Һәптилик хәвәрләр (4-ноябирдин 10-ноябирғичә)

Хитай даирилириниң қизил тәшвиқати уйғурларни паракәндә қилмақта

Йеқинда уйғур дияридики “қизил тәшвиқат” паалийәтлириниң нәтиҗисидә уйғур хәлқиниң һөрмитигә еришкән артисларниң хитай өлкилиригә берип, хитай қизил армийәсиниң һаятини өгиниш паалийәтлиригә қатнишишқа мәҗбурлиниватқанлиқи алаһидә диққәт қозғиди.

Хитай даирилириниң бу хилдики“қизил тәшвиқат” паалийәтлири йәнә һәрқайси вилайәт вә наһийәләрдики йезиларғичә кеңәймәктә икән. Буниңда һазир җиддий тәкитлиниватқини “һәммила җайда қизил байрақ есиш” һәққидики мәзмунлар икән.

Вәзийәт көзәткүчилири бу һәқтә пикир қилип, “бу хил зорлаш тәдбирлириниң маһийәттә хәлқниң хитай һакимийәткә болған нәпритини ашуруштин башқа роли болмайду,” деди.

Абдуреһим һейтниң қисмити уйғур сәнәт саһәсигә қара сайә ташлиди

Әлниң һөрмитигә еришкән музикант, уйғур дияриниң ичи вә сиртида “дутар шаһи” дәп аталған сәнәткар абдуреһим һейтниң бу йил апрел ейидин башлап тәқиб астиға елиниши, уйғур сәнәт саһәсиниң еғир қисмәтләргә дуч келиватқанлиқини җанлиқ тәсвирләп бәрди.

Мәлум болушичә, абдуреһим һейт орунлиған нахшилар пүтүнләй хитай һөкүмитиниң тәстиқидин өтүп қанунлуқ нәшр қилинған текистләрни асас қилған икән.

Абдуреһим һейт билән тонушлуқ болған мутәхәссисләр бу һәқтә пикир қилип, уйғур дияридики учиға чиққан сиясий һәрикәтләрниң уйғур сәнитини түп йилтизидин йоқ қилалмайдиғанлиқини билдүрди.

Уйғур дияридики аһалиләрниң шәхсий саламәтлик әһвалиниң архиплаштурулуши гуман қозғиди

Хитай даирилириниң мәлуматлирида ейтилишичә, бу йил 30-өктәбиргә қәдәр қәшқәр, хотән, ақсу вә қизилсудин ибарәт үч вилайәт бир областта тоққуз милйондин артуқ кишиниң саламәтлик әһвали һәқсиз тәкшүрүлүп, архиплаштурулған.

Мәлум болушичә, бу хил “саламәтлик тәкшүрүш” идә кишиләрниң ген әвришкиси вә қан типи нуқтилиқ топланған һәмдә һәр бир киши үчүн системилиқ архип турғузулған.

Бәзи анализчилар бу һәқтә пикир қилип, “бу қетимқи саламәтлик тәкшүрүшигә қатнаштурулғанларниң мутләқ көп қисминиң уйғурлар икәнлики” ни илгири сүргән. Улар бу қетимлиқ “саламәтлик тәкшүрүш” идә көплигән гуманлиқ нуқтиларниң барлиқини билдүргән.

“террорлуқни паш қилғучиларни мукапатлаш” тин туғулуватқан тирагедийәләр әндишә қозғимақта

Уйғур дияридики һәрқайси җайларда йолға қоюлған “ашқунлуқ вә террорлуққа даир йип учи билән тәминлигүчиләрни мукапатлаш” тәдбирлириниң мукапат соммиси бәш милйон сомға қәдәр болмақтикән.

Алтайдики бәзи қазақ аһалилири бу һәқтә мәлумат берип, һазир сақчилар билән ярдәмчи сақчиларниң мукапат қоғлишип көпләп адәм тутуватқанлиқини, буниң билән бир қисим кишиләрниң увалчилиққа вә төһмәткә муптила болуватқанлиқини тилға алди.

Уйғур тәшкилатлар бу һәқтә тохтилип, техиму еғир наһәқчилиқларға йол ечилишниң алдини елиш үчүн хитай һөкүмитини бу хилдики мукапатлаш чарисини бикар қилишқа чақирди.

Уйғурларниң һазирқи реяллиқи уйғур вә хитай аяллириниң кәчмишидики пәрқләрдә әкс әтти

2015-Йилидики “бай вәқәси” дин икки йил өткәндә бай наһийисидики бир хитай көчмән аял нөвәттә өзлири туруватқан бинани хитай сақчилириниң 24 саәт қоғдаватқанлиқини, әмма өзлирини йәнила бихәтәр һес қилмайдиғанлиқини, мушу сәвәбтин көплигән хитай көчмәнлириниң ичкиригә қайтип кәткәнликини билдүргән.

Мухбиримизниң әһвал игилиши җәрянида хотәнниң илчи йезисидики деһқан аял нурнисагүлниң буниңдин йәттә йил аввал өз өйини диний билим өгиниватқан оқуғучиларға арийәткә бәргәнлики үчүн йеқинда алтә йиллиқ кесилгәнлики мәлум болди.

Мутәхәссисләр бу һәқтә пикир қилип, бу әһвал маһийәттә хитай һөкүмитиниң күчлүклүкини әмәс, әксичә аҗизлиқини ипадиләйдиғанлиқини илгири сүрди.

Доналд трампниң хитай зияритидә уйғурларниң кишилик һоқуқ вә диний әркинлик мәсилисини оттуриға қоюш чақириқ қилинди

Америка президенти доналд трамп хитай зияритини тамамлашниң алди-кәйнидә көплигән тәшкилатлар пикир баян қилип, бу қетимқи зиярәттә оттуриға қоюшқа тегишлик бир қатар мәсилиләрни алаһидә тәкитлиди.

Америка дөләт мәҗлиси қармиқидики хитай ишлири комитети мәхсус доналд трампқа мәктуп йоллап, бу қетимқи зиярәт җәрянида кишилик һоқуқ мәсилисини оттуриға қоюшниң муһимлиқини билдүрди.

Америка хәлқара диний әркинлик комитети бу мунасивәт билән мақалә елан қилип, виҗдан мәһбуси гүлмирә имин мәсилисини алаһидә тилға алди. Шуниң билән биргә, доналд трампниң бу қетимқи зияритидә хитай һөкүмити аяқ-асти қиливатқан диний әркинлик мәсилисини оттуриға қоюшини тәләп қилди.