Uyghur dewasining aktip qollighuchisi hesen jelal güzel alemdin ötti

Türkiye jumhuriyitining sabiq mu'awin ministiri, ilim adimi we Uyghur dewasining aktip qollighuchisi hesen jelal güzel ependi 3-ayning 19-küni 73 yéshida késel sewebi bilen alemdin ötti.

Türkiye dölet re'isi rejep tayyip erdoghan, bash meslihetchisi ibrahim qalin ependiler mexsus teziyename élan qilip, hörmetlik hesen jelal güzelning wapatining türk dunyasi üchün zor yoqitish bolghanliqini, uning a'ilisige we uruq-tughqanlirigha sewr tileydighanliqini bildürdi. Türkiyediki 8 Uyghur teshkilati birliship qurghan “Sherqiy türkistan teshkilatlar birliki” mu mexsus teziyename élan qilip, sherqiy türkistan dewasining türkiyediki eng aktip qollighuchisidin ayrilip qalghanliqini izhar qildi.

1983-Yili 38 yashta türkiye jumhuriyitining eng yash mu'awin ministiri bolghan hesen jelal güzel, 1986-yilidiki saylamda parlamént ezasi bolup saylan'ghan. Kéyinki yillarda ma'arip ministiri, tashqi ishlar ministiri bolghan. Bu mezgillerde xitayning islahat we échiwétish siyasitidin paydilan'ghan Uyghurlar pakistan we türkiye arqiliq hejge bérishqa bashlighan. Hesen jelal güzel Uyghur hajilargha mexsus aptobus, méhmanxana ajritip yardem qilghan.

Ziyaritimizni qobul qilghan dunya Uyghur qurultiyi ijra'iye komitétining mudiri ömer qanat ependi özining 1986-yili merhum eysa yüsüp alptékin bilen birlikte enqerede hesen jelal güzel ependi bilen körüshkenlikini, uning Uyghur hajilargha köp yardem qilghanliqini bayan qildi.

Merhum hesen jelal güzel ependi 1995-yili salametlikining yaxshi bolmasliqigha qarimastin muhajirettiki Uyghurlarning rehbiri eysa yüsüp alptékinning jinaza namizigha kelgen idi. Dunya Uyghur qurultiyining sabiq re'isi erkin alptékin ependi bu heqte ziyaritimizni qobul qilip, özining merhum hesen jelal güzel ependige e'olghan hörmitini bayan qildi.

Hesen jelal güzel ependi 1992-yilidin tartip “Yéngi türkiye” namliq zhurnal chiqirishqa bashlighan bolup, mezkur zhurnalning her sanida dégüdek Uyghurlar toghrisidiki maqalilerge orun bérip kelgen. Mezkur zhurnal 2002-yilida “Türkler” dégen omumiy namda 21 tomluq qamus neshr qildurghan. Qamusqa herqaysi türkiy milletlerning tili, tarixi, edebiyati, dangliq shexsliri toghrisidiki maqalilerge orun bérilgen bolup, Uyghurlar toghrisida 30 parche qisqa maqale kirgüzülgen idi. Bu heqte melumat bergen proféssor, doktor alimjan inayet ependi merhum hesen jelal güzelning Uyghur tetqiqati shundaqla Uyghurlarning bügünki éghir weziyitining türkiyede anglitilishigha zor töhpe qoshqanliqini bayan qildi.

Dunya Uyghur qurultiyi ichki ishlar komitétining mudiri hamidxan göktürk ependimu merhum hesen jelal güzelning sherqiy türkistan dewasigha shundaqla Uyghur tetqiqatigha qoshqan töhpisining zor ikenlikini bayan qildi.

Hesen jelal güzel 1945-yili türkiyening gazi'antép wilayitide tughulghan. Toluqsiz we toluq ottura mektepni malatya wilayitide oqughan. Kéyin enqere uniwérsitétining siyasiy ilimler fakultétini püttürgen. Hesen jelal güzel 1983-yili 38 yéshida türkiye jumhuriyitining ministir mu'awini bolghan. U, ötken yil 11-ayda enqerede chaqirilghan “Türkiy tilida sözlishidighan milletler ilmiy muhakime yighini” gha 8 neper Uyghur ziyaliysini teklip qilip, ular bilen söhbetleshken idi.