Jewher ilham bilen söhbet

Muxbirimiz nur'iman
2021.12.10
Jewher ilham bilen söhbet 2016-Yilliq martin ennals kishilik hoquq mukapati xitay türmisidiki Uyghur ziyaliysi ilham toxti ependige bérilgen we uning qizi jewher ilham wakaliten mukapatni tapshurup alghan we soz qilghan. 20216-Yili öktebir.
Social Media

Jewher ilham 1994-yili 7-ayning 1-küni béyjingda tughulghan. Bashlan'ghuch, toluqsz we toluq ottura mekteplerni béyjingda oqughan. U eslide 2013-yili dadisi ilham toxtining indi'ana uniwirsitétida ziyaretchi oqutquchi bolushqa teklip qilinishi seweblik dadisi bilen bille amérikagha kelmekchi bolghan, lékin dadisining chigradin ötküzülmesliki sewebidin özi yalghuz amérikagha kelgen.

ilham-toxti-ailisi.jpg

Ikki yil indi'ana unwérsititning til kursida in'giliz tili ögen'gendin kiyin, 2016-yili siyasiy penler kespi boyiche resmiy aliy mektep oqushini bashlighan. Kéyinche shu uniwérsitétning yéqin-sherq medeniyet we til tetqiqat bölümide ereb tili boyiche ders ilishqa bashlighan. U yene özining ana tilini téximu mukemmelleshtürüsh üchün indi'ana uniwérsitétining merkiziy yawro-asiya tetqiqati bölümide Uyghur tili yizish-oqush boyiche ders alghan. 2019-Yili oqush püttürüp, siyasi penler, yéqin-sherq medeniyet we til tetqiqati we merkiziy yawro-asiya tetqiqati boyiche birla waqitta baklawérliq unwani alghan. U indi'ana unwérsititidiki oqushini tamamlighandin kiyin, 2020-yilidin bashlap merkizi washin'gtondiki ishchilar hoquqi birleshmisi (Worker Rights Consortium) de xizmetke bashlighan. U hazir mezkur birleshmide mejburiy emgek türining maslashturghuchisi bolup ishlimekte.

2019-Yilliq saxarof mukapatini tapshuruwélish murasimida jewher ilham dadisi ilham toxtigha wakaliten mukapatni tapshurup almaqta. 2019-Yili 19-dékabir.
2019-Yilliq saxarof mukapatini tapshuruwélish murasimida jewher ilham dadisi ilham toxtigha wakaliten mukapatni tapshurup almaqta. 2019-Yili 19-dékabir.

Jewherning dadisi, béyjingdiki merkiziy milletler uniwirsitétining iqtisad penliri dotsénti ilham toxti eyni waqitta Uyghurlarning qanuniy heq-hoquqlirini telep qilish, Uyghurlar bilen xitaylar otturisidiki diyalogni ilgiri sürüshni meqset qilip, Uyghurche we xitayche “Uyghur biz” torini tesis qilghan idi. U 2004-yilidin bashlap “Uyghur biz” torida maqale élan qilish, nutuq sözlesh yolliri arqiliq Uyghurlarning xitay puqrasi bolush salahiyiti bilen xitaylar bilen barawer heq-hoquqlargha sahib ikenlikini, xitayning milliy téritoriyelik aptonomiye qanunida belgilen'gen heq-hoquqlirini emeliyleshtürüshni telep qilghan. Xitay tordashlarmu bu tor bette aktip pikir bayan qilidighan bir weziyet shekillen'gen. 2008-Yili xitayda ötküzülgen olimpik tenheriket musabiqisi we 2009-yilidiki “5-Iyul qirghinchiliqi” mezgilide u türlük yollar arqiliq Uyghurlar duch kéliwatqan zulum we heqsizliqni dunyagha anglatqan. Ilham toxti 2014-yili15-yanwar küni béyjingdiki öyidin tutqun qilinip, aridin toqquz ay ötkendin kéyin, yeni 23-séntebir küni ürümchidiki ottura sot teripidin “Döletni parchilashqa qutratquluq qilish” jinayiti bilen muddetsiz qamaq jazasigha höküm qilin'ghan.

Ilham-Toxti-Deriste.jpg

Jewher ilham dadisi tutulup ketkendin kéyin, xelq'ara kishilik hoquq teshkilatliri we amérika bashchiliqidiki démokratik döletlerdin dadisini qutquzushqa yardem qilishni telep qilghan. Bu jeryanda “Bir Uyghur qizning dadisini qutquzush kürishi” namliq kitabni yazghan.

jewher-kitap01.jpeg

2014-Yilliri ashkara we yoshurun dawam qilghan Uyghur ziyaliylirini tutush herikiti 2016-yilliri yuqiri pellige chiqqandin kéyin jewher ilham, dadisi ilham toxtining erkinlikke chiqishi üchün ilip barghan pa'aliyetlirini dadisigha oxshash xitayning türmiside yétiwatqan milyonlighan dadilarning erkinlikke chiqishi üchün téximu küchlük shekilde dawam qilghan. U bu jeryanda amérikaning sabiq prézidinti donald tiramp, sabiq tashqi ishlar ministiri mayk pompéyo qatarliq nurghun yuqiri derijilik dölet rehberliri, siyasiyonlar bilen körüshken.

Jewher-ilham-Trump.jpg

Uning dadisi ilham toxti we Uyghurlar duch kiliwatqan éghir zulumlar heqqide yazghan “Men mushundaq qilishqa mejbur” namliq ikkinchi kitabi neshirdin chiqish aldida turmaqta.

jewher-kitap-02.jpeg

Töwende jewher ilham bilen ötküzgen söhbitimiz diqqitinglarda bolidu.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.