30 Ming kishi qatnashqan “Xelq'ara musulmanlar hemkarliq uchrishishi” da Uyghur irqiy qirghinchiliqi otturigha qoyuldi

30 Ming kishi qatnashqan “Xelq'ara musulmanlar hemkarliq uchrishishi” yighinda d u q ning bir guruppa wekilliri. 2024-Yili 19-may, bélgiye.

19-May bélgiyening hassélt shehiridiki chong bir tenterbiye sariyida “Xelq'ara musulmanlar hemkarliq uchrishishi” ötküzülgen. Yighin'gha 5 qit'edin kelgen 30 mingdin artuq kishi qatnashqan. Yighinni dunyaning herqaysi jaylirida 500 mingdin artuq ezasi bolghan, yillardin buyan Uyghur dewasigha maddiy we meniwiy tereplerdin yardemde bolup kelgen merkizi gérmaniyening kölin shehiridiki “Xelq'ara milliy görüsh” teshkilati teshkilligen bolup, d u q ning bir goruppa wekillirimu yighin'gha teklip bilen qatnashqan.

D u q rehberliridin turghunjan alawudin ependining bildürüshiche, yighin ehli Uyghur wekillirige alahide hörmet bilen mu'amile qilghan. D u q re'isi dolqun eysa ependige re'isler sehnisidin orun bérilgen hemde tunji nutuq dolqun eysaning sherqiy türkistanda dawam qiliwatqan xitayning irqiy qirghinchiliq we insaniyetke qarshi jinayetlirini pash qilishi bilen bashlan'ghan.

RFA/Ekrem

Dolqun eysa ependi nutqida “Türk we islam dunyasining sherqtiki qorghini bolghan, tunji musulman türk döliti hésablan'ghan ‛xaqaniye döliti‚ qurulghan, türkiy tillarning tunji lughiti bolghan ‛türkiy tillar diwani‚ hemde tunji pelsepe we qanun kitabi bolghan ‛qutadghu bilig‚ dunyagha kelgen sherqiy türkistandiki mezlum Uyghur, qazaq, qirghiz, özbék qatarliq texminen 25-30 milyon türkiy milletlerning bügünki künde xitay hakimiyitining türlük zulumi, xorluqliri, irqiy qirghinchiliqlirigha duch kélip, yer yüzidin kolléktip halda yoqilishqa yüz tutuwatqanliqi” ni konkrét misalliri bilen otturigha qoyghan. Yighin ehli uning nutqini qizghin alqishlar bilen qollighan.

RFA/Ekrem

Mezkur yighin'gha ishtirak qilghan d u q xadimliridin iptixar tengriqutning bildürüshiche, bu yighin'gha türklerdin sirt, dunyaning herqaysi jayliridiki musulman döletliridin köp sanda wekiller kélip qatnashqan bolup, dolqun eysa ependining nutqini anglighan bezi döletlerning rehberliri sherqiy türkistanda 21-esirde yüz bériwatqan bu paji'elerdin qattiq chöchügenlikini bildürüshken hemde bundin kéyin özlirining sherqiy türkistanliqlar üchün qolidin kélishiche yardemlerde bolidighanliqi ipade qilishqan. Uning qeyit qilishiche, shunche köp insan qatnashqan bu yighinda Uyghur irqiy qirghinchiliqi mesilisining otturigha qoyulushi, xitayning bésimi astidiki bezi musulman döletliride Uyghurlar mesilisini küntertipke keltürüshning bir ishikini échip bergen.

RFA/Ekrem

D u q qarimiqidiki “Uyghur kishilik hoquq we démokratiye merkizi” ning mudiri zumret'ay erkinning tilgha élishiche, bezi döletlerning hökümet erbablirini öz ichige alghan bu qeder köp kishi ishtirak qilghan chong sorunda Uyghur irqiy qirghinchiliqi mesilisining otturigha qoyulushi, hayajanlinarliq bir hadise bolghan.

Mezkur yighin heqqidiki neq meydan sin körünüshlirige asaslan'ghanda, dolqun eysa ependi öz nutqida yene xitay kommunistliri 1949-yili sherqiy türkistan'gha bésip kirgen 75 yildin buyan, bu zéminning igisi bolghan Uyghur qatarliq yerlik xelqler üstidin izchil halda dinsizlashturush, assimilyatsiye qilish siyasetlirini yürgüzüp kelgenlikini, axirqi yillarda irqiy qirghinchiliq arqiliq ularni tarix bétidin pütünley süpürüp tashlashqa urun'ghanliqini bayan qilghan. Xitayning bu wehshiy siyasetni ijra qilishta atalmish “Térrorluq” qa zerbe bérishni bahane qilghanliqi hemde islam dinini yoqitishqa tégishlik “Rohi késellik” dep qaraydighanliqi tilgha élin'ghan.

Dolqun eysa ependining sözige asaslan'ghanda, mezkur yighinni teshkilligen “Xelq'ara milliy görüsh” teshkilati Uyghurlarning köpligen pa'aliyetlirige maddiy jehettin zor hessiler qatqan bir teshkilat iken. Mesilen: “Uyghur sot kollégiyesi” Uyghurlar üstidin yürgüzülüwatqan xitay zulumini “Irqiy qirghinchiliq we insaniyetke qarshi jinayet” dep qarar élan qilish jeryanidiki zor iqtisadiy chiqimlarning bir qismigha yardem qolini sun'ghan. Yawropa parlaméntida ötküzülgen “Xelq'ara Uyghur munbiri” yighining chiqimlirini üstige alghan.