Йипәк йоли саяһәтчилики һаянкәшләрниң қара йол ечишиға қулайлиқ яратмақта

Мухбирлиримизниң уйғур елидин игилигән учурлиридин мәлумки, уйғур аптоном районида даириләрниң, саяһәтчилик кәспидә базар вә кәсипләрниң тәрәққиятиға техиму әһмийәт берип, йипәк йоли иқтисад бәлвеғи районидики саяһәт мәһсулатлириниң ечилишини күчәйтиши бәзи қанунсиз кишиләрниң уйғур елиниң саяһәтчилик кәспидә өз алдиға қанунсиз баһа бекитип қара йолларни ечишиға қулайлиқ яратқан. Кишини һәйран қилидиғини шуки, һәтта бәзи дөләт дәриҗилик қоғдилидиған мәдәнийәт ядикарлиқи қилип бекитилгән,әмма техи ечилмиған көлими, тарихий дәври вә мәдәнийәт тарихий қиммити техи ениқ бекитилмигән тилсимат кәби қәдимий қәбристанлиқларғиму, мәйли ким болушидин қәтийнәзәр пәқәт пул арқилиқ, шәхси мунасивәтләр арқилиқ киридиған йочуқларниң барлиқи қанунсиз саяһәтчиликниң интайин көп саһәләргә четилидиған еғир мәсилә икәнликини көрситип бериду.

Хитай дөләтлик саяһәт идариси, 2015-йилини “йипәк йоли саяһәт йили” қилип бекитти вә бундин кейин йипәк йоли бойидики өлкә дәриҗилик, районлар ара, дөләтләр оттурисида тосалғусиз саяһәт йолға қоюлуп, дөләт ичи, сиртидики саяһәтчиләр йипәк йолиниң сеһрий күчидин техиму қулай бәһримән қилиниду, дәп елан қилди.

2014-Йиллиқ 16-ноябир шаңхәйдә ахирлашқан, җуңго хәлқара саяһәт-сода йәрмәнкиси һәққидә хитай тәшвиқат васитилири“шинҗаң кишини һәйран қалдуридиған қоюқ миллий алаһидилики вә өзгичә мәдәнийәт әнәнилири билән дөләт ичи-сиртидики сәйярә содигәрләрни җәлп қилди” дәп хәвәр тарқатқан иди.

Шинҗаң саяһәт идарисидики муавин көзәткүчи ма рүй мундақ деди: “шинҗаңниң саяһәтчилик кәспидә базар вә кәсипләрниң тәрәққиятиға техиму әһмийәт берип, йипәк йоли иқтисад бәлвеғи районидики саяһәт мәһсулатлириниң ечилиши, шинҗаңниң саяһәт кәспидики бир чоң сетиш нуқтисиға айлинип, шинҗаңниң саяһәт мәһсулатлириниң тонулуш дәриҗисини юқири көтүриду”.

Хитайниң тунҗи саяһәт қануни 2013-йили 10-айниң 1-күнидин башлап рәсмий иҗра қилинишқа башлиған иди, хитай өзиниң доклатлиридин саяһәт қанунини йолға қойғандин кейинму хитайниң һәммә җайлирида саяһәтчилик қара төшүк вә қарар йоллири мәвҗутлуқи, йәни хитайда саяһәтчиликни қанун билән идарә қилишниң техи интайин аҗизлиқи мәлум.

Уйғур елидики саяһәт ишлириниң қандақ елип бериливатқанлиқи, саяһәт копиратиплирини башқурушта қандақ йол тутуватқанлиқиға җаваб издәш мәқситидә, уйғур елидики һөкүмәт башқурушидики бир қанчә саяһәт копиратиплири билән алақиләшкән болсақму, соаллиримизға тәпсилий җаваб алалмидуқ.

Әмма, хотән шәһәр ичидә “хәлқаралиқ саяһәт һәмкарлиқ ширкити” намида шәхси саяһәтчилик ширкити қурувалған хенәнлик дең җәнхуа исимлик бир хитай зияритимизни қобул қилди вә хотәндә сиясәтләрниң яхши, пул тепиш йолиниң көплүкини билдүрди.

Бу хитай хоҗайин пул тепишниң ғемидә, тәкитлишимгә қаримай, мухбир икәнликимниму аңқиралмиған болса керәк, америкидин телефон қиливатқанқинимни билгәндин кейин, өзиниң карамәт йоллири барлиқини тонуштуруп: хотәнгә саяһәткә келип қалсиңиз мени издәң, кириш чәкләнгән, башқилар кирәлмәйдиған, қоғдилидиған мәдәний ядикарлиқ орунлириғиму әкирәләймән, хотән саяһәт идариси башлиқи, мәдәнийәт ядикарлиқ идариси башлиқи, наһийилик партком секретари, сақчи дәмсиз һәр қандақ җайда һәмкарлишидиған йеқин тонушлирим бар. Асанла рухсәт хәтлирини чиқирип йол ечип бериду, һәтта һечким кирәлмәйдиған мәсилән миран, нийә харабилики дегәндәк қоғдилидиған асарә әтиқә орунлириғиму саяһәткә башлап кирәләймән” деди.

У сөзиниң арилиқида йәнә “хотәнгә яки шинҗаңға саяһәт қилғили кәлсиңиз, чоқум хитайларни издәң, уйғурлар ишниң йолини билмәйду, иш қилалмайду” дәп тәкитләп үлгүрди.

Хотәндики тилсиматларға кириш үчүн саяһәт һәққини сориғинимизда һейиқмастин “җуңголуқ болсиңиз 100миң йүән, сизгә охшаш чәтәлликләргә 100миң доллар кетиду” деди.

Кишини һәйран қилидиғини шуки, саяһәтчиликниң қизиқ долқунида һәтта бәзи мушуниңға охшаш дөләт дәриҗилик қоғдилидиған мәдәнийәт ядикарлиқи қилип бекитилгән, техи ечилмиған көлими, тарихий дәври вә мәдәнийәт тарихий қиммити техи ениқ бикитилмигән тилсимат кәби қәдимий қәбристанлиқларғиму пәқәт пул арқилиқ, пара арқилиқла ким болушидин қәтийнәзәр киридиған йочуқлар барлиқи қара өңкүрни колиғучиларниң болса, әмәлийәттә қанунни иҗра қилишта, мәдәнийәт ядикарлиқлирини қоғдашта мәсулийити бар болғанлар икәнлики, йочуқниң чоңлуқи мәсилиниң һәқиқәтән еғирлиқини көрситип бериду.

Хотән узақ тарихқа игә қәдимий мәдәнийәтлик юртларниң бири. Хотән вилайитидә саяһәт нуқтилири қилинған мәдәнийәт ядикарлиқ орунлири хели көп болуп, дөләт, аптоном район дәриҗилик қоғдилидиған мәдәнийәт ядикарлиқ орунлириму хели көп. Тарихий пакитлардин аян болушичә, буниңдин 7-8 миң йиллар илгирила чәрчән дәряси вадисида инсанларниң паалийәт елип барғанлиқи мәлум. Нийә, миран қәдимий шәһәр харабилиқлириға охшаш, мәдәний ядикарлиқ орунлириниңму қара қоюқ саяһәтчиликкә ечилғанлиқини аңлап тәшвишләнгән, чәтәлләрдики уйғур тарих тәтқиқати билән шуғуллинидиған мутәхәссисләр“саяһәтчиләр халиғанчә кирип дәссәп чәйләп бузуп, булап йоқитиватқан бу харабилиқларниң инсанийәт тарихи тәтқиқатида, қәдимки уйғурлар вә шу земинда яшиған хәлқләр һәққидики тарихи учурлар билән тәминлиши мумкин болған қиммәтлик, һәтта бирдин-бир тепилмас байлиқтур. Буларни ечиш, қоғдаш, мәдәнийәт вә саяһәт байлиқи сүпитидә пайдилиниш вә тәтқиқ қилиш һәмдә тарихтин буянқи хотән мәдәнийитиниң тарихи қатламлирини ениқ йорутуп бериш техи бизниң көп күч сәрп қилишимизни күтүп турған муһим бир илмий әмгәктур” дәп тәкитләп кәлмәктә.