Uyghur pa'aliyetchilerdin italiyege xitab: “Italiye choqum xitayning changgilidin qutulushi kérek”

Amérika, kanada, gollandiye, en'giliye qatarliq döletler xitayning jinayitini irqiy qirghinchiliq dep jakarlighandin kéyin, italiye parlaméntiningmu bu qararni élish toghruluq muzakire qiliwatqanliqi melum bolghanidi. 29-Aprél amérikaning italiyede turushluq elchixanisi “Xitaydiki kishilik hoquq we Uyghur jama'iti” dégen témida tor muhakime yighini ötküzdi.

Bu yighin'gha Uyghur herikiti teshkilatining bashliqi roshen abbas xanim bilen dunya Uyghur qurultiyi london ishxanisining mudiri rehime mehmut xanim qatniship, italiyediki siyasiy erbablar we xitayning xetirini téxi tonup yetmigen her sahediki italiye ammisigha Uyghurlarning kimlikini we medeniyitini tonushturush bilen birge, bu milletning bügünki künde xitayning irqiy qirghinchiliqigha uchrawatqanliqini pakit-misallar bilen bayan qildi.

Roshen abbas xanim bu yighinning ehmiyiti heqqide toxtilip mundaq dédi: “Italiye xitaygha qoynini keng achqan, emma xitayning ziyinigha eng köp uchrighan bir dölet؛ xitay karxaniliri italiyening iqtisadini weyran qiliwetti, xitay wirusi köpligen italiyeliklerning jénini aldi. Bu qétimqi pa'aliyet del italiyeliklerge xitayning wehshiyane zulumining irqiy qirghinchiliq ikenlikini anglitish arqiliq ularning közini échishni we ularni özlirining qimmet qarashlirigha ige chiqishqa chaqirishni meqset qilghan muhim pa'aliyet, yene kélip bu pa'aliyetning amérikining italiyede turushluq elchixanisining sahibxanliqida ötküzülüshi muhim siyasiy ehmiyetke ige”.

Roshen abbas xanim bu yighinda amérika, kanada, gollandiye we en'giliyening kommunist xitayning jinayitini irqiy qirghinchiliq dep jakarlishining nahayiti muhim ehmiyetke ikenlikini, bu dunyadiki heq-adaletni qoghdash üchün aldi bilen bu jinayetni tonush kéreklikini, halbuki xitayning Uyghurlargha yürgüzüwatqan qabahetlik jinayetlirining dunyadiki köpligen kishiler oylighandinmu wehshiy we qorqunchluq ikenlikini otturigha qoydi.

Roshen abbas xanim xitayning irqiy qirghinchiliq jinayetlirini pakitlar bilen birmu-bir bayan qilip ötkendin kéyin, hedisi gülshen abbas we shuninggha oxshash milyonlighan Uyghurlarning azab-oqubet we ölüm tehditi astida yashawatqanliqini, bu jinayetke hélihem süküt qiliwatqan döletler, xelq'araliq teshkilatlar, bu jinayetke shérik boluwatqan walks wagén'gha oxshash shirketler, hetta uni inkar qiliwatqanlarning az emeslikini, xitayning köpligen döletlerdiki muhim emeldarlar, taratqular, tesiri bar alimlar we chong karxanichilarni sétiwélip, ularni Uyghur qirghinchiliqigha köz yumushqa, süküt qilishqa, hetta inkar qilishqa ündewatqanliqini tekitlep ötti؛ shundaqla “Tenterbiyeni siyasetke arilashturmaymiz” dep yürgen xelq'ara olimpék komitétini eyiblep: “Xitayning irqiy qirghinchiliq jinayetlirining qaysi biri siyasiy emes? xitayning bu jinayetni yoshurush üchün olimpék musabiqisi ötküzüshi siyasiy meqsettin emesmu?” dep so'al qoydi.

Roshen abbas xanim italiye xelqi we bashqa barliq insanlargha xitab qilip mundaq dédi: “Biz chégra tosaqliri arqiliq ayriwétilgen we biz körüp baqmighan insanlar üchün emes, insaniy qérindashliq üchün küresh qilip, bu dunyagha apet we Uyghurlargha tehdit boluwatqan rezil küchlerning tosqunluqini bit-chit qilishimiz kérek؛ biz öz awazimiz bilen pütün dunyani oyghitishimiz, aydinglashturushimiz, janlandurushimiz we özgertishimiz kérek. Dunya xaraplishishqa qarap mangmaqta. Emma men bu güzel dunyaning kélechikini qutquzuwélishimizni ümid qilimen, ishinimenki, silerning her biringlar bu qorqunchluq apetni ayaghlashturush üchün hesse qoshalaydu”.

Roshen abbas xanim bu yighinda xitayning bu balayi apitining Uyghurlardin halqip italiye, yawropa we pütün dunyagha kéngiyidighanliqini otturigha qoyup, italiyeliklerni buningdin agah bolushqa chaqirdi.

Rehime mehmut xanim bu yighinda asasen bir sen'etkar we pa'aliyetchi bolush süpiti bilen Uyghurlar uchrap kelgen medeniyet qirghinchiliqi we yoqilish xewpige uchrawatqan milliy mewjutluq mesilisi heqqide toxtaldi. U özining hayat kechmishliri we chet eldiki sen'et hayatini misal keltürüsh arqiliq Uyghur tili, Uyghur shé'iriyiti we Uyghur naxsha-muzikilirining Uyghurlarning milliy mewjutluqini saqlashtiki muhim rolini bayan qildi. Andin del mushu sewebtin, bu tilda sözleydighan xelq we sen'etkarlarning eng awwal xitayning hujum nishanigha aylan'ghanliqini, eger bu til we medeniyet yoqilip ketse, dunya medeniyiti üchün éghir yoqitish bolidighanliqini otturigha qoydi.

Rehime xanim Uyghurlargha yürgüzülüwatqan jismaniy zulum we milliy qirghinchiliqni sözlesh bilen birge millitimizning qedimdin bügün'giche dunyawi medeniyet miraslirini saqlap kéliwatqan bir ulugh millet ikenlikini, bu milletning yoqilip kétishige köz yumghan teqdirde dunyaning némilerni yoqitidighanliqini eskertip turushning zörürlükini bildürüp mundaq dédi: “Yehudiyshunas rafa'il lemkin ependi irqiy qirghinchiliqning peqet bir milletni jismaniy jehettin öltürüshla emes, rohiy jehettin öltürüsh, yeni étnik medeniyet qirghinchiliqi élip bérish ikenlikini otturigha qoyghan. Xitay hazir Uyghurlarni her xil wasitiler bilen yoqitipla qalmastin, ulargha medeniyet qirghinchiliqi yürgüzüsh arqiliq meniwi dunyasinimu yoq qiliwatidu, men bu qétimqi yighinda mushu nuqtini chüshendürdüm”.

Roshen abbas xanimning bildürüshiche, bu pa'aliyet amérika tashqiy ishlar ministirliki uchur bölümining amérikining her qaysi döletlerdiki elchixaniliri arqiliq orunlashturghan muhakime yighinliridin birsi bolup, ötken aylarda bén'gal we aljiriyede ötküzülgeniken, kéyinki aylarda gérmaniye we bashqa döletlerde ötküzülidiken.