Uyghur déhqanlar: “Dawalinish kartimiz doxturxanilarda ishlimeydu!” (1)

Uyghur diyaridiki déhqanchiliq we charwichiliq rayonlirida yolgha qoyuluwatqan dawalinish sughurtisi-“Hemkarliship dawalinish kartisi” ning emili dawalinish jeryanida déhqan we charwichilargha heqiqiy menidiki qulayliq élip kelmigenliki ayan bolmaqta.

Uyghurlar diyarida 2003-yilidin buyan omumyüzlük yolgha qoyulushqa bashlighan “Hemkarliship dawalinish kartisi” sheherlerde olturaqlashmighan déhqanlar we charwichilarning doxturxanilarda késel körsitish, shundaqla zörür bolghan dawalinishtin behrimen bolushidiki türlük qiyinchiliqlirini hel qilish meqsitide tarqitilghan idi.

Emma mezkur siyaset yolgha qoyuluwatqan on nechche yildin buyan bu xil kartining herqaysi jaylardiki doxturxanilarda dawalanmaqchi bolghan déhqan-charwichilargha emeliy yardemde bolush rolini oyniyalmighanliqi köp tereplime menbelerdin dawamliq melum bolmaqta.

Mutexessislerning bu heqtiki alaqidar tetqiqat netijilirimu bu jehettiki asasliq mesililerning hökümetning bu xildiki dawalinish tüzümige bolghan emeliy we biwasite qollishining yéterlik bolmasliqi, shundaqla mushu xildiki dawalash tüzümining mezmun jehette mukemmel emesliki, bu xildiki siyasetning obyékti bolghan keng déhqanlarning we charwichilarning öz hoquq-menpe'etini qoghdash éngining töwen bolushi, téximu muhimi mushu xildiki dawalash we dawalinish tüzümige qarita hökümet tereptin yolgha qoyulghan ünümlük nazaretning kemchil bolushi qatarliqlarda ipadiliniwatqanliqini körsetmekte.

Biz bu heqtiki heqiqiy ehwallarni igilep béqish üchün Uyghurlar diyaridiki déhqanchiliq we charwichiliq bilen shughullan'ghuchi bir qisim yerlik kishiler bilen téléfonda söhbetleshtuq. Ziyaret jeryanida toqquztara nahiyisidiki déhqan shahide xanim déhqanlarning “Hemkarliship dawalinish kartisi” arqiliq doxturxanilarda dawalinishning qiyinliqini, dawalinishtin kéyin alaqidar orunlardin xirajet atchot qilishning téximu qiyinliqini, köp qisim doxturxanilarda bu xildiki dawalinish kartisi ishletküchilerge doxturlarning qopal mu'amilide bolidighanliqini éytti.

Bu xildiki dawalinish kartisining zadi qanchilik da'iride bimarlarning hajitidin chiqidighanliqini bilip béqish üchün, biz aqsu sheherlik “Hemkarliship dawalinish kartisini bashqurush ishxanisi” bilen alaqileshtuq.

Muxbir: yaxshimusiz?

Xitay kadir: yaxshimusiz.

Muxbir: bu “Hemkarliship dawalash kartisi” ni bashqurush ishxanisimu?

Xitay kadir: shundaq.

Muxbir: yézidikiler mushu kartini qandaq shekilde ishlitidu? mushu heqte biz ehwal igilep baqayli dégentuq.

Xitay kadir: buning da'irisini désingiz, bu mundaq: bizning dawalash organlirimizning özige yarisha belgilimiliri bar. Bimarlar doxturxanilarda késel körsitip bolghandin kéyin, herqaysi tereplerning öz aldigha zimmisige alidighan qismi heqqide nahayiti éniq qilip uqturush chiqirilghan. Emma qaysila terep bolsun 15 ming somdin éship ketse bolmaydu, qet'iy bolmaydu.

Muxbir: dawalinalmaydighanlar chiqip qalsa qandaq qilidu?

Xitay kadir: bu dégen dawalash organlirining tüzümide ashundaq békitilgen mezmun.

Muxbir: bimarlar adette dawalinip bolghanda andin atchot qilip béremsiler?

Xitay kadir: hazir mushundaq qiliwatidu. Bimar özining dawalinishigha da'ir ehwalni melum qilghandin kéyin biz nisbet boyiche qutquzush bérimiz.

Muxbir: yéngi tüzüm boyiche hökümet nechche pirsentni üstige alidu?

Xitay kadir: 8-aydin buyanqi késellerge 70 pirsent boyiche bérimiz. Emma, eng yuqiri chek boyiche 15 ming somdin éship ketse bolmaydu. Buningmu özige yarisha chéki bar.

Közetchilerning qarishiche, késellerning xaraktéri her xil bolidighanliqi, shundaqla buninggha qarita lazimliq dawalash we alaqidar xirajetningmu oxshash bolmaydighanliqini nezerde tutqanda, bu xildiki dawalash we dawalinish tüzümining ölük halda tetbiqlinishi kishilerning diqqitini tartidu. Bu xildiki tetbiqlinish arqisida bir qisim pewqul'adde ehwaldiki bimarlar, bolupmu hayat-mamati peqet chong doxturxanilarla qilalaydighan opératsiyege baghlinip qalghan déhqan bimarlarning ehwali heqiqetenmu kishini teshwishlendüridu.