida guwahliq bérish yighini échildi
Lagér tutqunlirining mejburiy emgekke sélinishigha a'it ispatlarning köplep melum bolushigha egiship, gherb dunyasidimu bu mesilige qarita küchlük inkas peyda boldi. Amérika dölet mejliside 17-öktebir mushu téma boyiche mexsus guwahliq bérish yighini échildi.
Amérika palata ezaliridin marko rubyo, kristofér simis, jim mekgowérn qatarliq on nechche kishi lagérgha qamalghan Uyghurlarning mejburiy emgekke sélinishi heqqidiki guwahliq bayanlirini anglidi hemde köpligen so'allarni soridi.
Adryan zénz, nuri türkel, maykil posnér qatarliq tonulghan mutexessis we alimlar lagérlardiki tutqunlarning mejburiy emgikining mehsuli bolghan yénik sana'et mehsulatliri hemde ularning gherb dunyasigha éksport qilinishi qatarliq ehwallar toghriliq melumatlar berdi. Shuningdek amérika hökümitige bu heqtiki bir qatar teklip-tewsiyelirini sundi.
Saqchixana bashliqi himit qarining tutqun qilinish sewebi ashkarilandi
Yéqinda kucha nahiyesi ocha bazarliq saqchixana bashliqi himit qarining tutqun qilin'ghanliqi heqqide uchur melum bolghan idi. Muxbirimizning ehwal éniqlishi jeryanida buning rast ikenliki delillendi.
Uchurlarda éytilishiche, himit qari bir qétimliq sorunda lagér qurulghandin buyan köpligen kishining ölüp ketkenlikini éytqan. Aridin uzun ötmey u "Döletning mexpiyetlikini ashkarilash" we "Jinayetchilerge hésdashliq qilish" bilen eyiblinip, qamaqxanigha élip kétilgen.
Nöwette Uyghurlar diyarining herqaysi jayliridiki qanun orunlirida ishlewatqan Uyghur emeldarlar bir-birlep tutqun qiliniwatqan bolup, bir qisim analizchilar "Bu xitay hökümitining tarixtin buyan qollinip kelgen usullirining biri" déyishmekte iken.
Jaza lagérliri mesilisi "Munber 2000" yighinida otturigha qoyulup diqqet qozghidi
Chéx jumhuriyitining paytexti piraga shehiride échilghan 23-nöwetlik "Munber 2000" xelq'ara yighinigha dunya Uyghur qurultiyining re'isi dolqun eysa, "Uyghur herikiti" teshkilatining diréktori roshen abbas qatarliq bir qisim Uyghur wekillermu qatnashti.
Yighinda Uyghur wekiller xitay hökümitining Uyghurlar diyaridiki reqemleshken kontrolluq sistémisi we yighiwélish lagérlirining eng yéqinqi ehwali heqqide tepsiliy melumatlar berdi.
Bu qétimqi "Munber 2000" yighinigha yawropa siyasiy sahesidiki köpligen shexsler hemde edebiyat-sen'et sahesidiki dangliq kishiler toplan'ghan bolup, lagérlar mesilisini yawropadiki herqaysi sahege anglitishta ijabiy bir qedem tashlandi, dep qaralmaqta iken.
Zumret dawutning jasariti yene bir qétim alqishqa érishti
Lagér shahitliridin zumret dawut arqimu-arqidin lagérlardiki wehshiylikler heqqide guwahliq bergendin kéyin, xitay hökümiti yéqinda uning akisi arqiliq uning aghzini yumushqa urundi. Uning akisi abduxélil dawut bu heqtiki widiyoluq bayanatida singlisining éytqanlirini pütünley yalghan, déyish bilen birge amérika hökümitini qattiq eyiblidi.
Zumret dawutning dadisi shuningdin bir kün ilgiri wapat bolghan bolup, u mezkur filimning mejburlash we mexsus teyyarliq asasida ishlen'genlikini, buningda köpligen yalghanchiliqning chénip qalghanliqini bildürdi.
Zumret bu heqte pikir qilip xitayning bu xildiki "Öch élish" usulining burundinla dawam qilip kéliwatqanliqini, emma lagérlardiki awazini chiqiralmay azabliniwatqan milyonlighan Uyghurlar üchün özining heqiqetni sözleshtin qaytmaydighanliqini bildürdi.
"Türkologlar qamusi" gha 15 Uyghur türkolog kirgüzüldi
Türkiyediki eng chong neshriyatlardin biri bolghan "Aqchagh" neshriyati neshr qilghan "Türk dunyasi türkologliri" namliq qamusqa 15 Uyghur türkolog kirgüzüldi.
Ikki tomluq mezkur qamusqa ibrahim muti'i, imin tursun, ghojaxmet sedwaqasow, mirsultan osmanow, arslan abdulla qatarliq 15 neper Uyghur türkologning hayati we ilmiy emgekliri bérilgen bolup, Uyghur alimlirining ilmiy sahediki emgekliri yene bir qétim mu'eyyenleshtürülgen.
Uyghurlar diyarida Uyghur tili men'i qilin'ghan, Uyghur jem'iyiti "Medeniyet qirghinchiliqi" ning nishani boluwatqan mushundaq bir weziyette Uyghur türkologlirining bu qamustin orun élishi zor ijabiy ehmiyetke ige, dep qaralmaqta iken.
Uyghur boks chémpiyoni hézim izbaqi yéngi netijilerni qazandi
Qazaqistanliq Uyghur boks mahiri hézim izbaqi rusiye we qazaqistandiki musabiqilerde qolgha keltürgen deslepki utuqliridin bilen amérikigha kélip boks musabiqilirige teyyarliq qilish üchün jiddiy meshiq qilmaqta.
U yéqinqi birnechche ay ichide oklaxoma, mishigan qatarliq shtatlarda éghir derijilikler boyiche boks musabiqisige qatniship amérikiliq reqiblirini arqimu-arqidin yengdi.
Melum bolushiche, hézim izbaqi 1994-yili almuta wilayitining chélek yézisida tughulghan iken. U hazir héchqandaq iqtisadiy yardem menbesi bolmighan ehwalda öz xirajiti bilen meshiq qiliwatqan bolup, uning buningdin kéyinki musabiqilerde téximu zor utuqlarni qolgha keltürüshi ümid qilinmaqta iken.
