Qazaqistandiki “Tinchliq dunyasi” xelq'ara birleshmisi Uyghur ma'aripini qollap-quwwetlimekte

Melumki, ötken esirning 90-yilliridin bashlap, yeni sowét ittipaqi yimirilgendin kéyin qazaqistanda köpligen jem'iyetlik teshkilatlar, fondlar wujudqa kélishke bashlidi. Ular öz aldigha medeniyet, ma'arip, edebiyat, sen'et we bashqimu sahelerde xeyri-éhsan ishlirini élip bérishni özlirining asasliq meqsiti qildi. Shularning ichide Uyghurlarningmu öz aldigha qurghan teshkilatliri boldi. Ular Uyghurlar zich olturaqlashqan almuta shehiri we almuta wilayitide shundaqla qazaqistanning astana, chimkent, taraz we bashqa sheherliride her xil pa'aliyetlerni ötküzüp kelmekte. Mezkur jem'iyetler yuqiriqi pa'aliyetliridin bashqa yene tebi'iy apetlerdin zerdab chekkenlerge, mejruh balilargha, yétim-yésirlarning öylirige, hal-oqiti nachar a'ililerge we bashqilargha maddiy yardem bérish ishlirinimu élip barmaqta. Jem'iyetler wekilliri millitining kimlikidin qet'iy nezer, barliq mohtaj kishilerge yardem qolini sozushni özlirining insaniy burchi dep hésablimaqta.

2008-Yili qurulghan “Tinchliq dunyasi” xelq'ara qazaq ijadiy birleshmisi qazaqistanliq Uyghurlargha yaxshi tonush. Bu teshkilatni birleshken döletler teshkilati yénidiki kishilik hoquqni qoghdash komitétining qazaqistandiki mudiri abén nurmanof bashquridu. Birleshme re'isining orunbasari tursun raziyéfning éytishiche, birleshmining asasiy meqsiti qazaq we qazaqistandiki bashqa milletlerning medeniyitini dunyagha tonutushtin, mektep oqughuchilirining her sahelerdiki talantini, ularni terbiyilewatqan ustazlarning kespiy derijisining ösüshini qollap-quwetleshtin we reghbetlendürüshtin ibaret iken

Tursun raziyéf ötken yili mushu yönilishte qilin'ghan ishlar heqqide toxtilip, mundaq dédi: “Qazaqistanda 8 mingdin artuq ottura mektep, bir yérim mingdin artuq kespiy mektep bar. Shularda musabiqilerni ötküzimiz. Qazaqistanda qazaq, rus, özbék, Uyghur we tajik mektepliri bar. Mektep qaysi tilda bolsa, shu tilda ilmiy emgek musabiqilirini ötküzimiz. Ötken yili 16 Uyghur mektipide shundaq musabiqilerni ötküzduq. Ataqliq sha'ir iliya bextiyning 85 yilliqigha atap, 11 mektepte musha'ire ötküzduq. 2017-We 2018-oqush yilini xélil hemrayéfning 90 yilliqigha atawatimiz”.

Tursun raziyéf Uyghur mektepliride asasiy jehettin til we edebiyat mu'ellimlirining ilmiy emgeklirini righbetlendürüsh ishlirini élip bériwatqanliqinimu otturigha qoydi. Uning éytishiche, mu'ellimlerning bu emgekliri “Béybitlishik elémi” namliq zhurnalda Uyghur tilida élan qilinip kelmekte. Buningdin tashqiri, “Ata yurt” namliq zhurnalda qazaqistanning her xil saheliride közge körün'gen shexsler tonushturulidu. Ularning ichide Uyghur xelqiningmu wekilliri bar iken.

Tursun raziyéfning éytishiche, “Tinchliq dunyasi” xelq'ara qazaq ijadiy birleshmisi öz ishini yigirmidin oshuq sahede élip bériwatmaqtiken. Birleshme asasen qazaqistan Uyghurlirining jumhuriyetlik étno-medeniyet merkizi bilen hemkarliqta ishlimektiken. Mezkur birleshme qazaqistandiki Uyghur medeniyitini rawajlandurush ishlirigha buningdin kéyinmu aktip arilishishni közde tutmaqtiken.

Radiyomiz ziyaritini qobul qilghan “Tinchliq dunyasi” xelq'ara qazaq ijadiy birleshmisi yénidiki xelqler dostluqi bölümining bashliqi ablahey döletof yéqinqi waqitlarda mezkur birleshme ezalirining köpligen Uyghur mekteplirini arilap, ularning ehwali bilen tonushup chiqqanliqini bildürdi. U mushu yili jenubiy qazaqistandiki bir qatar mekteplerni arilap kelgenlikini ilgiri sürüp, mundaq dédi: “Türkistandin 27 kilométir yerde 16 ming ahalisi bar qarnaq dégen yéza bar iken. U yerde özbék tilida ders ötülidighan 4 mektep bolup, shularning biri mexmut qashqeri namida iken. Xelq bizning qedimiy atilirimizni tonuydiken. Shu yerde uchrishish bolup ötti. Bu yerde Uyghurlar barmu dep soriwédim, kimning neq Uyghurlar ikenlikini bilmeydiken. Biraq tarixiy tereptin élip kelsek, Uyghurlar bar deydu.”

Ablahey döletof öz waqtida özbékistanda yashawatqan Uyghurlarning köpligen obyéktip sewebler bilen millitining özbék atilip ketkenlikini, hazirning özide tashkent we bashqa sheherlerde yashawatqan Uyghurlarning öz tilini, milliy örp-adetlirini saqlap qélishqa tiriship kéliwatqanliqini otturigha qoydi.