Heptilik xewerler ( 25 - maydin 31 - mayghiche)

 Türkiyide mehmud qeshqeri heqqide ilmiy muhakime yighini échildi

Türkiyining enqere shehiridiki hajiteppe uniwérsitétida " mehmud qeshqeri we uning yashighan dewri " mawzuluq bir ilmiy muhakime yighini échildi. Mezkur yighin'gha 15 dölettin kelgen 75 tin artuq alim qatnashqan bolup, türkiye, rusiye ,amérika we bashqa ottura asiya döletliridin kelgen alimlar özlirining muhim maqalilirini oqup ötti.

Bu yilni birleshken döletler teshkilatining pen - ma'arip idarisi mehmud qeshqeri yili qilip békitken bolup, mehmud qeshqirige a'it yighin türkiye, türkmenistan we bashqa döletlerdimu her xil shekilde échildi.

Mehmud qeshqeri 11 - esirde ötken büyük énsiklopédik alim bolup, uni Uyghurlar özlirining alimi dep pexirlense, bashqa türkiy xelqlermu oxshashla özlirining alimi dep hörmet qilmaqta hemde öz tarixlirigha yazmaqta. Haji teppe uniwérsitétida ötküzülgen yighin'gha bir qanche neper Uyghur alimlirimu ishtirak qilip, özlirining ilmiy maqalilirini oqup ötken.

Amérika bilen xitay arisida kishilik hoquq söhbiti ötküzüldi

Ötken heptide amérika - xitay arisida kishilik hoquq söhbiti élip bérilghan bolup , amérika söhbet ömikining bashliqi, yardemchi tashqi ishlar ministiri deywid kramér ötken seyshenbe küni xitay emeldarlirigha kishilik hoquq xatirisini yaxshilap, béyjing olimpik yighinining keypiyatini kötürüsh teklipi bergen.

Xitay bilen amérika arisidiki kishilik hoquq söhbiti 2002 - yilidin beri toxtap qalghan bolup, bu yil eslige kelgen. Daywid kreymér bu söhbetke baha bérip, " mezkur söhbetning eslige kélishi toghra yönilishke qarap bésilghan birinchi qedem dep qarash kérek " dep körsetken.

Amérika bilen xitay arisida ötküzülgen bu qétimqi kishilik hoquq söhbitide qandaq mesililerning muzakire qilin'ghanliqi heqqide tepsiliy melumat yoq. Emma, ashkarilinishiche, yardemchi tashqi ishlar ministiri deywid kramér, xitay terep bilen ötküzgen söhbitide "tibet tutqunlirining sani, ularni qeyerde tutup turuluwatqanliqi, ularni aqlashqa teklip qilin'ghan adwokatlargha tehdit sélish weqesi" qatarliqlar üstide toxtalghanliqini bildürgen. U, söhbetning "shinjang" diki milliy pa'aliyetchilerni basturush mesilisige chétilghanliqini tekitligen bolsimu, lékin buning tepsiliy mezmunini tilgha almidi.

Lékin, yene bezi melumatlarda dunya Uyghur qurultiyining re'isi rabiye qadirning perzentliri mesilisi, Uyghur qizlirining ichkirige élip kétilishi hemde qeshqerde qolgha élin'ghan Uyghur xristiyan muriti alimjanning mesilisi qatarliq köpligen ehwallarning deywid kréymerning söhbette otturigha qoyushigha sunulghanliqi bildürülmekte.

Di'or shirkiti tibetni himaye qilghan artisning élan süritini élip tashlidi

Fransiyining dangliq markisi "kristiyan di'or" ning xitaydiki tarmiqi peyshenbe küni bayanat élan qilip, xitayning her qaysi jayliridiki " di'or " markisi dukanlirida, amérika holliwo'odning meshhur artisi sharin stonning élan süretlirini élip tashlighanliqini jakarlidi.

Sharin ston, yéqinda ötküzülgen gana kino féstiwalida, dalay lamani tilgha élip, uning bilen yéqin dost ikenlikini, budda dinida éytilghinidek, bashqilargha qilin'ghan ziyankeshlikning yaman aqiwetlerni élip kélidighanliqini, shunga bu qétim sichüende yüz bergen yer tewresh apitining tengrining ewetken jazasi ikenlikini éytqan idi. Sharin stonning bu eyiblishi xitaylarda bi'aramliq hem naraziliq peyda qilghan.

Biraq, amérika awazining xewer qilishiche, jüme küni sharin ston mezkur shirket arqiliq özining apetke uchrighanlardin epu soraydighanliqi hemde apettin qutuldurush ishlirigha yardem qilishqa teyyar ikenlikini bildürgen. Amérika holléwud cholpinining bu sözlirige nisbeten xitay tashqi ishlar ministirlikining bayanatchisi inkas qayturdi

Astana bilen ürümchi arisida poyiz qatnidi

Astana bilen ürümchi arisida poyiz qatnaydighanliqi xewer qilindi. Rusiyining intérfakis agéntliqining 21 ‏ - may küni qazaqistanning paytexti astanadin xewer qilishiche, xitay bilen birliship meblegh salghan qazaqistanning bir shirkiti 27 - maydin étibaren astana bilen ürümchi arisida yoluchilar poyizi qatnaydighanliqini élan qilghan iken.

Ilgiridin tartip almuta bilen ürümchi arisida poyiz qatnawatqan bolup, lékin qazaqistanning shimaliy we gherbiy qisimi bilen bundaq alaqe bolmighan idi.

Nöwette, xitay yene qeshqer bilen qirghizistanning osh shehirini we özbékistanning enjan shehirini tutashturidighan poyiz yoli yasash pilanini tüzgen bolup, bu qurulush xitay, özbékistan we qirghizistan tereptin qollashqa érishilgen .

B d t ning iraqqa yardem bérish yighini stokholimda ötküzüldi

30 - May küni b d t gha eza 100 ge yéqin döletning wekilliri stokholimgha jem bolup, iraq mesilisi heqqide yighin chaqirdi. Yighinning meqsiti xelq'ara jemiyetning iraqqa iqtisadiy we bashqa jehetlerdin yardem bérishini ilgiri sürüshtin ibarettur. Yighin axirida stokholm xitabnamisi élan qilin'ghan .

Iraq bash ministiri maliki xelq'ara jem'iyettin iraqning 67 milyard dollarliq tashqi qerzini kechürüm qilishni telep qilghan. Yighin qatnashchiliri birdek halda iraqning tinchliqi, tereqqiyati we qayta qurulushi üchün ortaq hesse qoshidighanliqini bildürgen.

Rusiye - xitay rehberliri uchrashti

Aldinqi heptide rusiye prézidénti démitriy médwédéw xitayni ziyaret qilip, xitay re'isi xu jintaw bilen bir qatar kélishimlerni imzalighan hemde birleshme bayanat élan qilghan idi.

Xitay we rusiye hökümet terep bu seperning ikki dölet üchün zor ehmiyetlik we paydiliq bolghanliqini mu'eyyenleshtürgen bolsimu, lékin ikki dölet arisidiki nurghun ixtilaplarning téxi hel bolmighanliqi körsitilmekte.

Rusiye we xitayche metbu'atlarda yézilishiche, ular arisidiki asasiy ixtilaplar, néfit - énérgiye sahesi bolup, xitay rusiye bilen néfit turubisi yatquzup, néfit toshush hem baha mesiliside birlik hasil qilalmighan.

Herbiy qoral yaraq sodisi jehette, xitay rusiye ilghar ayropilanlirining nusxisi boyiche özliri küreshchi ayropilan yasighanliqi rusiyiliklerning naraziliqini qozghighan. Uningdin bashqa yene yiraq sherqtiki rus puqraliri bilen xitay köchmenliri arisidiki ziddiyetler kücheygen bolup, ikki dölet arisida yenila köpligen ziddiyetlik mesililer mewjut iken.