Mayk pompéyo amérikaning Uyghur mesilisini b d t omumi yighinida otturigha qoyushi mümkinlikini bildürdi
2019.09.07
Amérika tashqi ishlar ministiri mayk pompéyo amérikaning Uyghur mesilisini b d t omumi yighinida otturigha qoyup, bashqa döletlerni xitayning Uyghur musulmanlirigha tutqan mu'amilisige diqqet qilishqa chaqirishi mümkinlikini bildürgen. Eger dégendek amérika Uyghur mesilisini b d t omumi yighinida otturigha qoysa, bu, Uyghur mesilisining tunji qétim b d t omumi yighinida tilgha élinishi bolup qalidu.
Roytérs agéntliqining xewer qilishiche, mayk pompéyo bu sözlerni 6-séntebir küni kansas shtatliq uniwérsitétida nutuq sözligende tekitligen. U, amérika xitayning Uyghurlarni basturushigha xatime bérishni qandaq ishqa ashuridu? dégen so'algha jawab bérip: ““Biz séntebirning 3 -heptisi b d t omumiy yighinigha qatnishimiz. Biz birmunchilighan yighilishlarni ötküzimiz. Bu yighilishlarda biz bashqa döletlerni buninggha ishtirak qilip, bizge yardemde bolushini qolgha keltürüshke tirishimiz” dégen.
U yene: “Biz bu kishilerning (Uyghurlarning) erkinlikini isteymiz. Biz xitayning nurghun xirislirigha duch kéliwatimiz. Emma bu mesile, bu kishilerning tartiwélishqa bolmaydighan tüp heq-hoquq mesilisidur” dégen.
Roytérsning xewiride qeyt qilinishiche, mayk pompéyo kansas shtatliq uniwérsitétida burun qilghan Uyghurlar heqqidiki sözini yene tekitlep؛ “Xitaydiki Uyghur we bashqa musulmanlargha tutulghan mu'amile bu esirde yüz bergen dunyadiki eng éghir dagh” dep körsetken.
Pompéyoning qeyt qilishiche, bu yerdiki depsendichilikning kölimi nahayiti zor bolup, “Uningdiki qiyinchiliq pütün dunyani buninggha qarshi seperwer qilish” iken. U yene, özlirining bu jehette hazirgha qeder bezi utuqlargha érishkenliki, lékin buning yéterliki emeslikini, nöwettiki mesile bashqilarni seperwer qilip we xitay hökümiti bilen hemkarliship, xitay hökümiti we kommunistik partiyesini “Bu ishning ularning menpe'etige paydiliq emesliki”, “Bashqa insanlargha bundaq mu'amile qilishning toghra emeslikige qayil qilish” ikenlikini tekitligen.
Roytérsning bildürüshiche, mayk pompéyo yene xitayning “Bu lagérlar kishilerni terbiyilep, ularning radikalliq idiyisini yuqturuwélishidin qoghdaydu” dégen sewebini ret qilghan.
Amérika hökümitining ilgiri sürüshiche, nöwette 800 mingdin 2 milyon'ghiche Uyghur, qazaq we bashqa az sanliq musulman milletler bu lagérlarda tutup turulmaqta iken.