Uyghur éli ménge paralich késelliki köp uchraydighan rayon bolup kelmekte

Ige-chaqisiz kochida qalghan bir palech Uyghur kishi

Qeshqerdiki 24 yashliq studént kent emeldari aynur xaliq ménge paralich késilige giriptar bolghan balilar we ularning a'ilisige yardem qilish üchün, xalis halda, “Anamning öyi” ménge paralich balilarni dawalash sinipi échip, bu xil bextsiz balilarni dawalimaqta.

Uyghur jem'iyitide yaxshi ish, yaxshi ademler heqiqeten köp, qeshqerdiki 24 yashliq studént kent emeldari aynur xaliq ménge paralich késilige giriptar bolghan balilar we ularning a'ilisige yardem qilish üchün xalis halda, ‛‛anamning öyi‚‚ ménge paralich balilarni dawalash sinipi échip, ménge paralich késilige giriptar bolghan bextsiz balilarni dawalimaqta. Bu heqte Uyghur élidiki uchur wasitiliri bergen xewerlerde, qeshqer shehiri döletbagh yéza tawughuz kentining studént kent emeldari aynurning xizmet jeryanida bu yézida 200 din artuq ménge paralich késilige giriptar bolghan bala barliqini bayqighanliqi tilgha élin'ghan bolup, aynurning méyip balilargha körsetken pidakarane méhribanliqi kishilerni tesirlendürgen bolsa, mana bu bir kichik yézida shunche köp balining ménge palechlik késilige giriptar bolghanliqi Uyghurlarning diqqitini qozghimaqta.

Tengritagh tori qatarliqlarda xewer qilinishiche, qeshqerning konasheher nahiye bazirida tughulghan aynur xaliq, kichik singlisi mahinur tughma ménge paralich bolghanliqtin, uning turmushta öz höddisidin chiqalmay, da'ima anisining perwishige mohtaj bolidighanliqidin köp azablan'ghan. Kichik singlisining késili, anisining japasi bu köyümchan qizni ménge paralich singlisining salametlikini eslige keltürüsh üchün küch chiqirishqa yétekligen.
2012-Yili yanwarda, ürümchi kespiy uniwérsitétini püttürgen aynur qeshqer shehiri döletbagh yéza tawughuz kentining studént kent emeldari bolup teyinlen'gendin kéyin, xizmet dawamida bu yézida 200 din artuq ménge paralich késilige giriptar bolghan bala barliqini bayqighan. U ménge paralich balilarning salametlikini eslige keltürüsh üchün töhpe qoshush arzusini emelge ashurush üchün, xitay ölkiliridiki munasiwetlik orunlargha bérip sistémiliq öginip kélip, bu yil iyulda, ishleydighan ornigha yéqin jaydin öy ijare élip, singlisini, anisini we bu késelge giriptar bolghan üch balini köchürüp kélip, bosh waqitliridin paydilinip, bu bextsiz balilargha anilarche méhribanliqini yetküzgen we ögen'genliri boyiche sistémiliq halda eslige keltürüsh meshiqi élip barghan.

Aynurning bu balilarni sistémiliq halda meshqlendürüshi netijiside balilar yol mangalaydighan, gep qilalaydighan bolghan.

Uning sewrchanliq bilen sistémiliq ögitishi, ilhamlandurushi netijiside yene uning singlisimu tamaqni özi yéyeleydighan, mangalaydighan, hajetxanigha kirip öz hajitidin özi chiqalaydighan bolghan.

Hazir aynur halidin xewer éliwatqan balilar altige yetken, ayda 1600 som ma'ash alidighan bu qiz ma'ashini asasen bu balilarning salametlikini eslige keltürüsh üchün serp qilmaqta iken.

Uyghur élidiki xelq ishliri idarisi, sehiye tarmaqlirining élan qilghan “Xitay 2-nöwetlik méyiplerni tekshürüsh doklati” din ashkarilinishiche, nöwette Uyghur élida tizimgha élin'ghan her türlük méyip kishiler sani bir milyon 69 ming bolup, buning ichide ménge paralich késilige giriptar bolghanlar 69 mingdin ashidiken. Bu san pütün Uyghur élidiki méyiplerning 6.45% Igileydu.

Shinjang tébbiy uniwérsitéti 2-tarmaq doxturxanisi bashliqi, ménge paralich késellikliri mutexessisi lyang shinping 2010-yili öktebir “Rohiy késellik tetqiqat zhurnili” da élan qilghan maqaliside “Shinjang dölitimizdiki ménge paralich késelliki eng köp rayonning biri, yétim balilar ichidimu béqishsiz qalghan ménge paralich balilardin 4500 din artuqi bar, ménge paralich balilarning köp qismi kirimi töwen, turmush shara'iti nachar a'ililerde yashaydu, eger ular baldur bayqilip muwapiq dawalashqa, yardemge érishkende saqiyish éhtimalliqi bar” dep otturigha qoyghan.

2009 -Yilidin étibaren Uyghur aptonom rayoni hökümiti, ayallar birleshmisi, méyipler birleshmisi we sehiye tarmaqliri birlikte “Quyash nuri méngishqa, sözleshke, anglashqa yardem bérish qurulushi”ni yolgha qoyushqa bashlighan bolup, bu qurulush türi Uyghur élidiki mexsus ménge paralich késilige giriptar bolghan namrat balilargha yardem bérishni nishan qilip yolgha qoyulghanliqi teshwiq qilinmaqta.

Munasiwetlik xewerlerge qarighanda aptonom rayonluq méyipler birleshmisi bu yil méyiplerning ijtima'iy kapalet we mulazimet sistémisi qurulushini kücheytishni chöridigen halda méyiplerning salametlikini eslige keltürüsh, terbiyilesh, hoquqini qoghdash qatarliq köp qatlamliq, köp menbelik mulazimet bilen teminleydu. Buning ichide 16 ming méyipning salametlikini eslige keltürüshige yardem bérish üchün 15 milyon yüen meblegh salghan.
“Bu tür boyiche Uyghur aptonom rayonida ménge palechlik késilige giriptar bolghan balidin 175 ige, tenhaliqini xalash késili bar balidin 25 ige qutquzush yardimi béridu. Bu yil “Quyash nuri méngishqa yardem bérish qurulushi”ni yolgha qoyup, 5000 chaqliq orunduq we awdifon qatarliqlarni sétiwélip, kimliktiki ismi boyiche xatirilep, méyiplerge béridu.

Uningdin bashqa bu yil yézilardiki namrat méyiplerning “Quyash nurigha chömülgen a'ile pilani” ni yolgha qoyup, 18 ming 336 méyip üchün wakaliten béqish apparatlirigha we a'iliside hawalilik kütünüsh ornigha xirajet yardimi béridu” dep körsitilgen idi.

Biz bu tür boyiche ürümchide qurulghan ménge palech we tenhaliqini dawalash merkizige téléfon qilduq. Merkezning mes'ulliridin ili ziyaritimizni qobul qildi, uning chüshendürüshiche, bu psixikiliq we fizikiliq dawalashni birleshtürgen merkez bolup, 8 yildin buyan Uyghur élining her qaysi jayliridin kelgen bimar balilarni dawalap kelmekte iken, u, Uyghur élida ménge we rohiy palechlik késelliklirige giriptar balilar pewqul'adde küp bolsimu, sewebini éniq bilmeydighanliqini shundaqla ulargha mexsus dawalash orunlirining kemlikini bildürdi.

Uning éytishiche, hazir bu jayda muntizim dawaliniwatqan balilar 38 neper bolup, asasen ürümchi we Uyghur élining shimalidin kelgen xitay balilar iken, ili ning bildürüshiche gerche dölet ménge palech késili bolghan balilargha qaratqan yardem türi boyiche bu merkezning dawalash chiqimining yérimini kötürgen halettimu, bir yilda 10 ming yüendin artuq chiqimni yenila bimar terep üstige alidighanliqi üchün, nurghun a'ililer chiqimini kötürelmigechke bimar balilar asasen dawalinalmaydiken.

Ménge palech késilige giriptar bolghan bimarlar özining turmush hajitidin chiqalmighanliqi üchün, bir ömür perwish qilishqa mohtaj bolidu, bu cheksiz méhir ‏-shepqet we minnetsiz kütüshni telep qilidighan müshkül wezipe Uyghur élida bimarning a'ilisige yüklen'gen bolidu. Amérika kolombiye uniwérsitétidiki tébbiy tetqiqatchi memtimin ependi, Uyghur éli ménge palech késili köp körülidighan jay bolup kéliwatqanliqi we buning sewebliri heqqide toxtaldi we shundaqtimu döletbagh yézisidin ibaret nopusi 70 minggha yetmeydighan bir yézidila 200 che balining ménge paralich késilige giriptar bolushining binormalliq ikenlikini otturigha qoydi we xitay da'irilirini bu mesilige köngül bölüshke chaqirish bilen birlikte, Uyghur ata-anilarni perzentlerning saghlam üsüp yétilishige bashtin bashlap ehmiyet bérip, ménge palechlik késilini keltürüp chiqiridighan amillarning aldini élishqa agahlandurdi.