Bu yil Uyghur paxtikar déhqanlar köp ziyan tartti

Uyghur diyari xitay boyiche eng chong paxta ishlepchiqirish rayoni bolup, Uyghur élidiki déhqanlar asasen kéwezchiliktin nepke érishidu. Bultur Uyghur élining paxta ishlepchiqirish miqdari pütün memliket omumiy ishlepchiqirish miqdarining 60% din artuqini igiligen. Gerche paxtining ikkilemchi mehsulatlirini pishshiqlaydighan xitay karxaniliri hayatiy küchke tolghan bolsimu, lékin kéwez térighan déhqanlar bilen paxta pishshiqlaydighan karxanilar ziyan tartqachqa, bu yil kéwez tériqchiliq kölimi 20% azayghan. Bu yil türlük apet we bashqa amillar tüpeyli paxta mehsulatimu töwenligen. Bu ehwalda esli paxta bahasi yuqirilishi kérek idi, emma turpan, qumul, korla, aqsu, qeshqer qatarliq jaylardin igilishimizche, kéwez bulturqi shu mezgildikidin bir-ikki hepte kéchikip yighiwéliniwatqan bolsimu, paxta pishshiqlash karxaniliri paxta sétiwélishta bahani töwen qoyghachqa, paxtikarlarning endishisi yenimu kücheygen. Tebi'iy apetler we bashqa türlük sewebler bilen bu yil kéwezning mo béshi hosuli töwen bolghandin sirt sétiwélish bahanisiningmu töwen bolushi bilen Uyghur déhqanlarning kirimi körünerlik töwenligenliki melum boldi.

Uyghur aptonom rayoni xitayning asasliq paxta bazisi. Shinjang ishlepchiqirish qurulush bingtu'eni torining xewiridin ashkarilinishiche, bingtu'en bu yil yéza igilik tériqchiliq qurulmisini elalashturush üchün, “Paxtini azaytip ashliqni köpeytish” siyasitini yürgüzüp, ashliq ishlepchiqirishni muqimlashturup paxta süpitini elalashturushni emelge ashurush meqsitide azaytqan kéwez étizliri 1 milyon 350 ming mo bolup, 12.9% Azayghan. Yéqinda shinjang bingtu'en her tonna paxtining sétilish bahasini 300 yüendin 500 yüen'giche töwenletti. Import paxtining bahasimu azraq chüshken. Memliket boyiche kéwez kölimi bulturqidin 20% etrapida azayghan. Xitayning paxta bazirigha da'ir xewerlerdin bu yil xitayning paxta import miqdariningmu körünerlik töwenligenliki melum. Da'iriler bu, “Bu yil aptonom rayonimizda paxta bahasini muqimlashturushqa paydiliq” dep körsetken bolsimu, lékin Uyghur diyarining hazirqi bazar ehwali we iqtisadqa da'ir uchurlardin melum bolushiche, tériqchiliq kölimi azayghan, tebi'iy apet we bashqa her türlük sewebler bilen kéwez térighan déhqanlar bilen paxta pishshiqlaydighan karxanilar ziyan tartqachqa, bu yil paxta bahasi bulturqidin 20% kéche töwen bolmaqta iken.

Turpanning pichan tewelikidiki bir paxtikar déhqan ayaldin uqushimizche, qum boran, qurghaqchiliq qatarliq tebi'iy apetler seweblik paxta yighish waqti ikki hepte kéchikken, mehsulat süpiti we miqdari azayghanning üstige toqumichiliq karxaniliri bu yil sétiwalidighan paxtining süpitige alahide qattiq telep qoyghan,buning bilen déhqanlarning kirimi endishe qilghudek halette töwenligen.

2014-Yili xitay paxtini waqitliq sétiwélip saqlash siyasitini bikar qilip, paxta nishanliq baha islahatini bu nuqtida sinaq qilmaqta idi, da'iriler “Paxta nishanliq baha islahatida karxanilar burunqidek qarighularche paxta sétiwalmastin, süpetni, bazarni aldinqi orun'gha qoyidu, hökümet paxtining nishanliq bahasi bilen baza bahasi ariliqidiki baha perqige toluqlima béridu” dep körsetti. Aptonom rayonluq tereqqiyat, islahat komitétining élan qilishiche, séntebirning otturiliri 2015-yilliq paxtining nishanliq bahasi islahatini nuqtida sinaq qilish xizmitini bashlash téléwiziye-téléfon yighini achqan idi. Aptonom rayon re'isi shöhret zakir yighinda: paxtining nishanliq bahasi islahatini pa'al puxta ilgiri sürüsh dölitimizning yéza igilik mehsulatliri bahasi islahatining muqerrer yoli, aptonom rayonimizning tériqchiliq qurulmisini tengsheshni ilgiri sürüsh, téximu köp paxta toqumichiliq karxanilirini shinjanggha makanlashturushning muhim tedbiri bolup, aptonom rayonimizning toqumichiliq, kiyim-kéchek kespini rawajlandurush, ishqa orunlashturush, bolupmu jenubiy shinjang rayonining ishqa orunlashturush yollirini köpeytish jehetlerde muhim ehmiyetke ige, dep sözligen.

Uyghur élidin tarqitiliwatqan xewerlerde “Merkezning shinjangda paxta toqumichiliq, kiyim-kéchek kespining tereqqiyatini tézlitishtin ibaret istratégiyilik orunlashturmisining türtkiside, aptonom rayonimizmu karxanilar ishlitidighan tokning bahasini töwenlitish, paxta toshushqa toluqlima bérish qatarliq on türlük étibar siyasetni yolgha qoydi” dep körsitildi.

Igilishimizche, 2015-yili 6-ayning axirighiche bolghan mezgilde, ichkiridiki toqumichiliq, kiyim-kéchek karxanilirining rayon'gha kélip meblegh salghan türi 118 ke yetken, Uyghur déhqanlarning bildürüshiche, nöwette xitay kiyim ishlesh we paxta pishshiqlap ishlesh karxaniliri hemme jayda awup ketken bolsimu, ular asasen bingtu'en paxtilirini muqim bahada sétiwélip yerlikning paxtilirini bolsa töwen baha qoyup sétiwalidighan bolghachqa, Uyghur paxtikar déhqanlargha payda élip kelmek tügül, ziyan bolmaqta iken.

Iqtisad géziti xewidin melum bolushiche, paxta bahasining omumiy chüshüsh ehwali xili uzun mezgilgiche dawam qilidighan bolup xewerde mundaq körsitilgen:
“Junggoning paxta importi zor derijide azlap ketti, buning bilen teng yéqinqi aylarda paxta qerellik mélimu chüshti, buninggha paxta toqumichiliq karxaniliri, tijaret sodigerlirining ichkiri ölkilerdiki ambarlardin biwasite shinjang paxtisini sétiwélish nisbitining chüshüshini qoshqanda, ichkiri ölkilerge yötkelgen ambarlardiki paxta bahasimu ösmeydu. Her tonna 2128-derijilik paxtining bahasi eslidiki 14200-14300 yüendin 14000-14100 yüen'ge chüshken bolup, qeshqer wilayiti yeken nahiyisi, mekit nahiyisi, maralbéshi nahiyisi qatarliq ishlepchiqirish orunliridiki her tonna 2128-derijilik qolda térilghan paxta bahasi 14000 yüendinmu chüshüp ketken.”

Uyghur aptonom rayonluq xelq hökümiti bu yil séntebir élan qilghan 2015-yilliq paxta nishanliq baha islahati sinaq rayoni xizmitini emeliyleshtürüsh layihisi boyiche bolghanda, bu yil 9-aydin bashlap, merkezning toluqlima omumiy sommisining %90 ni sétilish miqdarigha asasen kéwez térighan déhqanlargha toluqlima qilip béridiken, qalghan 10% ni qeshqer, xoten, aqsu we qizilsu qatarliq jenubiy shinjangdiki 4 wilayet, bir oblasttiki asasi déhqan a'ililirining térish kölimige asasen toluqlima qilip béridiken.

Bu yil kéwezdin zor ziyan chiqqanliqi üchün qishliq ozuq tülük we issinish chiqimlirini qandaq hel qilish ghémide qalghan aqsu awattiki bir paxtikar ayal yéqinqi yillardin buyan, paxta bazirida dawalghush bir qeder chong boluwatqanliqini, bolupmu Uyghur élining jenubida Uyghur déhqanlar mehsulat töwen, kéwez sétish tes bolushning éghir ziyinigha uchrap kéliwatqan bolsimu, da'irilerning kéwez térighan déhqanlarning menpe'etini qoghdash üchün héchqandaq bir emeliy tedbir almaywatqanliqini, hetta qerz töleshke qistap kéliwatqanliqidin shikayet qildi.