Xitay we ukra'ina natoning washin'gtonda ötküzülüwatqan bashliqlar yighinining nuqtiliq küntertipidin orun alghan

Xitayning rusiyege yardem bérishi, natoni hindi-tinch okyan rayonidiki shérik döletler bilen bolghan hemkarliqini kücheytip, xitayning rayonda künséri éship bériwatqan xirisigha taqabil turushmu, pirézidént baydénning sahibxanliqidiki 3 künlük yighinning küntertipidin orun almaqta.

Shimaliy atlantik okyan ehdi teshkilati (NATO) gha eza 32 döletning bashliqliri mezkur siyasi'i-herbiy ittipaq qurulghanliqigha 75 yil bolghan bir peytte 9-iyuldin bashlap washin'gtonda toplandi. NATO, yeni natoning herbiy xam choti, herbiy sana'et bazilirini kücheytish, nato qomandanliq qurulmisini zamaniwilashturush qatarliq mesililerdin sirt, xitay mesilisi we ukra'inagha yardem bérish yighinning muzakire küntertipidiki nuqtiliq témilardin ikenliki melum bolmaqta. Pirézidént baydén 9-iyul natogha eza döletlerning rehberlirige qilghan sözide, rusiyening tajawuzigha qarshi ukra'inani qattiq qoghdaydighanliqi, putinning ukra'inani toluq boysundurmaqchi, uni xeritidin öchürüp tashlimaqchi, ukra'ina démokratiyesini yoqitip, medeniyitini weyran qilmaqchi boluwatqanliqini bildürüp, emma “Ukra'ina putinni toxtitalaydu we toxtitidu” dégen.

Melum bolushiche, xitayning rusiyege yardem bérishi, natoni hindi-tinch okyan rayonidiki shérik döletler bilen bolghan hemkarliqini kücheytip, xitayning rayonda künséri éship bériwatqan xirisigha taqabil turushmu, pirézidént baydénning sahibxanliqidiki 3 künlük yighinning küntertipidin orun almaqta.

Nato ( (NATOyawropani qoghdashni izchil merkizi nuqtigha qoyup kelgen bolsimu, emma rusiyening ukra'inagha qoralliq tajawuz qilishi, bolupmu xitayning rusiye herbiy sana'itige yardem bérishi, shundaqla tinch okyan rayonida herbiy kéngeymichilikni kücheytishidin kéyin, diqqitini hindi-tinch okyan rayonigha qaritishqa bashlighan. NATO Ning wezipidin ayrilish aldidiki bash sékrétari stolténbérg 9-iyul yighinning échilishida sözligen sözide, ukra'ina urushida rusiyening ghelibe qilishi, xitayni öz ichige alghan döletlerdiki istibdat rehberlerni jasaretlendüridighanliqini éytqan.

Stolténbérg mundaq dégen: “Eng éghir bedel we eng chong xewp rusiyening ukra'inada ghelibe qilishidur. Biz buninggha yol qoymasliqimiz kérek. Bu pirézidént putinni jasaretlendürüpla qalmay, iran, shimaliy koréye we xitaydiki istibdat rehberlerni righbetlendüridu.”

Stolténbérgning körsitishiche, “Bu urushining netijisi yer shari bixeterlikining kelgüsi nechche on yilliq halitini shekillendüridiken.”

Aqsarayning 10-iyul küni élan qilghan nato bashliqliri yighinining küntertipi heqqidiki bayanida, natoning bu qétimliq yighinigha teklip bilen qatnashqan awstraliye, yaponiye, yéngi zélandiye we jenubiy koréye rehberlirining yawropa ittipaqi bilen birge “Künséri küchiyiwatqan yawro-atlantik we hindi-tinch okyan bixeterlik alaqisi” ni muzakire qilidighanliqi, muzakire “Xitay xelq jumhuriyitining rusiyening mudapi'e sana'et bazilirigha yardem bérishi” ni öz ichige alidighanliqi körsitilgen.

Aqsaray yene natodiki ittipaqdashliri bilen hindi-tinch okyan rayonidiki shérik döletlerning ukra'inani qollash, tor mudapi'e hemkarliqini kücheytish, saxta uchurgha qarshi öz ara uchur almashturush, sün'iy eqil hemkarliq türlirini muzakire qilidighanliqini bildürgen. Halbuki, chet el taratqulirining xewerliride nato rehberlirining yighinda xitayning rusiye urush mashinisini qollighanliqi tenqidlishi mumkinliki qeyt qilinmaqta. Amérika tashqi ishlar ministiri bilinkén nato bashliqliri yighini harpisida washin'gtondiki brokings institutida söz qilip, xitayning yardimi rusiyening tajawuzchiliqni dawamlashturushigha imkan yaritip bériwatqanliqini éytqan. Bilinkénning körsitishiche, bu qétimliq nato bashliqliri yighinigha hindi-tinch okyandiki 4 döletning qatnishishi, yawropa bilen asiyadiki shérik döletlerning ular duch kelgen xirislarni öz'ara baghlinishliq, dep qarawatqanliqini körsetmekte iken.

Bilinkén mundaq dégen: “Nato bashliqliri yighinigha bizning hindi-tinch okyan rayonidiki töt shérikimiz, yeni awstraliye, yéngi zélandiye, yaponiye we jenubiy koréye, ötken 3 yildin béri qatniship kelginidek bu qétimmu qatnishidu. Bu shuni nersining étirap qilin'ghanliqini körsetmekte, bu xuddi asiyadiki shériklirimizning yawropadiki xirisni özlirige baghlinishliq, dep qarighinidek, yawropadiki shériklirimizningmu asiyadiki xirisni özlirige baghlinishliq, dep qarawatqanliqini körsitidu. ”

Halbuki, analizchilar natoning diqqet nuqtisini hindi-tinch okyan'gha qaritishining tasadipiyliq emesliki, nöwette xitayning dunya tertipi üchün eng chong tehditke aylan'ghanliqini qeyt qilmaqta. “Nyu-york sheher uniwérsitéti” ning siyasiy penler piroféssori shya ming mundaq dédi: “Amérika bir atlantik okyan döliti, shundaqla biz amérikani bir tinch okyan dölitimu déyeleymiz. Amérikining bu xil alahide gé'o-siyasi amilliri sewebidin, xitay 2-dunya urushidin buyanqi xelq'ara tertipke xiris qiliwatqan eng chong tehdit bolup qaldi. Amérika duch kéliwatqan eng ré'al tehdit xitay bilen bolghan tirkishishidur. Belki, bu tirkishishning qoralliq toqunushqa aylinip kétish éhtimali mewjut. ”

Shya mingning körsitishiche, shimaliy atlantik okyan ehdi teshkilati, yeni natoning diqqitini hindi-tinch okyan rayonigha qaritishi, xitayni qattiq bi'aram qilmaqtiken. Shiya ming 10-iyul bu heqtiki mexsus ziyaritimizni qobul qilghanda yene mundaq dédi: “Amérikaning tinch okyanda xitay toqush yüz bérish éhtimali barghanche kücheytmekte. Bu xitaygha nisbeten éytqanda intayin chong tehdit. Chünki, uning qarishiche, shimaliy atlantik okyan ehdi teshkilati téximu köp diqqitini tinch okyan'gha merkezleshtürmekte. Amérika tinch okyandiki shériklirini natogha oxshash bir mudapi'e ittipaqi etrapigha uyushturup, shimaliy tinch okyan yaki tinch okyan ehdi teshkilati weziyiti peyda qildi. Mana bu xitayni qattiq endishige salmaqta. ”

Halbuki, xitay tashqi ishla ministirliqi bayanatchisi li jyen 10-iyul élan qilghan bayanatida, “Xitayning nato mesilisidiki meydani izchil birdek. Biz natoning rayon mudapi'e ittipaqidin ibaret xaraktérining sirtigha chiqip heriket qilishigha qet'iy qarshi turimiz” dégen. Li jyenning körsitishiche, natoning asiya-tinch okyan rayonigha kéngiyishi qarshilishish we düshmenlikni qutritip, rayonning güllinishi we muqimliqigha buzghunchiliq qilidiken. ”

Lékin piroféssor shya ming, buninggha xitayning weziyetni xata mölcherlep, amérikaning ornigha desseshke urunushtek ejellik xataliqi seweb bolghanliqini bildürmekte.

Shya ming mundaq deydu: “Xitaygha nisbeten u ejellik xataliq ötküzdi. U amérikaning ornini igileymen, dep oylap, nurghun ishlarda amérikagha ighwagerchilik qildi. Amérikaning hoshyarliqini qozghap qoydi. Shuning bilen bir waqitta u rusiye bilen zich hemkarliq élip bardi. Rusiyening ukra'inagha ukra'inagha tajawuz qilishi bilen yawropa oyghinip, amérika bilen ittipaqini kücheytti. ”

Birleshme agéntliqining bildürüshiche, nöwette nato bilen asiyadiki shérik döletler amérikaning rehberlikide téximu yéqinlashmaqtiken. Amérika dölet xewpsizlik meslihetchisi jek solliwan, nato bilen asiyadiki shérik döletlerning töt hemkarliq türini yolgha qoyidighanliqini bildürüp, “Her bir hemkarliq türi perqliq bolsimu, lékin ularning asasi meqsiti oxshash. U bolsimu, yuqiri iqtidarliq démokratik döletlerning yétük artuqchiliqliridin paydilinip, ortaq xirisqa taqabil turushtur” dégen.