Явропа парламентидики мәҗбурий әмгәк мәһсулатлириға қарши туруш мода кийим-кечәк көргәзмиси диққәт тартти

Явропа парламентида мәҗбурий әмгәк вә заманиви қуллуққа болған тонушни өстүрүш вә уни чәкләшниң үнүмлүк йоллирини музакирә қилиш мәқситидә өткүзүлгән кийим-кечәк көргәзмисидә хатирә сүрәт. 2023-Йили 28-март,

28-Март күни, явропа парламентида мәҗбурий әмгәк вә заманиви қуллуққа болған тонушни өстүрүш вә уни чәкләшниң үнүмлүк йоллирини музакирә қилиш мәқситидә бир мода көргәзмиси һәмдә музакирә йиғини өткүзүлгән. “немә кийиватқанлиқимиз, истемал қиливатқанлиқимиз яки сетивеливатқанлиқимизға көңүл бөләйли” дәп мавзу қоюлған бу паалийәттә артислар, явропа парламент әзалири, кишилик һоқуқ органлири вә нурғунлиған кәспий хадимлар бир ариға кәлгән болуп, униңға уйғур лагер шаһити гүлбаһар җелиловаму тәклип қилинған.

Мәзкур музакирә йиғини алди билән икки нәпәр артисниң уйғур елидики лагердин қутулуп чиққан җаза лагери шаһити гүлбаһар җелилова ханим вә шундақла йәнә балилиқ мәзгилидә катмандода қул әмгикигә селинған аял шаһит шехк ханимниң сәргүзәштлири образлиқ һалда җанландурулған усули билән башланған. Арқидин мода кийим-кечәк саһәсидики мәҗбурий әмгәк мәсилисигә, болупму уйғурларниң мәҗбурий әмгики билән булғанған кийим-кечәк саһәсигә диққәт тартип келиватқан шиветсийәдики хитай мода кийим лайиһәлигүчи луис шин (Louise Xin) лайиһәлигән вә һечқандақ мәҗбурий әмгәк қетилмай туруп тикилгән кийим-кечәкләр көргәзмә қилинған. Буниңда уйғурларниң әтләс көйникиниму өз ичигә алған кийимләрни кийишкән моделлар сәһнидә орун алған.

Луис шин ханим сәһнигә гүлбаһар җелилова вә шехк ханимлар билән бирликтә чиқти. У сөзидә: “биз һәр күни, һәрқандақ вақитта кийидиған кийим-кечәкләрниң арқисиға йошурунған нурғун аччиқ қисмәтләр бар” дәп әскәртти

Луис шин мундақ деди: “кийиватқан кийимлиримиз пәқәтла бир рәхт парчиси әмәс. У бизгә шу кийимни кийгүчи вә ясиғучи һәққидә мәлумат бериду. Балиларниң қуллуқ әмгикигә селиниш мәсилисиниң шаһити шехк ханим вә лагер шаһити гүлбаһар җелилованиң аччиқ қисмәтлири мушундақ қисмәткә йолуқуватқан милйонлиған кишиниң пәқәтла икки нәпириниң һекайисидур. Биз бүгүн бу йәрдә силәр билән бирликтә туруп йеңи келәчәк яритиш, кийим-кечәкни тиккүчиләр вә уни кийгүчиләрниң һаятини өзгәртиш дуняниң охшимиған җайлиридин бу йәргә йиғилдуқ”.

Louise Xin

Юқиридики номурлардин кейин сөһбәт йиғини рәсмий башланған болуп, униңда мутәхәссисләр, парламент әзалири сөз қилип мәҗбурий әмгәк мәһсулатлирини явропада чәкләш тәқәззасиниң қанчилик күчлүклүкини тәкитләшкән һәмдә йәнә мәҗбурий әмгәкни үнүмлүк чәкләшниң йоллири үстидә пикир алмаштурған.

Йиғинда сөзлигүчиләрниң бири америкадики әмгәкчиләр һоқуқи бирләшмисиниң мәҗбурий әмгәк түри бойичә программа маслаштурғучиси, паалийәтчи җәвһәр илһам болуп, у сөзидә нуқтилиқ һалда уйғур мәҗбурий әмгәк мәсилиси һәққидә тохталған. У милйонлиған уйғурларниң һазир хитай һөкүмити тәрипидин лагерларға қамилип мәҗбурий әмгәкчиләргә айландурулувтқанлиқини, америка вә явропа базириға кириватқан күнтахта вә кийим-кечәк қатарлиқ нурғун мәһсулатларда уйғур мәҗбурий әмгики барлиқини тәкитләп, явропа иттипақида чоқум буниңға қарши туридиған үнүмлүк қанун болуши керәкликини билдүргән.

Җәвһәр илһам радийомизға қилған сөзидә бу қетимлиқ йиғинниң мода кийим-кечәк көргәзмииси билән башлинип илгирики йиғинлардин пәрқлиқ бир кәйпият яритилғанлиқини билдүрди.

Җәвһәр илһам йиғинда явропа иттипақиниң мәҗбурий әмгәк мәһсулатлирини чәклигәндин сирт, американиң “уйғур мәҗбурий әмгикини чәкләш қануни” ниға охшаш, қаратмилиқ қанунларни елан қилиши керәкликини, буниң үнүминиң техиму яхши болидиғанлиқини тәкитлигән.

У шундақла йәнә мәҗбурий әмгәк мәсилисини пәқәт бир дөләт арқилиқла һәл қилғили болмайдиғанлиқини, шуниңға униңға һәммә дөләтләр аваз қошуп ортақ һалда вә кәң көләмлик тақабил турғандила қарши турғили болидиғанлиқини билдүргән.

Җәвһәр илһам радийомизға қилған сөзидә бу қетимлиқ йиғинда өзиниң һәрқайси явропа дөләтлири вәкиллири билән көрүшкәндә уларниң һәммисиниң мәҗбурий әмгәк мәсилисини һәл қилиш ирадисиниң күчлүклүкини көргәнликини ейтти. У шуңа явропа иттипақидин чиқидиған мәҗбурий әмгәк һәққидики қанундинму үмидварлиқини билдүрди.

Лагер шаһити гүлбаһар җелилова ханимму радийомизға қилған сөзидә бу қетимлиқ паалийәттин толиму тәсирлик болғанлиқини ейтти. У болупму хитай миллитидин болған мода кийим лайиһәлигүчиси луиса шинниң уйғурлар үчүн көрсәткән тиришчанлиқидин қаттиқ тәсирләнгәнликини, униң пул орниға виҗданини таллиғанлиқини ейтти.

Явропа хәвәрлири ториниң билдүрүшичә, б д т оргини болған хәлқара әмгәк тәшкилати (ILO) ниң статистикиға қариғанда һазир дуня миқясида 27 милйон адәм заманиви қуллуқниң тәсиригә учрайдикән. Буларниң 15 милйондин көпи асия-тинч окян районида болуп, мәҗбурий әмгәк билән шуғуллинидиғанлар әң көп бу районда икән. Гәрчә мәҗбурий әмгәкниң көпинчиси хусусийлар тәрипидин елип берилсиму, әмма бәзилири дөләт тәрипидин әп берилидиған болуп, хитай һөкүмитиниң уйғурларға қаратқан мәҗбурий әмгәк сияситини буниң типик мисали дейишкә болидикән.