Уйғур зиялийлири “хәлқара ана тил күни” мурасимида уйғур тилиға техиму әһмийәт беришни тәкитләшти
2024.02.20

Хитай коммунист һакимийити уйғур диярида уйғур тилиға чәклимә қоюп, уйғур тилидики маарипни әмәлдин қалдуруп, уйғур тилини йоқитишқа урунуватқан болсиму муһаҗирәттики уйғурлар ана тилини қоғдаш вә пәрзәнтлиригә өгитишкә әһмийәт берип кәлмәктә. Болупму түркийәдә уйғурлар саниниң көпийишигә әгишип уйғурлар көпрәк яшаватқан истанбул, әнқәрә, қәйсәри, коня қатарлиқ шәһәр вә районларда ана тил синипи яки мәктәпләр ечилип, уйғур тилини өгитишкә әһмийәт берилмәктә. Нөвәттә, түркийәдики уйғурларниң өз пәрзәнтлирини уйғур тили, мәдәнийити, уйғур миллий кимлики вә дини етиқади билән тәрбийәләш мәсилиси җиддий көңүл бөлүшкә еришип, бу җәһәтләрдә көрүнәрлик нәтиҗиләр қолға кәлди.
“хәлқара ана тил күни” мунасивити билән истанбулдики уйғур академийәси вәхписи вә уйғур ана тили комитети, таңнури тәлим-тәрбийә мәркизи вә сәрхиллар маарипи қатарлиқ орунларниң бирликтә уюштуруши билән 2-айниң 17-күни истанбул сабаһаттин заим университетиниң йиғин залида “уйғурларда ана тил сөйгүси” намида әдәбият-сәнәт паалийити өткүзүлди. Бу паалийәткә истанбулдики уйғур академийәси вәхписи вә уйғур ана тил комитети, таңнури тәлим-тәрбийә мәркизи вә сәрхиллар маарипиниң оқутқучи, оқуғучилири, тәтқиқатчилири вә уйғур өсмүрлири, ата-анилар вәкиллири болуп көп санда киши қатнашти.
Паалийәттә уйғур яш-өсмүрлириниң орунлишида уйғур тили вә әдәбиятиға мунасивәтлик нахша оқуш, шеир декламатсийә қилиш дегәндәк һәр хил номурлар көрситилди. Уйғур академийәси вәхписиниң рәиси доктор мәғпирәт камал ханим паалийәттә сөз қилип, хәлқара ана тили күни мунасивити билән уйғур тили күнини тәбрикләйдиғанлиқини билдүрди вә уйғур тилиға әһмийәт бериш керәкликини тәкитлиди.
У, мундақ деди: “ана тилимиз бизни қоғдайдиған, бизни бир йәргә җәм қилидиған, бизниң баравәрликимизни, иттипақлиқимизни қоғдайдиған вә игә қилидиған әң муһим мәдәнийәт амиллиримиздин бири. Дуняда өз ана тилини қоғдаш йолида нурғун күрәшләр болған, һәқиқәтән тил болмиса милләт болмайду, әгәр бир тил йоқап кәтсә бир милләт яшиши мумкин, әмма у милләтниң исми йоқап кетиду, шуниң үчүн тилимизни қоғдишимиз, уйғурлуқимизни қоғдишимиз, башқа күлтүр амиллиримизни қоғдишимиз вә дини етиқадимизни қоғдишимиз үчүнму шәрттур, шуңа тилимиз йоқап кәтмәслики лазим. ”
Паалийәт башлиништин илгири таңнури тәлим-тәрбийә мәркизи мудири шәмсинур өзуйғур ханим сөз қилип, таңнури тәлим-тәрбийә мәркизиниң 2017-йилидин буян уйғур тилиға әһмийәт берип уйғур өсмүрлирини тәрбийәләп келиватқанлиқини вә бүгүнки күндә, таңнур тәлим-тәрбийә мәркизи оқутқучи, оқуғучилар вә оқуғучиларниң ана-анилири шундақла ана тили һимайичилири билән бирликтә чоң бир аилигә айланғанлиқини билдүрди. У, уйғур ата-аниларға хитаб қилип, “әҗдадлиримиздин бизгә мирас қалған ана тилимизни йоқитип қоймаслиқ үчүн ана тилимизни қәдирләйли, ана тилимизға игә чиқайли” , деди.
Паалийәттә йәнә уйғур сәрхиллар маарипи мудири доктор мәхмутҗан өзуйғур муәллим сөз қилип уйғур сәрхиллар маарипиниң төт йилдин буян уйғур өсмүрлиригә изчил һалда уйғур тили вә мәдәнийитини өгитип келиватқанлиқини билдүрүп мундақ деди: “йеқинқи йиллардин буян бизниң ана тилимиз чоң бир хирисқа дуч кәлмәктә, вәтинимизниң әһвали һәммимизгә мәлум, чәт әлләрдә, түркийәдә, явропада, америкада чоң болуватқан баллиримиз өзимизниң миллий маарипидин мәһрум болған һалда чоң болмақта, лекин биз ана тилини худди чүмүлиниң отни өчүрүш үчүн ағзида бир тамча су тошуғанға охшаш миллий маарипимизни асас қилип чәт әлдә чоң болуватқан әқиллик баллиримизға өзиниң тилини, мәдәнийитини унтуп қалмайдиған сәвийәгә кәлтүрүш үчүн қолимиздин келишичә тиришип келиватимиз вә келәчәктә өзиниң миллитигә төһпә қошалайдиған сәрхил инсанлардин болуп йетишип чиқишини мәқсәт қилимиз”.
Йиғинда йәнә уйғур академийәси тармиқидики ана тил комитетиниң мудири доктор раһилә қәшқәрли ханим сөз қилип, ана тили комитети тәрипидин уйғур тили вә әдәбиятиға мунасивәтлик тәйярлиниватқан бир йүрүш дәрслик китабларни тонуштуруп өтти вә пат йеқинда нәшр қилинип дуняниң һәр қайси җайлиридики уйғурларға тарқитилидиғанлиқини билдүрди.
Бу паалийәттә уйғур оғул-қиз өсмүрлири уйғур тилида һәр хил номурлар көрситиш арқилиқ уйғурларниң өз ана тилини вә мәдәнийитини сөйидиған, қоғдайдиған, йоқ болуп кетишкә қарши туридиған бир милләт икәнликини намаян қилди.