Антоний билинкин: “бачелетниң зиярити җәрянида хитайниң райондики вәзийәтниң толуқ вә мустәқил көзитилишигә йол қоймиғанлиқидин әпсусландуқ”

Америка ташқий ишлар министири антоний билинкин 28-май күни б д т кишилик һоқуқ алий комиссари мишел бачелетниң хитайдики зиярити һәққидә мәхсус баянат елан қилди. У язма баянатида мишел бачлетниң бу қетимлиқ зиярити һәмдә хитай һөкүмитиниң бу зиярәткә чәклимә қоюш урунушлирини әйиблигән.

Баянатта мундақ дейилгән: “биз хитайниң кишилик һоқуқни дәпсәндә қиливатқанлиқи һәққидики әндишилиримизни хитай һөкүмитиниң өзигә бивастә дегән вә мушундақ позитсийәдә болған дөләтләрни қоллиған идуқ. Һалбуки, хитай даирилириниң бу қетимлиқ зиярәткә чәклимә қоюп, ирқий қирғинчилиқ вә инсанийәткә қарши җинайәт һелиһәм давамлишиватқан шинҗаңда, кишилик һоқуқ вәзийитиниң толуқ вә мустәқил көзитилиши һәм баһалинишиға йол қоймиғанлиқидин әпсусландуқ. Биз йәнә йоқап кәткән нәччә йүзлигән уйғурниң из-дерики болмиған, бир милйондин артуқ кишиниң қамилиш сәвәби һәққидә һазирғичә һечқандақ чүшәнчә берилмигән бир шараитта, шинҗаңдики пуқраларниң райондики әһваллар үстидин шикайәт қилмаслиқ вә очуқ-ашкара сөзләшмәслик һәққидә агаһландурулғанлиқидин хәвәр тепип, қаттиқ қайғурдуқ.”

Америка ташқий ишлар минситири антоний билинкин баянатида, б д т кишилик һоқуқ алий комиссари мишел бачелет ханимниң райондики зиярити мәзгилидә, чәт әлләрдики уйғур вә башқа милләт кишилириниң юртлирида лагерға қамалмиған, әмма чәт әлгә чиқишиға йол қоюлмайватқан аилә әзалири билән көрүшүшигә рухсәт қилиниши керәкликини тәкитлигән. Баянатта йәнә мишел бачелет ханимниң уйғур елидин хитай өлкилиригә мәҗбурий йөткиливатқан әмгәк күчлири биләнму көрүштүрүлмигәнликигә диққәт қилғанлиқи билдүрүлгән.

Антоний билинкин баянатида мундақ дәп тәкитлигән: “америка хитайдики кишилик һоқуқ вәзийитидин қаттиқ қайғурмақта. Чүнки йеңидин ашкара болуватқан һөҗҗәтләр, шинҗаңда тутқун қилинған бир милйондин артуқ кишиниң халиғанчә қолға елинғанлиқини испатлап турмақта. Лагердин қутулуп чиққан шаһитлар вә лагердикиләрниң аилә-тавабиатлириму бу орунларда қийнаш, мәҗбурий туғмас қилиш, дөләтниң пиланлишидики мәҗбурий әмгәк, җинсий зораванлиқ вә балиларни ата-анисидин мәҗбурий айриветиш қатарлиқ инсанийәтниң виҗданини зилзилигә салидиған рәһимсиз муамилиләрниң мәвҗутлуқини баян қилишмақта.”

У баянатида хитайға чақириқ қилип, мундақ дегән: “биз хитай хәлқ җумһурийитиниң шинҗаңдики вәһшийликини дәрһал тохтитишини, наһәқ қолға елинғанларни қоюп беришини, ғайиб болғанларниң из-дерикини ашкарилишини вә мустәқил тәкшүргүчиләрниң шинҗаң, тибәт вә хитайниң һәр қайсий җайлириға тосалғусиз киришигә йол қоюшини тәләп қилимиз.”

Б д т кишилик һоқуқ алий комиссари мишел бачелет 24- вә 25-май күнлири уйғур районида икки күнлүк зиярәттә болған болсиму, һечқандақ әмәлий бир нәтиҗигә еришәлмигәнлики мәлум. Униң бу қетимлиқ нәтиҗисиз зиярити уйғурлар вәзийитигә йеқиндин диққәт қиливатқан хәлқарадики кишилик һоқуқ органлири вә паалийәтчиләрниң күчлүк әйиблишигә учримақта. Болупму мишел бачелитниң хитайдики зиярити мәзгилидә дуняға ашкариланған “шинҗаң сақчи һөҗҗәтлири” һәққидә һечқандақ бир ипадә билдүрмәслики яки хитайдин бу “һөҗҗәтләр” һәққидә ениқлима беришини тәләп қилмаслиқи күчлүк тәнқидкә дуч кәлмәктә.