Кәнт сақчиси: “тоққузақта икки йилдин буян рамизан чәклимиси юмшиди, шундақтиму роза тутқанларни учратмидим”

Мухбиримиз шөһрәт һошур
2021.04.16
charlash-uyghur-saqchi.jpg Коча чарлаватқан уйғур сақчи. 2015-Йили 17-авғуст, ақсу.
AFP

Мухбиримизниң уйғур елидики рамизан вәзийити һәққидә елип барған ениқлашлири давамида бир кәнт сақчиси, өзи яшаватқан тоққузақ наһийәсидә 2017-йилдин башлап уда үч йил роза тутушниң қаттиқ чәкләнгәнлики, бултур вә бу йилға кәлгәндә бу чәклимиләрниң хелила юмшиғанлиқи, лекин шундақтиму өткән йилларда давам қилған аталмиш “диний әсәбийлик” кә қарши долқунниң нәтиҗисидә аһалиләрниң һәммиси дегүдәк роза тутуштин ваз кәчкәнликини илгири сүрди.

Рамизан вәзийити һәққидики телефонлиримиз уйғур елидики диний ишлар вә бирликсәп қатарлиқ идарә-органлар тәрипидин җавапсиз қалдурулди. Қәшқәр йеңишәһәрдики аһалиләрдин бири өзиниң вә уруқ-туғқанлириниң рамизанниң қачан кирип қачан чиқишидин хәвәрсизликини ейтти. Телефоинимизни қобул қилған тоққузақтики бир кәнт сақчиси бу йилму рамизанлиқ бихәтәрлик тәдбирилири һәққидә йиғинлар ечилғанлиқи, йиғинларда “диний әсәбийлик” тин узақ туруш һәққидә давамлиқ агаһландурушлар берилгәнлики, әмма рамизан чәклимисиниң алдинқи йиллардикидәк тәкитләнмигәнликини ашкарилиди. Униң дийишичә, бу йиғинларда аһалиләргә роза тутуш яки тутмаслиқ ихтияри барлиқи билдүрүлгән.

Униң дийишичә, рамизан чәклимии 2017-йили әң юқури пәллигә чиққан вә 2019-йилиға қәдәр уда үч йил ашкара вә изчил иҗра қилинған.

Бу чәклимиләрниң йолға қоюлуш сәвәби һәққидә тохталған мәзкур сақчи хадими 2017-йилдин илгири аталмиш “диний әсәбий күч” ләрниң тәсиридә рамизан мәзгилдә наһийәдә ашханиларниң пүтүнләй тақалғанлиқи, роза тутушниң йүздә йүз дегүдәк омумлишип кетип дөләт бихәтәрликигә хәвп шәкилләнгәнликини илгири сүрди.

Йәнә бу хадимниң дейишичә, даириләр намәлум сәвәбләр билән мәзкур чәклимиләрни бултур вә бу йил бираз юмшатқан. Мәсилән, өткән йили рамизан тутмаслиқни ашкара буйруқ қилмиған, бу йилға кәлгәдә пуқраларниң роза тутуш-тутмаслиқ һәққи барлиқини ашкара билдүргән. Әмма аһалиләр аталмиш “диний әсәбийлик” тин йиргинип кәткән яки қорқуп кәткән болғачқа, чәклимә юмшиған тәқдирдиму роза тутмиған. Униң әскәртишичә, өзиниң икки йилдин буянқи назарәтчилик вә пайлақчилиқ хизмити давамида бирму роза тутқан кишини учратмиған.

Хитай даирилири һәр қетим хәлқара җамаәт пикриниң еғир бесимиға дуч кәлгәндә, болупму уйғур елиға бирәр хәлқара тәкшүрүш гурупписи келишниң алдида райондики бир қисим чәклимилирини вақитлиқ әмәлдин қалдуруш, юмшитиш вә һәтта сүний сәһнә һазирлаш арқилиқ тәнқидләрдин өзини қоғдап кәлгән иди. юқириқи әһвалдин хитай даирилириниң тоққузақта сүний бир диний муһитни һазирлашни көзлигәнлики, әмма аһалиләр үркүп кәткәнлики үчүн бундақ бир сәһнини һазирлашта даириләрниң күткинидәк, бу сәһнигә маслишалмайватқанлиқи мәлум болмақта.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.