Qirghizistan öktichiliri ottura asiya tömür yoli kilishimige qarshi turmaqta

“Rusiye awazi” torining bu heqtiki xewirige qarighanda, qirghizistandiki öktichi partiyiler atambayif hakimiyitining bu kélishimge qoshulushini jinayet dep eyiblimekte. Ularning qarishiche, xitay bu arqiliq yawrupa we gherbiy asiyagha chiqidighan eng yéqin yolgha hemde qirghizistanning kümüsh, alyomin, mis, kömür qatarliq kan bayliqlirini xalghanche échish hoqoqigha érishidu.

Xitay we qirghizistan da'iriliri ottura asiya tarixida ilgiri tesewwur qilishqimu bolmaydighan yéngi sehipe achidu dep dawrang séliwatqan bu tömür yol Uyghur élining gherbiy merkizi qeshqer shehiri bilen özbékistanning enjan shehirini tutashturidu. Enjan shehiri bolsa tarixta rusiyining ottura asiyagha kirishidiki muhim qatnash tügüni bolup kelgen.

Bu tömür yolni qurush pilani ötken esirning 90 - yilliridila muzakire qilin'ghan bolsimu, meblegh sélish shekli hemde bezi téxnikiliq mesililerning hel bolmasliqi sewebidin kélishim hasil qilinmighan idi. Bu qétim tüzülgen kélishimge asasen qirghizistan terep tömur yol qurulushigha sélin'ghan meblegh süpitide öz térritoriyisidiki barliq kan bayliqlirini iniqlash we ishlitish hoqoqini xitay terepke ötküzüp bérishke maqul bolghan.

Rusiye alem boshluqi tetqiqat merkizining bashliqi alkisé wilasofning qarishiche, bu kélishimning imzalinishi özining qirghizistandiki herbiy mewjütluqini saqlap qélish hemde özbékistanda birer herbiy bazigha érishish yolida tirishchanliq körsitiwatqan amérikini shundaqla ottura asiyani özining arqa hoylisi dep qaraydighan rusiyini anche xushal qilmasliqi mumkin. Gi'opolitikiliq nuqtidin qarighanda, amérikining ottura asiyadiki herbiy mewjutluqi xitayning bu rayondiki kéngeymichilkige chek qoyushta muhim rol oynaydu.

Alkisiy wilasof mundaq deydu:

- Xitayning ottura asiyadiki iqtisadi kéngeymichilikining zoriyishigha egiship, qirghizistan hökümiti dölet iqtisadining tamamen xitayning kontrolluqigha chüshüp qélishidin saqlinish meqsitide rusiye qatarliq döletler bilen hemkarliship, siyasi jehette xitayning tesirini chekleshke mejbur bolidu. Chünki, qirghizistanliqlarning qarishiche, peqet rusiyila qirghizistanning heqiqiy ishenchlik istratégiyilik shiriki bolup hésablinidu.

“Azadliq” radi'osining 23 - yanwardiki xewirige qarighanda, qirghizistan parlaméntidiki “Ata yurt” hemde “Risbublika” qatarliq öktichi partiyilerning qarshiliqi bilen 2012 - yili öktebirde tüzülgen bu kilishim testiqlanmighan.

Tehlilchiler, memliket ichide qarshiliq sadalirining küchiyishige egiship, bu kilishimning emelge ishishigha guman bilen qaraydighanliqlirini bildürüshmekte.