“Uxlimas sheher” diki yéngi özgirish-kechlik bazarlarning taqilishi

Qaramay shehiridiki shimaliy qurulush mehellisi meschiti baziri

Adette ürümchide bahar peslidin bashlap bezi mehelle we kochilardiki kechlik we etigenlik bazarlar janlinishqa bashlaydu, hazir may éyining otturiliri bolup qalghan bolsimu nurghun kechlik bazarlardiki ilgiriki qaynam tashqinliqtin esermu yoq bolup, nurghun bazar bolup kéliwatqan orunlargha, bazarning bu yil yazdin bashlap taqalghanliqi heqqidiki uqturush chaplan'ghan. Gerche da'iriler kechlik we etigenlik bazarlarni taqashqa,bazarlarda körülüwatqan yémek-ichmek bixeterliki, taziliq, muhit we qatnash mesililirini seweb qilip körsitiwatqan bolsimu emma ürümchi kishiliri we közetküchiler hökümetning sheher merkizidiki kechlik qaynaq bazarlarni taqishigha 30-aprél yüz bergen poyiz wogzalidiki partlitish weqesi seweb bolghan bölishi mumkin dep qarimaqta iken. Nechche on ming a'ilining kirim menbesi bolup kéliwatqan kechlik bazarlarning taqilishi nöwette ürümchi puqraliri ghulghula qiliwatqan nuqtiliq mesile bolup qalghan.

Ürümchining “Uxlimas sheher” dégen namlargha ige bolushigha ürümchide kéchiche qaynam-tashqinliq toxtimaydighan özgiche kéchilik bazarlar seweb idi. Ürümchi puqralirining bezi ammiwi torlarda élip bériwatqan munaziriliridin ashkarilinishiche, hazir may éyining otturiliri bolup qalghan bolsimu, ürümchi sheher merkizidiki adette buningdin bir ay burunla échilishqa bashlaydighan nurghun bazarlar hazirgha qeder échilmighan. Eslidiki bezi bazar orunliri bolsa chong tiptiki aptomobil toxtitish meydanlirigha aylinip qalghan, bezi etigenlik bazar bolup kéliwatqan jaylarda kéche kündüz charlash mashiniliri kézip yürmekte bolup, buninggha egiship ürümchining ilgiriki qaynaq keypiyati susliship qalghandek menzire meydan'gha kelgen.

Ürümchi saybagh rayonluq hökümet tor békitining xewiridin eslide bu bazarlarning ta hazirgha qeder échilmighanliqining siri échildi. Ürümchi da'iriliri yéqinda bu yil yazdin bashlap ürümchining sheher merkizige jaylashqan 8 chong kechlik bazar ornining taqalghanliqi heqqide uqturush chiqarghan bolup, taqalmaqchi bolghan bazarlar asasen saybagh we tengritagh rayonliridiki chong kechlik bazarlar iken.

Ürümchi da'iriliri ürümchini gherbiy shimaldiki merkizi sheher qilip qurup chiqish pilanini 10 yil ichide emelge ashurmaqchi bolup, da'iriler buning üchün etigenlik we kechlik bazarlarda bir tutash tüzesh élip baridighanliqini, ürümchining nöwettiki muhiti, qatnash qistangchiliqi künde yüz minglap adem kirip chiqidighan chong kechlik bazarlarning exlet we shawqunlirigha berdashliq bérelmey qalghanliqini seweb qilip körsetken shuningdek xelq ammisining yémek bixeterliki muhiti we xatirjem hayat kapaliti üchün da'irilerning sheher merkizidiki chong kechlik bazarlarni taqashni qarar qilghanliqi tekitlen'gen.

Kechlik bazarlarning tuyuqsiz taqilishi nöwette ürümchi xelqining nuqtiliq munazire qilidighan témisining biri bolup qalghan bolup, bezi kishiler bu bazarlarning taqilish sewebini 30-aprél ürümchi wogzalidiki partlash weqesi bilen munasiwetlik bolsa kérek, da'iriler künche nechche on ming hetta nechche yüz ming adem éqimigha ige bazarlarning bixeterlikidin endishe qiliwatsa kérek dégendek qiyaslirini otturigha qoysa yene beziler, bazarlarning tarqilishi bilen nurghun kishilerning iqtisadiy menbedin ayrilip qalidighanliqigha bolghan endishilirini ipadiligen, yene beziler bolsa ürümchidiki xelq turmushining bir qismigha aylan'ghan bazarlarni birdinla taqap qoyushqa naraziliqini ipadiligen.

Biz bazarlarning taqilish sewebliri heqqide yenimu tepsiliy melumat élish üchün ürümchidiki kechlik bazarlarni bashqurushqa mes'ul bir qanche orun bilen alaqileshken bolsaqmu jawabqa érishelmiduq.

Tengritagh rayonluq sheher muhiti bashqurush tarmiqining bir Uyghur xadimi ziyaritimizni qobul qilip, nurghun kechlik bazarlarning hazirghiche échilmighanliqi, buninggha ammining kechlik bazarlardin chiqqan shawqun we yunda-exletlerdin xelqning bizar bolup kelgenlikini hem bu heqte pikirning küchlük bolghanliqidin da'irilerning aldinqi yillardin bashlap bezi olturaq rayon'gha yéqin jaylardiki kechlik bazarlarni taqashqa bashlighanliqini, buningdin bashqa sewebni bilmeydighanliqini bildürdi.

Ürümchi torining 14-maydiki munasiwetlik xewiride körsitilishiche, ürümchining hazirqi turaqliq nopusi 3 milyondin ashidu, aqma nopus we sayahetchilerni qoshqanda 4yérim milyondin ashidu, shexsiy aptomobillarning sani 800ming, ürümchi shehirining emeliy shara'iti nöwettiki nopus sighimi, qatnash qistangchiliqi, muhit we su éhtiyajini qanduralmay nurghun mesililer kélip chiqiwatqan bolup, kechlik we etigenlik bazarlar bolsa bu xil mesililerni éghirlashturmaqta.

Bu xewerde da'irilerning chong kechlik we etigenlik bazarlarni taqash bilen teng jem'iy 2000 kishige ammiwi mulazimet kespi bilen shughullinish imkaniyiti yaritip, kechlik we etigenlik bazarda muqim soda qilish orni bilen teminleydighanliqidin shepe bergen bolsimu, biraq bazarning orni we échishqa ruxset qilidighan waqti heqqide melumat bérilmigen.

Ürümchi kishiliri: kechlik bazar sanga xosh déyelmeymiz!

Ürümchining kechlik bazarliri xéli uzun tarixqa ige, 1990-yilliridin burun ürümchide bir qanche qaynaq mehellilerde Uyghurlar teripidin échilghan, yémek ichmek, bolupmu Uyghur milliyche tamaq tijaritini asas qilghan kéchilik bazarlar bolghan bolsa ürümchining nopusining artishi sheher rayonining kéngiyishi hemde sayahetchilerning köpiyishi bilen adem köp olturaq rayonlardimu asta-asta kechlik bazarlar échilishqa bashlap tijaret,köngül échish we mulazimetni bir gewde qilghan uniwérsal bazarlar meydan'gha kélishke bashlighan idi.

Ürümchi torida körsitilishiche 1997-yili ürümchi sheher ichidila resmiy sheher bashqurush tarmaqlirining ruxsiti bilen bashqurghan kechlik bazarlarning sani 25 ke yetken. 2007-Yili 47 orunda kechlik we etigenlik bazarlar échilip, pesillik bazarlarmu meydan'gha kelgen.

Ürümchidiki kechlik bazarlar uzun yillardin buyan ürümchi medeniyitining bir qismigha aylinip ketken bolup, kechlik bazardiki Uyghur, tunggan, qazaq we bashqa milletlerning tamaq medeniyiti körsitidighan xuddi özgiche yémek-ichmek medeniyet yermenkisidek sayahetchilerning eng huzur alidighan untulghusiz sayahet nuqtiliri bolup qalghan, hemmidin muhimi bu kechlik bazarlar nurghun ürümchi kishilirining ishsizliq mesilini hel qilghan bolup, yillardin buyan nurghun ishtin ayrilghan, kirim menbesi yoq, ishsiz, emma ashpezliktin sodidin hüniri bar kishiler üchün bu bazarlar bir tapawet yolini hazirlighan idi.

Kéyin bu bazarlar kiyim-kéchek, oyunchuq, sayahet buyumliri, hüner sen'et buyumliri, un-sin, kitab we her xil turmushqa kéreklik buyumlarmu sétilidighan uniwérsal bazarlargha aylinip, ürümchi kishilirining kéchilik hayatigha hayatiy küch we jushqunluq élip kelgen idi. Bu bazarlarda ikki kishi 50 som xejlepla her xil yerlik mezzilik tamaqlardin ghizalinip keng tamasha qilip méhman bolalaydu.

Bazarlar qulayliqi, qaynaqliqi,sétiliwatqan tamaq we bashqa her xil mallarning erzanliqi bilenmu töwen we ottura turmush sewiyisidiki kishilerni özige baghlighan.

Ürümchi kishilirining tor betliridiki munazirilidin melumki gerche da'iriler ürümchi kechlik bazarlirini taqap sheherni güzelleshtürimiz, muhitni yaxshilaymiz dégendek sho'arlarni kötürüp chiqqan bolsimu, ürümchi kechlik we etigenlik bazarlarning taqilip qélishi bilen xelqning uchraydighan qiyinchiliqliri, bolupmu kéchilik bazarda soda qilish arqiliq azghine tapawet qilip jénini we a'ilisini qamdawatqan hem béqiwatqan kishilerning qiyinchiliqini hökümetning qandaq hel qilidighanliqi ürümchi ahalisi eng köngül boluwatqan mesile bolup qalghan.