“Iyi” partiyesining mu'awin re'isi muhammet naji jinisli: “Türkiye sherqiy türkistan mesilisige ige chiqishi shert”

Yaponiye parlaméntida “Xelq'ara Uyghur munbiri: dunya parlaméntlar kéngishi” ning échilishi, xelq'arada küchlük tesir peyda qilmaqta. 30-31-Öktebir künliri tokyoda chaqirilghan yighin'gha ishtirak qilghan 4 neper türk parlamént ezasidin biri bolghan muhammet naji jinisli ependi ziyaritimizni qobul qilip, türkiyening Uyghur mesilisige ige chiqishining shert ikenlikini tekitlidi.

U, sherqiy türkistan mesilisige türkiye hökümitining yéterlik derijide köngül bölmeywatqanliqidin qattiq échinidighanliqini bildürüp mundaq dédi: “Sherqiy türkistan mesilisi men baliliq chaghlirimdin tartip bilidighan we qiziqidighan bir mesile. Men 10 yash waqtimda bizning öyge méhman bolup kelgen sherqiy türkistan birleshme hökümitining bash katipi bolup wezipe ötigen, kéyin chet elde sherqiy türkistan dewasini dawamlashturghan eysa yüsüp aliptékinning aghzidin anglighan idim. Hayatimda tunji qétim iskenje, zulum, bésim we irqiy qirghinchiliq atalghulirini eysa yüsüp alptékinning aghzidin anglighan idim. Yéqindin buyan sherqiy türkistan mesilisi xelq'aralashti. Merhum eysa yüsüp alptékin hayatta bolghan bolsa buningdin nahayiti xursen bolghan bolatti, yene bir tereptin köngli yérim bolatti. Chünki u sherqiy türkistan mesilisini aldi bilen türk jama'etchilikining, türkiye dölitining mesilisige aylandurimen dep küresh qilghan idi. Lékin türkiye hökümiti bu mesilige téxiche ige chiqmaywatidu. Biz buninggha qattiq échinimiz” .

 “Iyi” partiyesining mu'awin re'isi muhammet naji jinisli ependi yaponiye parlaméntida chaqirilghan “Xelq'ara Uyghur munbiri: dunya parlaméntlar kéngishi” namliq yighin'gha ishtirak qilghanliqidin nahayiti xursen bolghanliqini bildürüp mundaq dédi: “Biz öktichi partiye bolush süpitimiz bilen re'isimiz meral aqshener xanimning yolyoruqi bilen tokyodiki munberge qatnashtuq. Men bu yighinda sherqiy türkistan mesilisige az bolsimu töhpe qoshtum dep oylaymen. ”

 U “Iyi” partiyesining Uyghur siyasiti néme? dégen so'alimizgha mundaq jawap berdi: “Sherqiy türkistan mesilisi hel bolghiche bu mesilige köngül bölüsh partiyemizning siyasitidur. Türkiye döliti Uyghur mesilisige dölet siyasiti dep qarishi kérek. Türkiyening xitay döliti bilen bolghan munasiwiti dawamlashsun. Lékin biz türkiye döliti bolush süpitimiz bilen Uyghur qérindashlirimizning heq we hoquqini qoghdishimiz kérek. Biz buni türkiyening milliy mesilisige aylandurushqa tirishimiz. Muhim döletler ötmüshini unutmaydu. Uyghurlar mesilisining hem ötmüshimiz hemde kélechekimiz bilen munasiwiti bar. Ular bizning öz qérindashlirimiz, türk millitining bir qismidur” .

Muhammet naji jinisli ependi türkiye parlaméntidimu mushundaq yighinning chaqirilishi kéreklikini bayan qilip mundaq dédi: “Türkiye Uyghur mesilisining igisi bolushi kérek. Eysa yüsüp alptékin sherqiy türkistan mesilisi türkiyede we dunyaning her qaysi jaylirida anglatti. Hazir xelq'aralashti. Bu mesilige türkiye xelqi köngül bölidu. Ay yultuzluq kökbayraq bizningmu bayriqimiz. Türk dölitimu bu mesilini teqib qiliwatidu. Hökümet bilen döletni we xelqni bir biridin ayrish kérek. Hökümetler saylam arqiliq hakimiyet béshigha kélip kétidu. Bizmu taza chüshinelmiduq, hazirqi türkiye hökümiti sherqiy türkistan mesiliside taza köngül bölmeywatidu. Biz bu mesilide türkiye hökümitining sükütte turushini buzushimiz kérek. Biz “Iyi” partiyesi bolush süpitimiz bilen bu mesilide qolimizdin kelgenni qilimiz” .

Muhammet naji jinisli ependi “Iyi” partiyesi saylamda utup chiqip hakimiyet béshigha kelse, sherqiy türkistan mesilisini türkiyening eng muhim mesilisi süpitide kötürüp chiqidighanliqini ilgiri sürüp mundaq dédi: “Bashta sherqiy türkistanliq dewagerler sherqiy türkistan dewasini dunyagha anglitishqa tirishti. Türkiyediki bezi kishilermu sherqiy türkistan mesilisini dunya jama'etchilikige anglitish we dunyaning kün tertipige élip kélish üchün tirishti. Bügün sherqiy türkistan mesilisi dunyaning küntertipige keldi. Hetta bezi döletler xitayning sherqiy türkistanliqlargha élip bériwatqan irqiy qirghinchiliqini toxtitish üchün tedbir éliwatidu, epsuski türkiye hökümiti bu mesilige köngül bölmeywatidu, sükütte turuwéliwatidu. Eslide sherqiy türkistan mesiliside türkiye bashlamchiliq roli oynishi kérek idi. Xudayim buyrusa bu qétimqi saylamda utup chiqip hakimiyet béshigha kelsek sherqiy türkistan mesilisi bizning eng muhim mesilimiz bolidu. ”

30-31-Öktebir künliri yaponiye parlaméntida chaqirilghan “Xelq'ara Uyghur munbiri: dunya parlaméntlar kéngishi” yighinigha dunyadiki 25 dölettin 70 neper parlamént ezasi, jümlidin türkiyedin 4 parlamént ezasini öz ichige alghan 200 din artuq kishi ishtirak qilghan bolup, Uyghurlar mesilisining xelq'ara sewiyede muzakire qilinishi we xelq'aralishishi dep qarilip kelmekte.