Ata, ana we oqutquchilar yéza yataqliq mektepler heqqide shikayet qilmaqta

2010-Yildin bashlap, Uyghur élida yézilardiki toluq ottura mektep we bezi rayonlarda toluqsiz ottura mektep sinipliri bikar qilinip, yéziliq oqughuchilar sheher, nahiyilerdiki mekteplerde yataqliq oqushqa orunlashturulghan. 5 Yildin kéyinki bügünki künde ata, anilar we ma'arip sépidiki Uyghur ziyaliylarning bu ehwalgha qarita inkasliri qandaq?

Igiligen ehwallar we inkaslardin Uyghur yéziliridiki ottura mektep sinipliri qisqartilip, oqughuchilar sheher, nahiyilerdiki yataqliq mekteplerde oqushqa orunlashturulghandin buyanqi 5 yil jeryanida Uyghur yéza ma'aripida, déhqan balilirining ilgirikidin éship ketken iqtisadiy chiqimi, qosh tilliq ma'aripning eslidiki milliy ma'aripni siqip chiqirishi, milliy oqutquchilarning qisqartilishi sewebidin oqutush süpitining nacharlishishi, nahiye, sheherlerdiki ottura mektep oqutquchilirining yükining ilgiriki yillardikidin hessilep éghirlashqanliqi qatarliq bir qatar mesililer barliqqa kelgen.

Ötken hepte, Uyghur élining jenubidiki melum ottura mektep oqutquchisi yataqliq oqutush tüzümi yolgha qoyulghandin kéyin, özige oxshash sinip terbiyichilirining yüki hessilep éghirlashqanliqini bildürgenliki we sheherdiki mektepning chiqimi éghir bolghini üchün oghlini toluq ottura mektepte oqutushtin waz kechken bir atining bu heqtiki bayanlirini anglighan idinglar.

Bügün ghuljining melum yézisidin ziyaritimizni qobul qilghan birqanche neper péshqedem oqutquchi we ata, anilar öz yéziliridiki toluq ottura mektep sinipliri taqalghandin kéyin özliri hés qilghan ehwallar heqqidiki qarashlirini bayan qildi.

Ma'arip sépide uzun yil ishligen, nöwette dem élishqa chiqqan bir péshqedem oqutquchi, bu yézidiki milliy toluq ottura mektep bikar qilinip, bir qisim tejribilik péshqedem oqutquchilar oqutush sépidin chiqiriwétilgendin kéyinki ehwalni bayan qilip, atalmish “Qosh tilliq oqutush” namida, xitay tili oqutushi kücheytilip, milliy ma'aripning chetleshtürülüshi, oqutquchilarning ziyade yashlashturulushi qatarliq seweblerning Uyghur milliy ma'aripida “Sawatsizlishish” ehwalini éghirlashturghanliqini bildürdi.

Yézidiki ottura mektep taqalghini üchün, yézidiki balilarning omumyüzlük halda nahiyidiki yataqliq ottura mektepte oquwatqanliqini bildürgen bir déhqan, nahiyidiki ottura mekteplerning oqutush süpiti yaxshi bolghini üchün, déhqanlar öz iqtisadidin éship ketken iqtisadiy chiqimni kötürüp, balilirini nahiyige ewetip oqutuwatqanliqini bildürdi.

Bu déhqan yene, yéza balilirining ilgirikidin hessilep éship ketken oqush chiqimi mesilisi heqqidimu toxtilip, nöwette ronaq tapqan bir qisim tijaretchiler arisida özlükidin namrat déhqan balilirining oqushigha yardem qilish ehwali kücheygenlikini, oqushi yaxshi bolghan namrat a'ililerdiki balilarning sheher, nahiyilerdiki yataqliq ottura mekteplerde oqush hetta jem'iyettin toplan'ghan yardem pulgha ériship aliy mekteplerdimu oqush pursitige érishkenlikini, emma zor iqtisadiy chiqim bilen perzentlirini oqutushning yézidiki déhqanlar üchün yenila éghir iqtisadiy chiqim ikenlikini bildürdi.

Igiligen ehwallardin jenubiy Uyghur élidiki bezi nahiyilerdiki xitay tili ma'aripi ziyade teshebbus qiliniwatqan ehwallardin perqliq halda, ghulja nahiyiside oqutquchilar we ata, anilarning köplep pikir bérishi, jem'iyettiki ijtima'iy keypiyatta ana til we milliy ma'aripqa ehmiyet bérish sadasi birqeder küchlük bolghini üchün, nöwette ghulja nahiyisidiki mekteplerde Uyghur tili dersi köpeytilgen. 2010-Yili xitay tilida ötüsh teshebbus qilin'ghan bezi dersler 2012-yildin kéyin buyan qaytidin Uyghur tilida ötülüshke bashlighan.

Bu ehwal heqqide öz qarishini bayan qilghan bir oqutquchi, nöwettiki ehwalning 2010-yildikidin xéli yaxshilan'ghan bolsimu, emma buning yenila yéterlik emeslikini bildürüp, Uyghur milliy ma'aripini saqlap qélishta Uyghur ziyaliylirining özining muqeddes burchini untup qalmasliqini, otturigha qoyush kérek bolghan mesililerni dadilliq bilen otturigha qoyushi kéreklikini bildürdi.