Xoten ma'arip da'iriliri ma'arip sistémisida Uyghur tilining cheklinidighanliqini étirap qildi

Aldinqi küni ijtima'iy taratqularda xoten wilayetlik ma'arip idarisi tarqatqan bir höjjet ashkara bolghan idi.

Uningda bu yil 9-aydin bashlap, xoten wilayitidiki bashlan'ghuch we ottura mekteplerde barliq derslerning birdek xitay tilida ötülidighanliqi, bundin kéyin ma'arip sistémisida Uyghur tilini ishlitishning birdek cheklinidighanliqi alahide tekitlen'gen.

Biz mezkur höjjet heqqide uchur igilesh üchün xoten wilayetlik ma'arip idarisi bilen xoten wilayitige qarashliq xoten nahiyesi, lop nahiyesi, chira nahiyesi we qaraqash nahiyelirining ma'arip idarilirigha téléfon qilduq.

Radiyomiz ziyaritini qobul qilghan xotendiki 4 nahiyening ma'arip idariliri mezkur höjjetning rastliqini delillidi.

Xoten wilayetlik ma'arip idarisidiki bir neper xitay ayal xadim munularni bildürdi: “Shundaq, bu xoten wilayetlik ma'arip idarisi. Siz wilayetlik ma'arip idarisi chiqarghan ‛qosh tilliq oqutushtiki 5 türlük belgilime‚ ni bilmekchimusiz? bu höjjet 6-ayning axiri chiqirilghan. Ilgiri wilayitimizning qosh til oqutushida ‛8 türlük belgilime‚ chiqirilghan idi. Bu qétim yéngilandi. Buning konkrét mezmunlirini bilmekchi bolsingiz, eng yaxshisi wilayetlik ma'arip idarisi qarmiqidiki qosh tilliq ma'arip ishxanisigha téléfon qiling. Ular tepsilatini yaxshi bilidu.”

Xoten nahiyelik ma'arip idarisining bir neper xitay mes'ul xadimi ziyaritimiz jeryanida munularni ilgiri sürdi: “Bu höjjetni wilayetlik ma'arip idarisi bu yil 6-ayda chiqarghan idi. Hazirdin bashlap wilayet teweside ijra qilinishqa bashlidi. Toghra, höjjette siz tilgha alghandek, bundin kéyin ma'arip sistémisida Uyghur tilini ishletmeslik heqqide maddilar bar. Chünki hazir hemme jayda dölet tilini omumlashturush we dölet tilini ishlitish teshebbus qilinmaqta. Az sanliq milletlerge dölet tilini öginishte yaxshi muhit yaritish üchün, mektep we ma'arip sistémisida bundin kéyin Uyghur tilini ishletmeslik qarar qilin'ghan. Bu emeliyette Uyghurlarning dölet tilini yaxshi öginishige paydiliq.”

“Bu höjjetni wilayetlik ma'arip idarisi chiqarghan. Biz nahiyelik ma'arip idarisi bolghachqa, peqetla mezkur höjjetning rohini ijra qilimiz. Bu höjjetni chüshendürüsh, höjjet heqqide muxbirlarning so'aligha jawab bérish hoquqi wilayetlik ma'arip idarisining ilikide. Bizning chüshendürüsh hoquqimiz yoq. Kechürüng, bu heqte men chüshenche bérelmeymen.”

“Ma'arip we mektep sistémisida Uyghur oqughuchilar dawamliq Uyghurche til-yéziqtiki matériyallarnila körse dölet tilini öginelmeydu. Shunga ular choqum künde xenzu til-yéziqidiki élan, teshwiqat, wiwiska we matériyallar bilen uchriship turushi kérek. Shunga ma'arip sistémisida Uyghur tilini ishletmeslik dégen madda bar bolsimu, emma uningdin Uyghur tilini cheklesh dégen uqum chiqmaydu. Bu peqetla dölet tilini omumlashturushtiki bir chare. Buningdin kéyin ma'arip we mektep sistémisidiki herqandaq yighin we kolléktip pa'aliyetler peqetla dölet tilida élip bérilidu. Men peqet mushunchilik déyeleymen. Konkrét ishlarni wilayetlik ma'arip idarisidin sorang.”

Chira nahiyelik kadirlar idariside xizmet qilidighan bir neper Uyghur qizmu bu höjjetning tarqitilghanliqi heqqide anglighanlirini mundaq bayan qildi: “Shundaq, bu höjjetning chiqirilghanliqini anglidim, lékin konkrét mezmunidin toluq xewirim yoq. Anglishimche, bu yil 9-aydin bashlap xotendiki barliq bashlan'ghuch we ottura mekteplerde pütünley xenzu tilida ders ötülidiken. Bundin kéyin Uyghurche ishlitilmeydiken. Men téxi toy qilmighan, balammu yoq. Baliliri mektepte oquydighan ata-anilargha mekteptin bu heqte qandaq uqturush chüshkenlikidin xewirim yoq. Buni ma'arip idarisidin sorap körüng!”

(Dawami bar)