Yaponiye axbarati: xitay holliwudqa xiris qilishqa bashlidi

Yaponiyediki nopuzluq metbu'atlardin biri bolghan asahi shimbun géziti “Xitayning puli holliwudqa singip kirmekte” namliq maqaliside xitay kino sahesidikilerning holliwudqa xiris qilishqa bashlighanliqini körsitip, xitay iqtisadining üzlüksiz tereqqiy qilishi, yalghuz herqaysi döletlerning iqtisadighila tesir körsitip qalmastin, belki amérikining dunyagha tonulghan kino merkezliridin biri bolghan holliwudqimu kéngeygenlikini, gherb ellirining xitayning chingdawda holliwud kino shehirini qurmaqchi bolghanliqidin qattiq endishe qiliwatqanliqini tekitlidi.

Maqalide xitayning shendung ölkisi chingdaw shehiride holliwud kino shehirini berpa qilmaqchi boluwatqanliqi, belkim yene ikki yildin kéyin “Sherqning kino merkizi chingdaw” dep atilidighan bu kino shehirining échilishi mumkinchiliki otturigha qoyulghan.

Gézitte déyilishiche, holliwud shehirini yasash qurulush shirkiti déhqanlarning yerlirini sétip élip alliqachan ish bashlighan. Qurulmaqchi bolghan bu sheherning kölimi hazirche 140 tenterbiye sariyigha toghra kélidighanliqi mölcherlen'gen. Undin bashqa yene 30 yerde kino ishlesh merkizi,bir qétimda üch ming kishi tengla oyun köreleydighan opéra, tiyatirxana we shundaqla soda merkizi, méhmansaray, türlük baghchilar yasilishqa bashlighan.

Maqale aptorining ziyaritini qobul qilghan shirket xadimi, bu sheherning échilish murasimigha hazirche holliwud kino cholpanliridin lé'onardo dikapri'o, nikolé kidman xanim qatarliq 60 nechche meshhur kino cholpanlirini, sen'etchilerni teklip qilghanliqini, ularni teklip qilishqa shirkettin köplep pul ajritilghanliqini bildürgen.

Chingdawda holliwud kino shehirini qurushni pilanlighan wenlyen shirkiti eslide dalyendiki hökümet tewelikidiki bir shirket iken. 59 Yashliq shirket xojayini wang, ilgiri xitay azadliq armiyisidin chiqqan kishi bolup, u, 1980-yilidin bashlap bu shirketni qurushqa bashlighan. U, xelqning yer-zéminini erzan élip qimmet bahada sétish sodisida béyighandin kéyin, 2000-yilidin bashlap kino-filim ishlirigha qiziqip xitayda holliwud shehirini berpa qilishni oylashqan. Bu shirket xadimlirining ma'ashi adette xitayda yuqiri ma'ashliq hésablinidighan shirketlerdin 15% yuqiri bolup,bular hazir amérikidiki bir qisim kino, tiyatir shirketlirini sétiwalghan.

Melumatlargha qarighanda, hazir xitayning béyjing qatarliq sheherliride bir qanchilighan kino shirketliri bar bolup, xitayda yiligha 700 kino ishlinidiken. Gerche xitayning kino baziri hazirche filimlerge toyuqluq bolsimu, emma chingdawdiki holliwud shehiri qurulsa, mezkur shirket yiligha 100 kino ishleshni, undin bashqa 30 kinoni chet'eldin sétiwélishni pilanlighan.

Mezkur shirket xadimi, shirket amérikidiki holliwud filim shirkitini inchikilik bilen közitip yéqin kelgüside ulardin köprek filim ishleshni pilanlawatqanliqini, filimgha qatnishidighan barliq chet'el kino cholpanlirining, kino réjisorlirining hemmisining dégüdek chingdawgha kélip ishlishi kéreklikini,ishlenmekchi bolghan sénariye heqqidiki barliq belgilimilerni shirketning özi belgileydighanliqini éytqan.

Ilgiri amérika filimlirining eng chong sétilish baziri yaponiye bolghan bolsimu, emma 2012-yilidin bashlap bu bazar xitaygha yötkelgen, birleshken döletler teshkilati pen-ma'arip, medeniyet komitétining éytishiche, 2020-yiligha kelgende xitay kino ishleshte we sétishta amérikidin éship kétishi mumkin iken.

Maqalide, holliwud kino shirkiti 2011-yili ishligen “Özgirish” filimining 3-qismi yeni “Ayning qarangghu teripi” dégen qismining yaponiyening oyunchuq shirketliridin biri bolghan “Takara tomiy” shirkitining oyunchuqliridin ishlen'gen bolsimu, lékin filimni ishleshke kéreklik bolghan barliq buyumlarning xitaydin keltürülgenliki bildürülgen.

Amérika élan shirkiti xitay shöbisining diréktori jané ma mezkur shirket xitay mehsulatliri élanlirining köplükidin menmun boluwatqanliqini bildürgen shundaqla amérikiliq filim ishligüchi don maféy “Eger biz, kinolirimizni xitaygha körsetmekchi bolsaq, elwette xitay kompartiyisi bilen yaxshi munasiwet ornitishimiz kérek” dégen. Don maféyning bu sözliri heqqide toxtalghan yaponiyelik kishilik hoquq pa'aliyetchisi öz qarashlirini bayan qilip mundaq dédi:
-Hazirqi waqitta, xitay kompartiyisi bilen yaxshi ötüshning aldinqi sherti xitayda üzlüksiz yüz bériwatqan kishilik hoquq mesililirini, bolupmu Uyghur, tibet rayonlirida élip bériliwatqan qirghinchiliqlarni tilgha almasliq bolsa kérek, dep oylaymen. Amérika filimliri rastinila insaniyet dunyasining düshmini bolghan kommunistlarning rohi dunyasigha mas halda ishlinip pulgha sétilidighan ish bolsa, amérika filimlirining dunyadiki orni téximu töwenlep ketken bolatti.

Hazirqi holliwud kinolirining bir qismi erkinlikke simwol qilin'ghanliqi sewebidin xitayda qattiq kontrol qiliniwatqan iken. Xitay kino bazirining bir qisim holliwud kino cholpanlirini chetke qéqishni oylishiwatqanliqi körsitilgen maqalide “Brad pitt bolsa ‛tibettiki yette yil‚ dégen filimda rol alghan. Bu filimda uning dalay lama bilen dostluq ornatqanliqi teswirlen'gen. Undin bashqa amérika kino cholpanliridin richard géré, harrisin ford qatarliqlar dalay lamani qollash komitétining ezaliri, harris ford bolsa tibet musteqilliqini qollighuchilardin biri. ‛tibettiki yette yil‚ ning rézhissori firansiyelik jé'an jakhu'és shangxey xelq'ara filim féstiwali bahalash komitétining mes'uli, u shangxeyge barghan chéghida muxbirlar uningdin ‛siz xitay hökümitidin epu soridingizmu?‚ dégende, u, yaq, men xitay hökümitidin qet'iy epu sorimidim, dégen” qatarliq mezmunlar tekitlen'gen.
Maqalide shundaqla hazir gherb ellirining xitayning bu kino shehirini qurushidin qattiq endishe qiliwatqanliqi bildürülgen.

Awaz ulinishidin tepsilatini anglang.