Қирғизистан өктичилири оттура асия төмүр йоли килишимигә қарши турмақта

“русийә авази” ториниң бу һәқтики хәвиригә қариғанда, қирғизистандики өктичи партийиләр атамбайиф һакимийитиниң бу келишимгә қошулушини җинайәт дәп әйиблимәктә. Уларниң қаришичә, хитай бу арқилиқ яврупа вә ғәрбий асияға чиқидиған әң йеқин йолға һәмдә қирғизистанниң күмүш, алйомин, мис, көмүр қатарлиқ кан байлиқлирини халғанчә ечиш һоқоқиға еришиду.

Хитай вә қирғизистан даирилири оттура асия тарихида илгири тәсәввур қилишқиму болмайдиған йеңи сәһипә ачиду дәп давраң селиватқан бу төмүр йол уйғур елиниң ғәрбий мәркизи қәшқәр шәһири билән өзбекистанниң әнҗан шәһирини туташтуриду. Әнҗан шәһири болса тарихта русийиниң оттура асияға киришидики муһим қатнаш түгүни болуп кәлгән.

Бу төмүр йолни қуруш пилани өткән әсирниң 90 - йиллиридила музакирә қилинған болсиму, мәбләғ селиш шәкли һәмдә бәзи техникилиқ мәсилиләрниң һәл болмаслиқи сәвәбидин келишим һасил қилинмиған иди. Бу қетим түзүлгән келишимгә асасән қирғизистан тәрәп төмур йол қурулушиға селинған мәбләғ сүпитидә өз территорийисидики барлиқ кан байлиқлирини иниқлаш вә ишлитиш һоқоқини хитай тәрәпкә өткүзүп беришкә мақул болған.

Русийә аләм бошлуқи тәтқиқат мәркизиниң башлиқи алкисе виласофниң қаришичә, бу келишимниң имзалиниши өзиниң қирғизистандики һәрбий мәвҗүтлуқини сақлап қелиш һәмдә өзбекистанда бирәр һәрбий базиға еришиш йолида тиришчанлиқ көрситиватқан америкини шундақла оттура асияни өзиниң арқа һойлиси дәп қарайдиған русийини анчә хушал қилмаслиқи мумкин. Гиополитикилиқ нуқтидин қариғанда, америкиниң оттура асиядики һәрбий мәвҗутлуқи хитайниң бу райондики кеңәймичилкигә чәк қоюшта муһим рол ойнайду.

Алкисий виласоф мундақ дәйду:

- Хитайниң оттура асиядики иқтисади кеңәймичиликиниң зорийишиға әгишип, қирғизистан һөкүмити дөләт иқтисадиниң тамамән хитайниң контроллуқиға чүшүп қелишидин сақлиниш мәқситидә русийә қатарлиқ дөләтләр билән һәмкарлишип, сияси җәһәттә хитайниң тәсирини чәкләшкә мәҗбур болиду. Чүнки, қирғизистанлиқларниң қаришичә, пәқәт русийила қирғизистанниң һәқиқий ишәнчлик истратегийилик ширики болуп һесаблиниду.

“азадлиқ” радиосиниң 23 - январдики хәвиригә қариғанда, қирғизистан парламентидики “ата юрт” һәмдә “рисбублика” қатарлиқ өктичи партийиләрниң қаршилиқи билән 2012 - йили өктәбирдә түзүлгән бу килишим тәстиқланмиған.

Тәһлилчиләр, мәмликәт ичидә қаршилиқ садалириниң күчийишигә әгишип, бу килишимниң әмәлгә ишишиға гуман билән қарайдиғанлиқлирини билдүрүшмәктә.