Sha'ir perhat tursun bilen abdushükür muhemmetning shé'irliri shwét we ezerbeyjan tillirida neshr qilindi

Türmidiki sha'ir perhat tursunning 15 parche shé'iri bilen shiwétsiyediki sha'ir abdushükür muhemmetning shé'irliridin tüzülgen “Méning ismim we qara ot” namliq shé'irlar toplimi yéqinda shiwét tilida neshir qilin'ghan. Uningdin bashqa sha'ir abdushükür muhemmetning “Ichimdiki men” namliq shé'irlar toplimi yéqinda ezerbeyjanda neshir qilin'ghan؛ ötken ayning axirida shiwétsiye shé'irlar féstiwaligha yollighan 3 parche shé'iri shiwét tilida teyyarlan'ghan bir shé'irlar toplimigha kirgüzülgen.

Bu heqte ziyaritimizni qobul qilghan sha'ir abdushükür muhemmet ependi, 2024-yilining özi üchün mol-hosulluq bir yil bolghanliqini bildürdi. U, mundaq dédi: “2024-Yili 4-ayning 27-küni shiwétsiye qelemkeshler jem'iyiti bilen Uyghur teshkilatliri birlikte ‛Uyghur medeniyet küni‚ namida pa'aliyet ötküzgen iduq. Shu pa'aliyette shiwétsiyediki ‛narin‚ neshriyati teripidin neshr qilin'ghan ‛méning ismim we qara ot‚ namliq shiwédche shé'irlar toplimi tarqitildi. Bu shé'irlar toplimigha méning 40 parcha shé'irim bilen perhat tursunning 15 parche shé'iri kirgüzüldi. Bu kitabni neshriyatning telipi boyiche men bilen qizim birlikte shiwét tiligha terjime qilip basturghan iduq. Bu shiwétsiyede neshr qilin'ghan Uyghur shé'iriyiti heqqidiki ikkinchi kitab hésablinidu.”

Sha'ir abdushükür muhemmetning 2015-yilidin tartip yazghan 75 shé'iri tallap kirgüzülgen shé'irlar toplimi amine wahit xanim teripidin türkchige terjime qilinip, omja neshriyati teripidin neshir qilin'ghan idi. “Jimjitliqning hékayisi” namliq shé'irlar toplimi yéqinda ezerbeyjan tiligha terjime qilinip neshr qilin'ghan. Bu shé'irlarda asasliqi weten'ge bolghan séghinish, Uyghurlar tartiwatqan derd-elemler we milletning teqdiri heqqidiki teshwishlik tuyghular eks ettürülgen. Aptor bu heqte melumat bérip mundaq dédi: “Bu yil 5-ayning 27-küni ezerbeyjan döletlik pédagogika uniwérsitétida méning ‛ichimdiki men‚ namliq shé'irlar toplimimni türkchidin ezerbeyjan tiligha terjime qilip tarqitilish murasimi boldi. Bumu Uyghur shé'iriyiti üchün bir yéngiliq hésablinidu. Chünki hazirghiche ezerbeyjanda Uyghurche shé'irlar tonushturulghan birer kitab neshr qilinip baqmighan iken. Buningmu tesiri zor boldi.”

Melum bolushiche, abdushükür muhemmetning wetendiki waqtida “Tarim” “Tengritagh”, “Xitay musulmanliri”, “Ürümchi kechlik géziti”, “Ishchilar waqit géziti”, “Shinjang yashliri” qatarliq gézit-zhurnallarda 350 parchidin artuq shé'iri, 40 parchidin artuq ilmiy maqalisi we 20 parchidin artuq hékayisi élan qilin'ghan iken. Bulardin sirt chet eldiki zhurnallardimu bezi shé'irliri élan qilin'ghan. Eng muhimi yéqinda dunyaning her qaysi döletliridiki sha'irlarning shé'irlirigha orun bérilgen shiwédche shé'irlar toplimida uning 3 parche shé'iri bésilghan. U, bu toghriliq mundaq dédi: “Ötken yili shiwétsiyediki bir edebiyat orginidin 2024-yili 6-ayning 29-küni shiwétsiyede bir edebiyat féstiwali ötküzülidighanliqi toghrisida teklipname tapshurup alghan idim. Ularning telipige bina'en 3 parche shé'irimni yollidim. Shu féstiwal bolghan 6-ayning 29-küni féstiwalgha yollan'ghan shé'irlar asasida tüzülgen bir shé'irlar toplimi neshr qilindi. Bu kitabqa dunyaning her qaysi jayliridiki sha'irlarning shé'irliri kirgüzülgen. Bu kitabqa yene ana tilda yézilghan shé'irlarmu kirgüzülgen. Méning shé'irimningmu 2 parchisini shiwédche, bir parchisini Uyghurche bériptu. Bu shé'irlar toplamining ‛jümek‚ iken.”

“Jimjitliqning hékayisi” namliq shé'irlar toplimini türkchige terjime qilghan amine wahit xanim, sha'ir abdushükür muhemmetning shé'irlirining her xil tillargha terjime qilinip tarqitilishining Uyghur edebiyatining xelq'arada tonulushi üchün zor ehmiyetke ige ikenlikini tekitlidi. U, muhajirettiki Uyghur herxillirining ichide bezilerning siyasiy pa'aliyet qiliwatqanliqini, yene bezilerning Uyghur tilini qoghdap qélish üchün bu xil edebiy ijadiyetler bilen shughulliniwatqanliqini, bu xil edebiy ijadiyetlerningmu sherqiy türkistan dewasining muhim bir qismi ikenlikini tekitlidi.

Uyghur edebiyati tetqiqatchiliridin mexmutjan yasin ependi ziyaritimizni qobul qilip, perhat tursunning shé'irlirining bashqa tillagha terjime qilinishining Uyghur irqiy qirghinchiliqini dunya jama'etchilikige anglitishta muhim ehmiyetke ige ikenlikini otturigha qoydi.