Heptilik xewerler (22-apréldin 28-aprélghiche)

Muxbirimiz qutlan
2017.04.28
erkin-asiya-radiosi-yengi.jpg Erkin asiya radi'osi Uyghur bölümi heptilik xewerliri
Photo: RFA

Yeken tom'östengdiki 140 a'ililik bir mehellide 53 kishining qamaqta ikenliki ashkarilandi

Radi'omizning yeken yéziliridin ehwal igilishi dawamida tom'östeng yézisining 2-kent 4-mehellisidiki 140 a'ililik ahale ichide 53 neper kishining qamaqta ikenliki ashkarilandi.

Kent sékrétarining bildürüshiche, mezkur mehellide ilgiriki yillarda qamalghanlardin 13 kishi, yéqinda “Qanunsiz tebligh anglighan” dégen bahane bilen qamalghan 35 kishi we tutup turuluwatqan wezipisiz diniy zatlardin 4 nepiri bar iken.

Igilinishiche, yekenning tom'östeng yézisi aqsuning ayköl, guma nahiyesining piyalma yézilirigha oxshashla köp sanda adem tutulghan “Nuqtiliq jay” larning birige aylan'ghan.

Chira nahiyelik da'irilerning öz tewelikidiki yézilarda yuqiri bésimliq teqib yürgüzüwatqanliqi melum bolmaqta

Ulughsay yézisi xoten wilayitining chira nahiyesige qarashliq adettiki bir yéza. Emma yerlik da'irilerning nöwette mezkur yézida yürgüzüwatqan adettin tashqiri bixeterlik tedbirliri xoten wilayitidiki siyasiy bésimning qanchilik derijige yetkenlikini körsitip bermekte.

Ulughsay yéziliq saqchixanidiki nöwetchi xadimning bildürüshiche, jüme namizini kent tewesidiki yardemchi saqchilardin 3 kishi, xelq eskiridin 6 kishi we az dégende 2 neper kent kadiri bolup jem'iy 10 din artuq adem nazaret qilidiken.

Mezkur yardemchi saqchi buning sewebini izahlap, “Bu yil kirgendin buyan atalmish ‛térrorchi unsurlar‚ ning parakendichiliki tüpeylidin xotende weziyet jiddiyliship, qattiq bixeterlik tedbirliri élinidighan boldi,” dédi.

Misir qatarliq köpligen ellerde oquwatqan Uyghur oqughuchilarning xitayning teqibige duch kélishi diqqet qozghimaqta

Yéqindin buyan misir, türkiye we dunyaning bashqa elliride oquwatqan bir qisim Uyghur oqughuchilarning xitay hökümiti teripidin chaqirtilip kétishi, hetta bezilerning yurtigha qaytqandin kéyin iz-dérikining bolmasliqi muhajirettiki Uyghurlar arisida küchlük ghulghula peyda qilmaqta.

Radiyomizning misirdin ehwal igilishi dawamida, da'irilerning bu yerdiki Uyghur oqughuchilargha 5-ayning 20-künidin ilgiri yurtigha qaytishi heqqide uqturush qilghanliqi, hetta ularning yurtta qalghan ata-ana we qérindashlirini teqib astigha alghanliqi melum boldi.

Halbuki, xitay hökümitining munasiwetlik organliri we chet'ellerde turushluq elchixanilirining ma'arip bashqarmiliri bu heqte uchur bérishni ret qildi.

Washin'gtondiki xudson instituti “Xitayning zulumi we yawro-asiya ötüshmisidiki Uyghur quralliqliri” namliq yighin ötküzdi

25-Aprél küni bash shtabi washin'gtondiki xudson instituti “Xitayning zulumi we yawro-asiya ötüshmisidiki Uyghur qoralliqliri” témisida muhakime yighini ötküzdi.

Mezkur yighinda jorji washin'gton uniwérsitétining proféssori shan robérts, pénsilwaniye uniwérsitétining yardemchi proféssori qilich qanat we “Puqralar küchi” teshkilatining re'isi yang jyenli qatarliqlar ayrim-ayrim söz qildi.

Ular, xitay hökümitining Uyghur diyarida yürgüzüwatqan yuqiri bésimliq siyasiti we buning muqerrer aqiwetliri heqqide öz qarashlirini sherhlidi.

Merhum yazghuchi zordun sabirning 1987-yilidiki gérmaniye ziyariti we bu heqtiki “Éytilmighan hékayiler” eslep ötüldi

Merhum yazghuchi zordun sabir 1987-yilining axiridin 1988-yilining bashlirighiche bolghan mezgilde sabiq gherbiy gérmaniyede ilmiy ziyarette bolghan idi.

Bu, “Bérlin témi” téxi örülmigen, ikki gérmaniye birlikke kelmigen, yawropa “Soghuq urush” ning eng axirqi basquchida dawalghup turuwatqan bir pewqul'adde tarixiy dewr idi.

Yazghuchi zordun sabir alemdin ötüp aridin 19 yil ötken bügünki künde shahitlar merhumning ashu qétimliq yawropa sepiridiki “Éytilmighan hékayiler” ni yoruqluqqa chiqardi.

Uyghur diyarida perzentlerge musulmanche isim qoyushning cheklinishi xelq'ara taratqularda küchlük inkas peyda qildi

Xitay hökümitining Uyghur diyarida bir qisim musulmanche isimlarni chekligenliki buningdin ikki yil burunla radiyomiz teripidin xewer qilin'ghan idi.

Bu qétim Uyghur aptonom rayoni “Diniy esebiylikni tügitish nizami” ni resmiy qanunlashturghandin kéyin, da'irilerning uqturush chiqirip yéngi tughulghan bowaqlargha “Muhemmed”, “Mujahid”, “Türkizat” qatarliq isimlarni qoyushni chekligenliki xelq'arada küchlük inkas peyda qildi.

Amérika Uyghur birleshmisining re'isi ilshat hesen ependi bu heqte inkas qayturup, xitay hökümitining rayonda yürgüzüwatqan milliy assimilyatsiye siyasitini qattiq tenqid qildi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.