Қазақистан уйғурлириниң һесабат-сайлам йиғини болуп өтти

Алмута шәһиридә өткән җумһурийәтлик уйғур етно-мәдәнийәт мәркизиниң һесабат-сайлам йиғинидин көрүнүш. 2022-Йил 28-май, қазақистан.

Өткән әсирниң 80-йиллириниң ахирлирида совет иттипақида өзгәртип қуруш сиясити йүргүзүлүп, көплигән ислаһатларниң елип берилғанлиқи мәлум. Шу җүмлидин қазақистанда яшаватқан һәр милләтләр өзлириниң мәдәнийәт мәркәзлирини қуруп, ана тилини, миллий өрп-адәтлирини, мәдәнийитини, сәнитини, әдәбиятини тәрғиб қилиш мумкинчиликигә игә болғаниди. Шулар қатарида уйғурларму бу йөнилиштә көплигән паалийәтләрни йүргүзүп кәлди. Бүгүнки күндә қазақистан хәлқи ассамблейәси (кеңиши) тәркибидә паалийәт елип бериватқан җумһурийәтлик уйғур етно-мәдәнийәт мәркизиму мәмликәттики әң актип тәшкилатларниң бири сүпитидә тонулғаниди. Йеқинда әнә шу мәркәзниң һесабат-сайлам йиғини болуп өтти.

28-Май күни алмута шәһиридики “достлуқ” өйидә өткән бу йиғинға җәмийәтлик тәшкилатниң башқарма әзалири вә районлардики униң шөбилириниң, аммиви ахбарат васитилири, башқиму милләтләрниң мәдәнийәт мәркәзлири вәкиллири қатнашти. Йиғинға җумһурийәтлик уйғур етно-мәдәнийәт мәркизиниң алмута шәһәрлик шөбисиниң рәиси, теббий пәнлириниң кандидат доктори әбәйдулла җаппароф риясәтчилик қилди.

Йиғинниң күн тәртипи бекитилип, назарәтчиләр сайлам комиссийәсиниң әзалири тонуштурулғандин кейин, мәркәз рәиси, қазақистан хәлқи кеңишиниң әзаси шаһимәрдан нурумоф сөзгә чиқип, бәш йил давамида мәркәз тәрипидин атқурулған ишлар һәққидә қисқичә тохталди. У қазақистанда көплигән иҗабий өзгиришләрниң йүз бериватқанлиқини, уйғурларниңму мәмликәт рәһбири қасим-җомарт тоқайефниң “йеңи қазақистан: йеңилаш вә йеңилиниш йоли” мәктупи даирисидә мәмликәтни түп-асаслиқ йеңилаш, йеңи қазақистан қуруш сияситини қоллайдиғанлиқини билдүрди. У болупму уйғурларниң ана тили, миллий маарипи, сәнити вә әдәбиятини техиму раваҗландурушниң мәркәз алдида турған муһим мәсилиләр болуп қалидиғанлиқини көрсәтти. Шаһимәрдан нурумоф йәнә қазақистанда оқутуш уйғур тилида йүргүзүлидиған 62 мәктәпни, һөкүмәт қоллаватқан бирдин бир уйғур тилида нәшр қилиниватқан “уйғур авази” гезити билән академийәлик мәртивигә еришкән дунядики йеганә уйғур тиятирини, шәрқшунаслиқ институти тәркибидики уйғуршунаслиқ мәркизини сақлап қелишниң зөрүрлүкини алаһидә тәкитлиди.

Сөзгә чиққан җумһурийәтлик уйғур етно-мәдәнийәт мәркизи тәркибидики “җанан” аяллар фондиниң рәиси мизангүл авамисимова, қазақистан уйғур яшлар бирликиниң рәиси рустәм хәйрийеф, алимлар кеңишиниң рәиси, биологийә пәнлириниң доктори мәсимҗан веләмоф мәркәзниң һесабатиға қанаәтлинәрлик баһасини бәрди.

Йиғин риясәтчиси мәркәз рәисликигә үч башқарма әзасиниң, йәни “уйғур авази” гезитиниң баш муһәррири ершат әсмәтофниң, ханим-қизлар кеңишиниң рәиси сәнәм бешированиң вә мәркәз рәиси шаһимәрдан нурумофниң өз намзатлиқини көрсәткәнликини елан қилди. Һәр үч намзат өз программилирини тонуштурди.

Радиомиз зияритини қобул қилған җумһурийәтлик уйғур етно-мәдәнийәт мәркизиниң алмута шәһәрлик шөбисиниң рәиси әбәйдулла җаппароф әпәндиниң ейтишичә, ершат әсмәтоф мәркәз тәрипидин атқурулған ишлар тоғрисида қисқичә тохтилип, униң паалийитигә иҗабий баһасини бәргән. У мәркәзниң тоғра йолда кетип барғанлиқини, хәлқтә бирлик вә иттипақлиқниң сақлинип келиватқанлиқини тәкитлигәч, мәзкур тәшкилатниң кәлгүси паалийитини, абруй-инавитини ойлап, өзиниң намзитини бикар қилиш қарариға кәлгән. Иккинчи намзат сәнәм бешироваму ярдәм қолини сунуп келиватқан паалийәтчан ханим-қизларға миннәтдарлиқини изһар қилғач, өзиниң намзитини әмәлдин қалдуруветидиғанлиқини ейтқан.

Әбәйдулла җаппароф мундақ деди: “бу сайламға өзимиз чоң үмид қойған. Демократик өтсун дәп пилан қурған. Һәммиси өз программилирини ейтти. Шуниңға қариғанда, шаһимәрданниң программиси үлгилик, ишәнчлик программа болғачқа, у кишини башқарма әзалири қоллиди. Йеңи қазақистан дәп һазир аваз бериш болуватиду. Асасий қанунниң 33 маддиси өзгириватиду. Шуниңға қарап, мәдәнийәт мәркизиниңму иши өзгириду, дәп ойлаймән. Көзқараш башқичә болиду. Мәқситимиз мәмликитимиздә бирлик, тинчлиқ, аманлиқни сақлап қелиш”.

Игилишимизчә, йиғинда 82 башқарма әзасиниң очуқ аваз бериши билән шаһимәрдан нурумоф “қазақистан уйғурлириниң җумһурийәтлик етно-мәдәнийәт мәркизи” җәмийәтлик бирләшмисиниң рәиси болуп қайта сайланған.

Йиғинда үчинчи мәсилә қарилип, мәзкур җәмийәтлик тәшкилатниң алий кеңишиниң рәисликигә йигит башлири кеңишиниң рәиси, “металл пром групп” ширкитиниң мудири долқунтай абдухелил сайланди.

Зияритимизни қобул қилған җумһурийәтлик уйғур етно-мәдәнийәт мәркизи рәисиниң орунбасари ершат әсмәтоф әпәнди мәркәзниң бәш йил давамида көплигән ишларни елип барғанлиқини, шу җүмлидин илим-пән, әдәбият, миллий өрп-адәтләрни сақлаш вә тәрғиб қилиш, яшларни тәрбийәләш, хәйрхаһлиқ вә башқиму саһәләрдә көплигән ишларниң йүргүзүлгәнликини оттуриға қоюп, мундақ деди: “әң муһими, хәлқимизниң җан томури болған миллий маарип саһәсидиму көп ишлар әмәлгә ашурулди. Карлин мәхпироф рәһбәрликидики уйғур мәктәплири билән һәмкарлишиш аналитикилиқ мәркизиниң әзалири миллий мәктәплиримизни қоллаш йолида нурғун ишларни әмәлгә ашурди. Биз мәркәзниң хәлқимиз алдидиму, мәмликәт алдидиму наһайити абруйлуқ тәшкилат икәнликини етирап қилдуқ”.

Йиғиндин мәлум болушичә, униңға қатнашқан қазақистан парламенти алий кеңишиниң әзаси закирҗан қузийеф, назарәтчиләр йәни курт етно-мәдәнийәт мәркизиниң рәиси әзиз алийеф, чечән-вайнах етно-мәдәнийәт мәркизиниң рәиси әхәмәт мурадоф, грек етно-мәдәнийәт мәркизиниң рәиси георгий иорданиди, алмута шәһиридики “достлуқ өйиниң” башлиқи нурсауле алтековалар һесабат-сайлам йиғиниға өзлириниң юқири баһасини берип, уйғурларға һесдашлиқини билдүргән.