Yawropa parlaméntidiki mejburiy emgek mehsulatlirigha qarshi turush moda kiyim-kéchek körgezmisi diqqet tartti

Yawropa parlaméntida mejburiy emgek we zamaniwi qulluqqa bolghan tonushni östürüsh we uni chekleshning ünümlük yollirini muzakire qilish meqsitide ötküzülgen kiyim-kéchek körgezmiside xatire süret. 2023-Yili 28-mart,

28-Mart küni, yawropa parlaméntida mejburiy emgek we zamaniwi qulluqqa bolghan tonushni östürüsh we uni chekleshning ünümlük yollirini muzakire qilish meqsitide bir moda körgezmisi hemde muzakire yighini ötküzülgen. “Néme kiyiwatqanliqimiz, istémal qiliwatqanliqimiz yaki sétiwéliwatqanliqimizgha köngül böleyli” dep mawzu qoyulghan bu pa'aliyette artislar, yawropa parlamént ezaliri, kishilik hoquq organliri we nurghunlighan kespiy xadimlar bir arigha kelgen bolup, uninggha Uyghur lagér shahiti gülbahar jélilowamu teklip qilin'ghan.

Mezkur muzakire yighini aldi bilen ikki neper artisning Uyghur élidiki lagérdin qutulup chiqqan jaza lagéri shahiti gülbahar jélilowa xanim we shundaqla yene baliliq mezgilide katmandoda qul emgikige sélin'ghan ayal shahit shéxk xanimning sergüzeshtliri obrazliq halda janlandurulghan usuli bilen bashlan'ghan. Arqidin moda kiyim-kéchek sahesidiki mejburiy emgek mesilisige, bolupmu Uyghurlarning mejburiy emgiki bilen bulghan'ghan kiyim-kéchek sahesige diqqet tartip kéliwatqan shiwétsiyediki xitay moda kiyim layiheligüchi lu'is shin (Louise Xin) layiheligen we héchqandaq mejburiy emgek qétilmay turup tikilgen kiyim-kéchekler körgezme qilin'ghan. Buningda Uyghurlarning etles köynikinimu öz ichige alghan kiyimlerni kiyishken modéllar sehnide orun alghan.

Lu'is shin xanim sehnige gülbahar jélilowa we shéxk xanimlar bilen birlikte chiqti. U sözide: “Biz her küni, herqandaq waqitta kiyidighan kiyim-kécheklerning arqisigha yoshurun'ghan nurghun achchiq qismetler bar” dep eskertti

Lu'is shin mundaq dédi: “Kiyiwatqan kiyimlirimiz peqetla bir rext parchisi emes. U bizge shu kiyimni kiygüchi we yasighuchi heqqide melumat béridu. Balilarning qulluq emgikige sélinish mesilisining shahiti shéxk xanim we lagér shahiti gülbahar jélilowaning achchiq qismetliri mushundaq qismetke yoluquwatqan milyonlighan kishining peqetla ikki nepirining hékayisidur. Biz bügün bu yerde siler bilen birlikte turup yéngi kélechek yaritish, kiyim-kéchekni tikküchiler we uni kiygüchilerning hayatini özgertish dunyaning oxshimighan jayliridin bu yerge yighilduq”.

Louise Xin

Yuqiridiki nomurlardin kéyin söhbet yighini resmiy bashlan'ghan bolup, uningda mutexessisler, parlamént ezaliri söz qilip mejburiy emgek mehsulatlirini yawropada cheklesh teqezzasining qanchilik küchlüklükini tekitleshken hemde yene mejburiy emgekni ünümlük chekleshning yolliri üstide pikir almashturghan.

Yighinda sözligüchilerning biri amérikadiki emgekchiler hoquqi birleshmisining mejburiy emgek türi boyiche programma maslashturghuchisi, pa'aliyetchi jewher ilham bolup, u sözide nuqtiliq halda Uyghur mejburiy emgek mesilisi heqqide toxtalghan. U milyonlighan Uyghurlarning hazir xitay hökümiti teripidin lagérlargha qamilip mejburiy emgekchilerge aylanduruluwtqanliqini, amérika we yawropa bazirigha kiriwatqan küntaxta we kiyim-kéchek qatarliq nurghun mehsulatlarda Uyghur mejburiy emgiki barliqini tekitlep, yawropa ittipaqida choqum buninggha qarshi turidighan ünümlük qanun bolushi kéreklikini bildürgen.

Jewher ilham radiyomizgha qilghan sözide bu qétimliq yighinning moda kiyim-kéchek körgezmi'isi bilen bashlinip ilgiriki yighinlardin perqliq bir keypiyat yaritilghanliqini bildürdi.

Jewher ilham yighinda yawropa ittipaqining mejburiy emgek mehsulatlirini chekligendin sirt, amérikaning “Uyghur mejburiy emgikini cheklesh qanuni” nigha oxshash, qaratmiliq qanunlarni élan qilishi kéreklikini, buning ünümining téximu yaxshi bolidighanliqini tekitligen.

U shundaqla yene mejburiy emgek mesilisini peqet bir dölet arqiliqla hel qilghili bolmaydighanliqini, shuninggha uninggha hemme döletler awaz qoshup ortaq halda we keng kölemlik taqabil turghandila qarshi turghili bolidighanliqini bildürgen.

Jewher ilham radiyomizgha qilghan sözide bu qétimliq yighinda özining herqaysi yawropa döletliri wekilliri bilen körüshkende ularning hemmisining mejburiy emgek mesilisini hel qilish iradisining küchlüklükini körgenlikini éytti. U shunga yawropa ittipaqidin chiqidighan mejburiy emgek heqqidiki qanundinmu ümidwarliqini bildürdi.

Lagér shahiti gülbahar jélilowa xanimmu radiyomizgha qilghan sözide bu qétimliq pa'aliyettin tolimu tesirlik bolghanliqini éytti. U bolupmu xitay millitidin bolghan moda kiyim layiheligüchisi lu'isa shinning Uyghurlar üchün körsetken tirishchanliqidin qattiq tesirlen'genlikini, uning pul ornigha wijdanini tallighanliqini éytti.

Yawropa xewerliri torining bildürüshiche, b d t orgini bolghan xelq'ara emgek teshkilati (ILO) ning statistikigha qarighanda hazir dunya miqyasida 27 milyon adem zamaniwi qulluqning tesirige uchraydiken. Bularning 15 milyondin köpi asiya-tinch okyan rayonida bolup, mejburiy emgek bilen shughullinidighanlar eng köp bu rayonda iken. Gerche mejburiy emgekning köpinchisi xususiylar teripidin élip bérilsimu, emma beziliri dölet teripidin ep bérilidighan bolup, xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan mejburiy emgek siyasitini buning tipik misali déyishke bolidiken.