Amérika dölet mejlisi xitay ishliri ijra'iye komitéti xitay hökümitini ilham toxtini qoyup bérishke chaqirdi

Uyghurning kishilik hoquqi toghriliq ochuq-ashkara küch chiqarghan Uyghur proféssor ilham toxti öyide muxbirning ziyaretni qobul qilmaqta. 2013-Yili 4-féwral, béyjing.

14-Yanwar küni amérika dölet mejlisining xitay ishliri ijra'iye komitétining qosh re'isi yeni kéngesh palata ezasi jéf mérkléy we jéymis mékgowérn bayanat élan qilip, xitay hökümitini muddetsiz qamaqqa höküm qilin'ghan ilham toxtini qoyup bérishke chaqirdi.

Bayanatta mundaq déyilgen: “Biz xitay emeldarlirini ilham toxtini türmidin qoyup bérishke we ularning shinjangdiki az sanliq milletlerni xalighanche keng kölemde tutup turush we basturush herikitini axirlashturushqa chaqirimiz”.

Bayanatta yene ilham toxti qatarliq Uyghur ziyaliylirining adaletsizlerche türmilerge tashlinishi we rayonda dawamlishiwatqan lagérlargha qamash herikiti eyiblen'gen.

Bayanatta bu heqte mundaq déyilgen: “Ilham toxtining tutup turulushi we bashta tilgha élin'ghan türmige tashlash herikiti 2-dunya urushidin buyanqi az sanliq millet we diniy az sanliqlarning keng kölemlik lagérlargha tashlinishi bolup hésablinidu. ‍Ilham toxtining birdinbir jinayiti bolsa, hakimiyetke qarshi heqiqetni sözligenliki we ézilgen xelqning kishilik hoquqlirini teshebbus qilghanliqi. Bu sewebtin da'iriler uni muddetsiz qamaq jazasigha höküm qildi”.

Xitayning béyjing merkizi milletler uniwérsitétning iqtisad penliri dotsénti ilham toxti xitay hökümitining asariti astidiki Uyghurlar uchrawatqan barawersizlikni dunyagha anglitip, Uyghurlarning qanuniy heqlirini ashkara telep qilghanliqi üchün xitayda tutqun qilinip türmige tashlan'ghan we xelq'arada tonulghan Uyghur ziyaliysidur.

Ilham toxti 2014-yili 15-yanwar küni béyjingdiki öyidin tutqun qilinip, shu yili 9-ayning 22-küni uninggha “Milliy qutratquluq we döletni parchilash” jinayiti artilip, ürümchide muddetsiz qamaq jazasigha höküm qilin'ghanidi.

Ilham toxti tutqun qilin'ghan 8 yildin buyan xelq'arada ilham toxtini qoyup bérish heriketliri üzlüksiz dawamlashmaqta. 2014-Yildin buyan, ilham toxtigha xelq'aradiki nopuzluq kishilik hoquq mukapatliridin “Barbara goldsimis erkinlik we yézish mukapati “(2014-Yili), “Martén ennalist kishilik hoquq mukapati” (2016-yili), “Waslaw xawil kishilik hoquq mukapati” (2019-yil), “Saxarof erkinlik mukapati”, (2019-yil) qatarliq 10 din artuq mukapat bérilgen. U yene “Nobél tinchliq mukapati” gha namzat qilip körsitilgenidi.

14-Yanwar küni ilham toxtining amérikadiki qizi jewhermu ziyaritimizni qobul qilip, amérika dölet mejlisining xitay ishliri ijra'iye komitéti élan qilghan, “Ilham toxti tutqun qilin'ghanliqining 8 yilliqi munasiwiti bilen uni qoyup bérish chaqiriqi” ni qollaydighanliqini bildürdi.

Jewher yene Uyghurlarning qanuniy heqlirini telep qilghan dadisining gunahsizliqini tekitlep, xitay hökümitidin dadisi ilham toxtini shertsiz qoyup bérishni telep qildi.

Jewher yene 2014-yili 15-yanwar küni dadisi ilham toxtining béyjingdiki öyidin tutqun qilin'ghanliq xewirini anglighan chaghdiki ehwallarni anglitip, shundin buyan normal a'ile muhitidin ayrilghan özi we béyjingdiki ikki ukisining dadisigha muhtaj hayatta yashawatqanliqini bildürdi.

Xitay hökümitidin ilham toxtini qoyup bérish heqqidiki her xil pa'aliyetlerni aktipliq bilen dawam qilip kéliwatqan chet'eldiki Uyghur teshkilatliridin, gérmaniyediki “Ilham toxtini qollash guruppisi” ning re'isi enwerjan ependimu ziyaritimizni qobul qildi.

Enwerjan ependi sözide, amérika dölet mejlisining xitay ishliri ijra'iye komitétining ilham toxtini qoyup bérish chaqiriqigha awaz qoshidighanliqini bildürdi.

Enwerjan ependi yene xelq'arada ilham toxtigha erkinlik telep qilish herikitini yenimu qanat yaydurushning muhim ehmiyitini tekitlidi.

Yuqiriqi awaz ulinishidin tepsilatini anglaysiler.