Ürümchi etrapidiki mal-charwilarda késel tarqalghanliqi melum

Ürümchidiki ammining radiyomizgha yetküzgen inkasliridin melum bolushiche, bir heptidin buyan ürümchidiki musulman amma arisida “Qoy, kala göshliride chataq barken, taladin tamaq yimey turunglar” dégendek üchürlar we gep ‏- sözler tarqalghan.

Ündidar qatarliq bir qisim Uyghurlar kengri qolliniwatqan ijtima'iy alaqe wastiliride bu heqtiki uchurlarda ürümchi etrapidiki shixenze, manas, sanji qatarliq jaylardiki qismen baqmichiliq meydanlirida charwilarning az körülidighan bir xil wirustin zeherlinish ewj alghanliqi shundaqla köp sanda mallarning ölüp ketkenliki, bir qisim pursetpereslerning bolsa bu késel tekken charwilarning göshini erzan bahada ürümchi bazirigha élip kirip, chong ‏- kichik, ashxana, résturan, kawabxanilargha ötküzgenliki, kishilerning agah bolushi kérekliki, chünki ürümchi yuqumluq késellikler doxturxanisida mushu xildiki göshlerni istimal qilip zeherlen'gen kishilerning bayqalghanliqi qatarliqlar tilgha élin'ghan.

Éniqlashlirimizdin, Uyghur aptonom rayonluq we ürümchi sheherlik yuqumluq késelliklerning aldini élish organliri, charwichiliq nazariti we idarilirining tor béketliride charwilarda késellik tarqalghanliqi heqqide héch qandaq uchur tarqitilmighanliqi melum, hökümet bashqurushidiki uchur wastilirimu bu heqte xewer élan qilinmidi, emma ürümchidiki bir kishi mushu xildiki endishilerdin bolsa kérek, gösh bahasining birdinla töwenlep 43 somgha chüshüp qalghanliqini we sheherlik da'irilerning yéqinda bazargha erzan bahada jiddiy tong gösh salghanliqini bildürdi.

Biz ammining inkasigha asasen, awwal ürümchi sheherlik yuqumluq késelliklerning aldini élish merkizi bilen alaqilashqan bolsaqmu, téléfonni alghan xadim mal ‏- charwilarda yéqinda késel tarqalghanliqi heqqide héchnime bilmeydighanliqini éytti. Ilgirimu da'iriler Uyghur élida tarqalghan yuqumluq késellikler toghrisidiki uchurlarni qamal qilip kelgen idi.

Biz yene bu uchurning ras-yalghanliqini bilish üchün ürümchi etrapisdiki manas, shixenze, sanji qatarliq jaylardiki baqmichiliq meydanliri bilen alaqiliship körduq. Shixenzide baqmichiliq qiliwatqan bir xitay, özining bingtu'en'ge tewe emeslikini tekitligendin kéyin “Mal ‏- charwilarda yéqinda rastinla késel tarqap hökümet uni derhal karantin qilip, ora kolap kömidighanni kömüp, atidighanni étip, keng tarqilishning aldini éliwaldi ” dédi.

U bu xil yuqumluq késellikning némilikini dep bérelmigen bolsimu, emma uning yéqin etraptiki kala, qoylarda omumyüzlük tarqalghanliqini bilidighanliqini éytti.

Manastiki yerlik hökömet bashqurushidiki bir baqmichiliq meydanining közetchisi bu meydandiki qoylardimu yéqinda aghzidin shölgey aqidighan bir xil késel körülgenlikini, emma yuqumluq késelliklerning aldini élish orunliridin kélip, waksina we bashqa dorilar arqiliq késellikning tarqilishini kontrol qilghanliqini we bu xil késel qoylar saqayghandin kéyin istimal qilsa ademge yuqmaydighanliqini éytti.

Özini qazaq millitidin dep tonushturghan bu xadimning éytishiche, hazir xitaylarning bashqurushidiki shérketleshken baqmichiliq meydanlirimu köp qurulghan bolup, bazargha kirgen késel mallarning shular arqiliq kirgen bolushi mumkin dep guman qilidighanliqini bildürdi we musulman bolghan qazaq we Uyghur charwichilarning ezeldin késel bolghan mallarni kömüp bir terep qilidighanliqini, hergiz satmaydighanliqini eskertti.

Uning anglishiche, burunmu chashqan baqidighan bezi xitaylarning késel bolup ölüp qalghan mallarni chashqanlargha bérimiz dep élip ketkenliklirini anglighan iken.

Hazirghiche melum bolghan we igiligen melumatlirimizdin yéqinda manas, shixenze qatarliq jaylardiki charwa mallarda bir xil yuqumluq késel tarqalghanliqi melum bolghan bolsimu, bu késellik wirusning néme we insan'gha qanchilik xetiri barliqi, bu yuqumlinishning da'irisi we waqti qatarliq uchurlar yenila éniqsiz. Da'irilermu bu heqte uchur tarqatmidi emma ürümchi we tengritagh torlirining xewiride körsitilishiche, 20-dikabir ürümchide qoy göshi bahasi tuyuqsiz 10 nechche som töwenlep 40 somgha chüshken, tong gösh 30 somgha chüshken. Ürümchi bazarliridiki qoy, kala göshlirining 50% tin artuqini xitayning bashqa ölkiliridin kirgüzülgen mallar igiligen.

Hökümetning iskilattiki tong göshni bazargha salghanliqi xewer qilindi. Xewerde buning ürümchi etrapidiki mal-charwilarda késellik tarqilishi bilen munasiwiti bar‏-yoqluqi heqqide toxtalmighan.