Uyghur ma'aripi mesilisi amérikidiki dréksél uniwérsitétida muhakime qilinidu

Ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim
2017.09.27
uyghur-akadimi-yighini.jpg 4-Nöwetlik Uyghur magistir we doktor oqughuchilar ilmiy muhakime yighinidin körünüsh. 2013-Yili 29-dékabir, istanbul.
RFA/Arslan

Merkizi türkiyening istanbul shehirige jaylashqan Uyghur akadémiyesi chet'elde, yeni amérikida tunji qétim ilmiy pa'aliyet ötküzmekchi. Mezkur akadémiye 8-öktebir küni amérika qoshma shtatlirining pénsilwaniye shtatidiki dréksél uniwérsitéti bilen ortaq “Muhajirettiki Uyghurlar we ularning ma'aripi” mawzuluq ilmiy muhakime yighini chaqirmaqchi.

Mezkur yighinni uyushturghan Uyghur akadémiyesi re'isi ablimit qaraxan ependi amérikada chaqirilmaqchi bolghan ilmiy muhakime yighinining türkiye sirtida ötküzülgen tunji yighin ikenlikini, mezkur yighinni chaqirishtiki meqsetning muhajirettiki Uyghurlar nöwette ma'aripta duchar boluwatqan mesililerni kün tertipke élip kélish ikenlikini bayan qilip mundaq dédi: “Bu yighin Uyghur akadémiyisining chet'elde élip barghan tunji ilmiy pa'aliyiti hésablinidu. Bu yighinni amérikada uyushturushtiki asasiy meqset bolsa, muhajirettiki Uyghurlar chet'ellerde xéli köpeydi. Ularning mesililirimu buninggha qarap köpiyiwatidu. Muhajirettiki Uyghurlarning ma'aripimu jiddiy bir mesilige aylandi. Shu munasiwet bilen muhajirettiki Uyghurlarning mesililirini amérikida muhajirettiki Uyghurlar arisida kün tertipke élip kélish üchün bu yighinni uyushturduq. Mezkur yighin bu yil 8-öktebir küni, amérikadiki dréksél uniwérsitétida ötküzülmekchi.”

Ablimit qaraxan ependi mezkur ilmiy muhakime yighinida Uyghur diyaridin yéngi chiqqan Uyghur doppa bayrimining teshebbuschiliridin tahir imin qatarliq on nechche Uyghur ziyaliysining ilmiy doklat béridighanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Bu yighin'gha ishtirak qilidighan ziyaliylarning köpi asasliqi amérikadin bolup, tonulghan Uyghur tetqiqatchilirimiz bu yighin'gha qatnishidu we ular Uyghur ma'aripi we ana tili toghrisida ilmiy doklat bermekchi.”

Mezkur ilmiy muhakime yighinigha sahibxaniliq qilidighan dréksél uniwérsitéti oqutquchisi proféssor rébekka kloty xanim xitay tilinimu yaxshi bilidighan mutexessis bolup, u bizning yighin heqqidiki so'allirimizgha xitay tilida jawab berdi. U bu yighinda herqaysi döletlerdin kelgen mutexessislerning öz'ara tonushush pursitige ige bolidighanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Uniwérsitétimizda bundaq bir ilmiy muhakime yighini échish pursitige ige bolghanliqimiz üchün biz intayin xursen. Bu yighin'gha amérika, türkiye awstraliye qatarliq döletlerdin kelgen mutexessisler qatnishidu, bu yighin jeryanida öz'ara tonushush, öz'ara pikir almashturush pursitige ige bolidu.” 

Uyghur akadémiyisining amérikadiki wekili tébbiy penler tetqiqatchisi memet imin ependi teyyarliq xizmetlirining pütüp qalghanliqini, mezkur ilmiy muhakime yighinining Uyghur akadémiyesi bilen amérikadiki uniwérsitétlar we tetqiqat orunliri otturisida alaqe ornitish meqsiti bilen uyushturulghanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Uyghur akadémiyisining bu qétimqi yighini, türkiye sirtida tunji qétim ötküzülgen xelq'araliq ilmiy yighin bolup, buning amérikada ötküzülüshining asasi meqsiti Uyghur akadémiyesi bilen amérikidiki ilmiy tetqiqat orunliri we uniwérsitétlar otturisida munasiwet ornitish üchün purset yaritish. Yighin'gha ishtirak qilghuchilargha nöwette Uyghurlar duchar boluwatqan til we medeniyet jehettiki chekleshler toghrisida ilmiy doklat bérish hem chet'eldiki Uyghurlar duchar boluwatqan til-medeniyet jehettiki mesililer toghrisida, til we medeniyitimizge köngül bölgüchi we qiziqquchilar bilen ortaq izdinish élip bérishtin ibaret.” 

Memet imin ependi, 8-öktebir küni amérika qoshma shtatlirining pénsilwaniye shtatigha jaylashqan dréksél uniwérsitéti bilen Uyghur akadémiyesi ortaq ötküzidighan “Muhajirettiki Uyghurlar we ularning ma'aripi” mawzuluq ilmiy muhakime yighinigha amérikadiki Uyghurlarni, bolupmu amérikaning sherqidiki Uyghurlarni qatnishishqa chaqirip mundaq dédi: “Bu qétimqi yighin kishilerge ochuq bir yighin bolup, asasen amérikaning sherqi qismidiki bezi Uyghur ziyaliylirining maddiy we meniwi jehettin qollishi bilen échilmaqchi. Yighinda söz qilghuchilar alahide teklip qilin'ghanlardin bashqa héchqandaq alahide telep we shert yoq. Shunga bu yighin'gha Uyghurlarning tili, ma'aripi we medeniyitige qiziqidighan her qandaq kishi qatnishalaydu. Shunga imkani yar bergen pütün Uyghurlarning qatniship bérishini telep qilimen.”

Merkizi türkiyening istanbul shehiridiki Uyghur akadémiyesi 2009-yili 9-ayning 9-küni qurulghan. Bu akadémiye ötken 8 yil ichide türkiyede 24 qétim ilmiy muhakime yighini, 13 qétim doklat bérish yighini chaqirghan bolup, 8-öktebir küni amérikada chaqirilidighan “Muhajirettiki Uyghurlar we ularning ma'aripi” namliq ilmiy muhakime yighini uning chet'elde chaqiridighan tunji yighini iken.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.