“Uyghurlar ölüshni ret qilghan xelq” namliq karton roman neshr qilindi

Xitayning Uyghurlargha qaratqan qirghinchiliqi heqqide yézilghan “Uyghurlar ölüshni ret qilghan xelq” namliq 150 betlik karton roman firansiye marabut neshriyati teripidin neshr qilin'ghan.

Kitabning karton teswirlirini kartonisit éli'ot frank(Eliot Franques) sizghan bolup, romanining hékaye qismini tonulghan zhurnalist we rézhissor érik darbré(Eric Darbré) yazghan. Kitab neshr qilin'ghandin kiyin firansiye yashlirining alahide diqqitini tartqan.

Érik darbréning Uyghur mesilisige bolghan qizghinliqi 1996-yili hazirqi dunya Uyghur qurultiyining re'isi dolqun eysa ependi bilen tonushush arqiliq bashlan'ghan.
25 Yilliq Uyghurlarni tekshürüsh we axbaratlashturush kespi hayatida Uyghurlarning naraziliq namayishlirining shekillinish jeryanini, xitayning Uyghurlargha yürgüzgen zulum we zorawanliqini öz közi bilen körgen érik darbré kitabida öz kespi hayatini tutqa qilghan asasta Uyghurlarning erkinlik kürishini tepsiliy yorutup bergen. Kitabta érik darbréning Uyghurlarning awazini anglitish jeryanidiki zhurnalisitliq kespi hayatida duch kelgen mesililer bash téma qilin'ghan.

RFA/Azigh

Firansiye we bélgiyede anglitish béridighan xristi'an radiyosi (RCF) teripidin élan qilin'ghan obzorda kitab heqqide toxtilip mundaq déyilgen:
“Bu, mustebit hakimiyet teripidin ézilgen xelqning awaz üchün élip bérilghan bir axbaratchiliq kürishining hékayisi”.

Biz, bu munasiwet bilen zhurnalisit we rézhissor érik darbré ependini ziyaret qilduq. Érik ependi kitab heqqide toxtilip mundaq dédi:

“Firansiye metbu'atlirida Uyghur mesilisi yéngi we asasiy bir éqimgha aylandi. Biz bu kitabni sherqiy türkistandiki irqiy qirghinchiliq krizisini téximu asan we janliq sehnileshtürüsh üchün yézip chiqtuq”.

Mezkur kitabning kartonisti éli'ot frankning éytishiche, kitab Uyghurlarning béshigha kelgen qorqunchluq zulumni we bu seweblik azab chékiwatqan insanlarning hayatini teswirleshke tirishqan. Kartonisit éli'ot frank bu munasiwet bilen ziyaritimizni qobul qilip mundaq dédi: “Érik darbré manga Uyghurlarning béshigha kéliwatqan zulumni karton teswiriy roman arqiliq anglitish teklipini sundi. Men érik bilen bille bu romanni püttürüsh jeryanida Uyghur mesilisining qanchilik derijide muhim ikenlikini téximu chongqur chüshendim. Uyghur mesilisi érikning kespi hayatining merkizide idi. Men bu jeryanda buning sewebini chüshen'gendek boldum”.

Yawropa Uyghur instituti ezaliridin margu xanim ziyaritimizni qobul qildi. U kitab heqqidiki köz qarashlirini otturigha qoyup mundaq dédi: “Bu karton romanda manga eng tesir qilghini zhurnalistning bashtin-axir öz sepirige bolghan sadaqetmenliki we ghelibe qilalaydighanliqigha bolghan ishenchi.
Kitab bir karton roman bolush alahidiliki bilen Uyghur mesilisini yashlargha, ösmürlerge we chonglargha eng amibab shekilde anglitip béreligen.  Kitabta Uyghurlargha oxshash xitay hökümiti teripidin ziyankeshlikke uchrighan tibetler heqqidimu bir qanche bet bar”.

Érik darbré firansiye yashlirining Uyghur mesilisige bolghan pozitsiyesi heqqide toxtilip mundaq dédi: “Firansiye yashliri Uyghurlarning paji'esini bilidu.  Bolupmu her xil maqaliler, doklatlar we ammiwi teshkilatlarning xizmetliri buningda muhim rol oynidi.
Méningche firansiye yashlirida bu mesilige qarita sezgürlük we qiziqish mewjut. Men firansuzlarning sezgürlükini téximu ashurup, Uyghur xelqining ehwaligha yéqindin köngül bölüshini ümid qilimen”.

 Nöwette Uyghur mesilisining xelq'aralishishigha egiship, Uyghur irqi qirghinchiliqi bash téma qilin'ghan her xil edebiy we sen'et eserliri royapqa chiqmaqta.