Örkesh dölet d u q ning hawalisi bilen teywen parlaménti kishilik hoquq kéngishining re'isi wang dingyi ependige xatire buyum teqdim qilghan

Dunya Uyghur qurultiyining hawalisi bilen örkesh dölet ependi 29-noyabir küni teywen parlaménti kishilik hoquq komitéti re'isi, Uyghur mesilige izchil halda köngül bölüp kéliwatqan teywenlik siyasiy erbab wang dingyi ependige Uyghur xelqi namidin rehmet éytqan we xatire buyumi teqdim qilghan.

Teywen parlaménti kishilik hoquq komitétining bash katipliq wezipisi ötewatqan örkesh dölet ependi, 29-noyabir küni wang dingyi ependige xatire buyum teqdim qilghanda, özining dunya Uyghur qurultiyigha wakaliten bu xatire buyumini uninggha teqdim qiliwatqanliqini bildürgen. U, mundaq dégen: “Men bügün bir Uyghur bolush süpitim bilen dunya Uyghur qurultiyigha wakaliten sizge rehmet éytish üchün bu xatire buyumini teqdim qiliwatimen. Men peqet dunya Uyghur qurultiyining hawalisi bilenla emes, belki yene bügün awazi boghulghan, zulum chékiwatqan pütkül Uyghurlar namidin sizge rehmet éytimen. Chünki siz teywen parlaméntida Uyghurlarning awazi boluwatisiz, Uyghur irqiy qirghinchiliqining teywen parlaméntida étirap qilinishigha zor töhpe qoshtingiz. Biz Uyghurlar sizning bu qilghan yaxshiliqliringizni hergiz unutmaymiz. ”

Ay-yultuzluq kök bayraq bilen sherqiy türkistanning gérbi chüshürülgen lewheni tapshurup alghan wang dingyi ependi mundaq dégen: “Men dunya Uyghur qurultiyi we dunyaning her qaysi jayliridiki Uyghurlargha shuni démekchimenki, biz gerche oxshimaydighan döletlerde, oxshimaydighan shara'itlarda turuwatqan bolsaqmu, lékin erkinlik, démokratiye we kishilik hoquq qatarliq insaniyetke ortaq qimmet qarashlarning chégrasi yoq. Uyghurlar uchrawatqan zulumni toxtitish üchün pütkül insaniyet alimi heriketke kélishi kérek. Chünki kishilik hoquq insaniyetning ortaq qimmet qarishidur. Uyghurlar tartiwatqan zulumning qanchilik éghir ikenlikini biz bu yerde hés qilalmaymiz, buni béshidin ötküzgen kishilerla hés qilalaydu. Biz her da'im Uyghurlarni qollaymiz. Uyghurlargha küch-quwwet tileymiz. ”

Biz bu heqte köz qarishini igilesh üchün dunya Uyghur qurultiyining re'isi dolqun eysa bilen téléfon söhbiti élip barduq. U, mundaq dédi: “Bu yil 9-ayning béshida teywende ötküzülgen ‛diniy étiqad erkinliki‚ yighinigha qatnishish üchün barghan waqtimizning özide teywen parlaménti kishilik hoquq komitétining re'isi wang dingyi ependi bilen körüshüp, uninggha rehmitimizni ipadilesh arzuyimiz bolghan idi. Chünki teywen parlaménti Uyghur qirghinchiliqini étirap qilghan eng axirqi parlamént. Teywen parlaméntida Uyghur irqiy qirghinchiliqini étirap qildurushta wang dingyi ependining roli nahayiti zor bolghan idi. ”

Dolqun eysa ependi ötken qétimliq teywen ziyariti jeryanida teywendiki Uyghurlarni qollaydighan bir qisim siyasiy erbablargha xatire buyumi teqdim qilghan bolsimu, emma wang dingyi ependi seperde bolghachqa rehmet éytalmighanliqini, bu qétim d u q namidin örkesh döletning wang dingyi ependige rehmet éytqanliqini bayan qildi. U, mundaq dédi: “Aridin uzun yillar ötkendin kéyin méning teywen'ge kirish cheklimem bikar qilinip, teywen parlaméntining re'isi, tashqi ishlar ministiri, teywenning mu'awin pirézidénti we ichki ishlar ministiri qatarliq yuqiri derijilik erbablar bilen körüshüsh we Uyghur mesilisini anglitish pursitige érishtim. Biz ömer qanat bilen ikkimiz méning teywen'ge kirish cheklimemni emeldin qaldurghanliqigha rehmet éytish, shundaqla teywen parlaméntining re'isi yang ependi qatarliq kishilerge teshekkürimizni bildürüsh üchün dunya Uyghur qurultiyi namidin lewhe yasatqan iduq. Halbuki, teywen parlaménti kishilik hoquq komitétining re'isi wang dingyi ependi seperde bolghachqa, bu sowghatni bérish pursiti bolmighan idi. Biz teywen parlaménti kishilik hoquq kéngishining bash katipi örkesh döletning bu xatirini d u q qa wakaliten wang dingyi ependige bérip qoyushini tapilap qaytip kelgen iduq. U, bizning bu hawalimizge asasen bu sowghatni wang dingyi ependige teqdim qilip, parlaméntta uchrishish élip bériptu. Shuning bilen Uyghur xelqining rehmiti wang dingyi ependige yetküzülgen boldi, shundaqla Uyghur irqiy qirghinchiliqini étirap qilghan teywen parlaméntigha minnetdarliqimizni yetküzgen bolduq. Biz teywen xelqining öz teqdirini özi belgilesh, musteqil yashash arzusini qollaydighanliqimizni bildürgen iduq, teywen terepmu Uyghur xelqining öz teqdirini özi belgilesh, erkin we musteqil yashash iradisini qollaydighanliqini bildürgen boldi.”

 Amérika hökümiti we amérika dölet mejlisidin bashqa yene kanada, en'gliye, gollandiye, bélgiye, litwa, awstriye we firansiye parlaméntliri ilgiri-kéyin bolup, xitayning Uyghurlar üstidin yürgüzüwatqan basturush herikitini “Irqiy qirghinchiliq” dep étirap qilghan idi.